پاسارگاد،آرامگاه مادر سلیمان یا کوروش بزرگ؟ چندی | پژوهشکده تاریخی وهومن
پاسارگاد،آرامگاه مادر سلیمان یا کوروش بزرگ؟
چندی است که در بین برخی کانال های به اصطلاح پژوهشی ایرانستیزانه، مطالبی نابخردانه به اشتراک گذاشته میشود پیرامون مقبره پاسارگاد و عدم تعلق آن به کوروش بزرگ پادشاه هخامنشی.
اما این مطالب تا چه اندازه صحت دارند؟
تا قبل از قرن نوزدهم میلادی پنداشته میشد که این مقبره متعلق به مادر سلیمان نبی است اما این باور از کجا سرچشمه گرفته بود؟
ابن بلخی مورخ قرن ششم هجری نخستین کسی است که در متون بعد از اسلام از پاسارگاد یاد میکند و این مقبره را متعلق به مادر سلیمان نبی میداند :
«مرغزار کالان نزدیکی گور مادر سلیمان است طول آن چهار فرسنگ، اما عرض ندارد مگر اندکی و گور مادر سلیمان از سنگ کرده‌اند. خانه چهار سو هیچکس در آن خانه نتوان نگریدن کی گویند کی طلسمی ساخته‌اند کی هرکی در آن خانه نگرد کور شود اما کسی را ندیده‌ام کی این آزمایش کند» ( فارسنامه، ابن بلخی، ص ۱۵۵)
همانطور که گفته شد این اندیشه پیرامون پاسارگاد تا قرن نوزدهم میلادی تداوم یافت و باقی مورخان نیز به تبعیت از ابن بلخی از این مقبره به عنوان قبر مادر سلیمان یاد میکردند.
اما آیا ایده وجود گور مادر سلیمان در دشتی در مرکز ایران عقلانی است.
همانطور که در نقشه زیر میتوانید مشاهده کنید پادشاهی سلیمان در گسترده ترین حالت خود، در مرز های شرقی، از رود فرات فراتر نرفته است. !!
https://b2n.ir/j98065
این یعنی پادشاهی سلیمان هزاران کیلومتر با مرکز ایران فاصله داشته و حمل جسد مردار در این مسافت طولانی با توجه به خطر های موجود و نبود ایران در قلمرو سلیمان، کاری غیر ممکن بوده است. و همچنین دلیل عقلانی برای این کار وجود نداشته است!!
حال عده ای اظهار میکنند که منظور از مادر سلیمان نه سلیمان نبی، که سلیمان پادشاه اموی است! این ادعا تا چه اندازه صحت دارد؟
با توجه به متونی که در دست داریم این قضیه بر میآید که مردم محلی برای این مقبره قدرت ماورایی قائل بودند! و از آن به عنوان زیارتگاه یاد میکردند. چنانکه ابن بلخی در فارسنامه آورده هر که در آرامگاه نگاه بیندازد کور میشود!
پس مردم محلی این مقبره را متعلق به مادر سلیمان نبی میدانستند که جز پیامبران مشهور ادیان ابراهیمی است.
و اما اثبات تعلق این آرامگاه به کوروش بزرگ.
لوکیوس فلاویوس آریان، فیلسوف و مورخ شهیر یونانی در کتاب خود «آناباسیس اسکندر» که شرح زندگی و کشور گشایی های اسکندر مقدونی میباشد، توضیحاتی راجب مشخصات ظاهری مقبره کوروش داده است :
«پایه بنای مقبره مستطیل شکل بود که از تخته های سنگی مربعی برش خورده ساخته شده بود و در بالای آن اتاقی مسقف بود که آن نیز از سنگ ساخته شده بود و از دری به قدری باریک دسترسی داشت که هر بار فقط یک نفر - و یک نفر کوچک می توانست به سختی بسیار دردناک بتواند خود را وارد کند. داخل اتاق یک تابوت طلایی حاوی بدن کوروش و یک دیوان بزرگ با پاهایی از طلای چکش‌کاری شده با پوشش‌هایی از مواد ضخیم و رنگارنگ و یک قالیچه بابلی در بالای آن قرار داشت».
( آناباسیس اسکندر، آریان، کتاب ۶، ص ۲۹، بند ۵)
همانطور که میبینید شرح مقبره ای که آریان از ارامگاه کوروش داده بیشترین شباهت را با پاسارگاد امروزی دارد.
علاوه بر آن باستانشناسان، مورخان و تاریخدانان و شرق شناسان شهیر دیگری در اثبات تعلق پاسارگاد به کوروش سخن گفته اند.
آملی کورت تاریخ نگار و شرق شناس مشهور بریتانیایی علاوه بر تایید گفته های آریان ، پاسارگاد را مقبره اصلی کوروش میداند.( هخامنشیان، آملی کورت، صص ۹۶_۹۷، انتشارات ققنوس)
اسکن از متن کتاب https://b2n.ir/p66019
ژنرال سرپرسی سایکس که در باب بازدید خود از ایران سفر نامه ای نوشته علاوه بر دیدن پاسارگاد از نزدیک آن را متعلق به کوروش میداند( ده هزار مایل در ایران، سایکس، ص ۳۴۴)
اسکن از متن کتاب https://b2n.ir/r41667
داندامایف شرق شناس شهیر روسی نیز علاوه بر تایید تعلق مقبره پاسارگاد به کوروش،ظاهر آن را مرتبط با فرهنگ ایرانی و ایدئولوژی کوروش میداند(تاریخ سیاسی هخامنشیان، داندامایف، ص ۹۳)
اسکن از متن کتاب https://b2n.ir/y85420
شاهپور شهبازی باستان شناس شهیر ایرانی نیز در شرحی مفصل پاسارگاد را مقبره کوروش میداند( زندگی و جهانداری کوروش کبیر، شاهپور شهبازی، ص ۱۲۶)
اسکن از متن کتاب https://b2n.ir/t47355
پرویز رجبی تاریخدان و ایرانشناس نیز پاسارگاد را متعلق به کوروش میداند( هزاره های گمشده، پرویز رجبی، ج ۲، ص ۱۵۶)
