توصیه‌هایی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی (۲) ۲. ارتباط با اس | دِرَنـــگ
توصیه‌هایی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی (۲)
۲. ارتباط با استاد راهنما
پروژه یا تز شاید مهم‌ترین بخش‌‌ِ یک دوره‌ٔ تحصیلات تکمیلی باشد؛ چه کارشناسی ارشد، چه دکتری. بنابراین به‌میزانی که امکان‌اش را دارید در انتخاب استاد راهنما دقت کنید. دقت در این انتخاب به‌ویژه برای دوره‌های دکتری مهم‌تر است، زیرا مدت زمانی که باید با استاد راهنمایتان سپری کنید بسیار بیشتر از دوره‌ٔ کارشناسی ارشد است و نوع و سطح کار هم متفاوت است.
در انتخاب استاد راهنما قطعاً باید معیارهایی مثل زمینه و علاقه‌مندی‌های پژوهشی، کارنامه و پیشینهٔ پژوهشی و توانایی راهنمایی را در نظر بگیرید. ولی فقط این‌ها نیست. نحوهٔ تعامل استاد با دانشجو، مقدار وقتی که صرف دانشجویان می‌کند، میزان در دسترس بودن او و حتی اخلاق و رفتار او، همه می‌توانند در انتخاب شما نقش داشته باشند. می‌توانید از دانشجویان قبلی استاد برای این کار کمک بگیرید. و البته هدفتان از ادامهٔ تحصیل هم قطعاً نقش مهمی در انتخابتان خواهد داشت.
وظیفهٔ استاد راهنما تعریف یک موضوع یا مسئله‌ٔ پژوهشی و راهنمایی دانشجو در مسیر حل مسئله است. گاهی ممکن است حتی تعریف مسئله هم با مشارکت دانشجو انجام شود. کاری که استاد می‌تواند برای شما انجام دهد، بیش از راهنمایی نیست. ولی شما به‌عنوان دانشجو می‌توانید بهرهٔ بیشتری از این همکاری پژوهشی ببرید. اینشتین می‌گوید: «اگر می‌خواهید چیزی از فیزیک‌دانان نظری درباره‌ٔ روش‌هایی که به کار می‌گیرند دریابید، من به شما توصیه می‌کنم که محکم به یک اصل بچسبید: به حرف‌های آن‌ها گوش ندهید؛ توجه خود را معطوف به اعمال آن‌ها کنید.» بنابراین توجه و دقت به روش‌های پژوهشی استادتان، رهیافت‌هایی که برای حل مسئله دارد و عملکرد کلی او به‌عنوان عضو هیئت علمی شاید برای شما مفیدتر باشد تا گوش دادن به حرف‌ها و توصیه‌هایش.
بکوشید با استادتان رفتاری صادقانه، صریح و محترمانه داشته باشید. رودربایستی و خجالت و رفتار محافظه‌کارانه معمولاً به خراب شدن رابطه می‌انجامد، نه بهتر شدن آن.
وقت‌شناس باشید، حتی اگر استادتان وقت‌شناس نیست.
تشویق و انگیزه‌بخشی استاد می‌تواند مفید باشد ولی مهم‌تر از آن نقشی است که می‌تواند در بهبود عملکرد شما داشته باشد. ایفای این نقش تا حدی بستگی به شما هم دارد. بگذارید مثالی بزنم:
سمیناری در حضور استاد راهنما و دیگران ارائه می‌کنید. بعد از پایان جلسه استادتان را می‌بینید.
سؤال غلط: استاد سمینارم خوب بود؟ راضی بودید؟ سؤال درست: ممکنه نقاط ضعف و قوت سمینارم را بگید؟ یا چیزی بهم بگید که باعث بشه سمینار بعدی‌ام را بهتر ارائه کنم؟
متأسفانه برای بیشتر دانشجویان رضایت استاد راهنما مهم‌تر از پیشرفت و ارتقای خودشان است؛ یعنی ترجیح می‌دهند استاد از سمینارشان تعریف کند تا نکاتی را به آن‌ها تذکر دهد که موجب ارتقای عملکردشان شود.
و اما در مورد احترام: احترام به استاد راهنما صرفاً خطاب کردن او با عنوان دکتر یا پروفسور، یا یک‌خط‌درمیان تشکر کردن و عذرخواهی کردن از او نیست. احترام به استاد راهنما این است که از حرف‌ها و تجربه‌ها و روش‌هایش یاد بگیرید، مقاله‌ها و کتاب‌‌هایش را بخوانید، در جلسات درس و سخنرانی‌اش به دقت گوش کنید و بعد از همه‌ٔ این‌ها به او بازخورد دهید، نقدش کنید و نظرتان را صریح و محترمانه به او بگویید. این چیزی است که به او کمک خواهد کرد استاد راهنمای بهتری شود.
و توصیه‌ٔ آخر: هرگز پیش از دانش‌آموختگی به استادتان هدیه ندهید.
قسمت قبلی: هدفتان را مشخص کنید. قسمت بعدی: آزادی و مسئولیت
