نبرد رستم و اسفندیار بر سر چه بود؟ اخیرا میبی | پژوهشکده تاریخی وهومن
نبرد رستم و اسفندیار بر سر چه بود؟
اخیرا میبینیم که در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مطالبی دست به دست میشود مبنی بر اینکه دشمنی رستم و اسفندیار بر سر دین بوده و اسفندیار با هدف زرتشتی کردن رستم و اهالی سیستان و زابلستان به نبرد با این پهلوان میرود. اما برای دستیابی به حقیقت باید به شاهنامه رجوع کرد.
داستان ازین قرار است که اسفندیار طبق پیمانی که از پدرش گشتاسپ، گرفته بود خواستار پادشاهی بر سرزمین ایران میشود.
ولی گشتاسپ که هنوز سودا و هوس پادشاهی در سر دارد این امر را مشروط به اسیر کردن رستم پیلتن، پهلوان سیستان میکند. اما آیا انگیزه از شکست دادن رستم، زرتشتی کردن او و اهالی سیستان بوده؟
در ابیات ۲۶۳۸۵ تا ۲۶۴۰۰ شاهنامه میخوانیم :
به فرزند پاسخ چنین داد شاه
که از راستی بگذری نیست راه
ازین بیش کردی که گفتی تو کار
که یار تو بادا جهان کردگار
نبینم همی دشمنی در جهان
نه در آشکارا نه اندر نهان
که نام تو یابد نه پیچان شود
چه پیچان همانا که بیجان شود
به گیتی نداری کسی را همال
مگر بی‌خرد نامور پور زال
که او راست تا هست زاولستان
همان بست و غزنین و کاولستان
به مردی همی ز آسمان بگذرد
همی خویشتن کهتری نشمرد
که بر پیش کاوس کی بنده بود
ز کیخسرو اندر جهان زنده بود
به شاهی ز گشتاسپ نارد سخن
که او تاج نو دارد و ما کهن
به گیتی مرا نیست کس هم نبرد
ز رومی و توری و آزاد مرد
سوی سیستان رفت باید کنون
به کار آوری زور و بند و فسون
برهنه کنی تیغ و گوپال را
به بند آوری رستم زال را
زواره فرامرز را همچنین
نمانی که کس برنشیند به زین
به دادار گیتی که او داد زور
فروزندهٔ اختر و ماه و هور
که چون این سخنها به جای آوری
ز من نشنوی زین سپس داوری
سپارم به تو تاج و تخت و کلاه
نشانمت با تاج بر پیشگاه
همانطور که در ابیات بالا مشخص است، میتوان فهمید که قصد از اسیر کردن رستم نه تنها ربطی به آئین مزدیسنا نداشته بلکه حتی صحبت دین در این میان بکار نرفته. بلکه گشتاسپ رستم را رقیبی برای اسفندیار معرفی می کند و اسیر کردن او را شرطی برای واگذار کردن پادشاهی ایران به اسفندیار بیان میکند.
منبع : شاهنامه فردوسی، ویرایش فریدون جنیدی، ج ۳، ص ۴۸۹ و ۴۹۰
