اساساً ما یک هویتی نیستیم؛ همه ما چند هویتی هستیم. با ابزاری که فرهنگ هندو یا بودایی یا اسلام به تنهایی در اختیارتان قرار می‌دهد، نمی‌توانید مسائل امروز دنیا را بفهمید؛ نمی‌توانید بفهمید بازار آزاد یعنی چه؟ گلوبالیزیشن(globalization) يا جهانی شدن چیست؟ علوم جدید به چه سمتی می‌رود؟ شما مجبورید از یک فرهنگ بیرونی وام بگیرید. به محض اینکه ابزارتان را از فرهنگ دیگر بگیرید، مفاهیم آن فرهنگ را نیز می‌گیرید.
در نتیجه ما نمی‌توانیم خودکفا بشویم؛ یعنی هیچکس نمی‌تواند خودکفا بشود، و چون خودبسنده و خودکفا نیستیم و ناگزیر در دنیایی قرار گرفته‌ایم که موزائیک‌وار در کنار هم قرار گرفته‌اند پس محکوم به اختلاطیم، حتی اگر نخواهیم. امروزه در دنیایی زندگی می‌کنیم که رنگارنگ و چهل‌تکه است.
داریوش شایگان
«دین، معنویت و دنيای مدرن»، گفتگو با نشریه «اشراق»، پاییز ۱۳۸۳.
@hossein_dabbagh
