ابرمردی جامعه شناس با چهره ی ناشناخته (نوربرت الیاس)
نوربرت الياس جامعه شناسی ناشناخته که نخست رشته های پزشکی و فلسفهٔ را آموخت، سپس از ایده آلیسم استعلایی و نوکانتی استادش هو نیگوالد فاصله گرفت. نوربرت الیاس در قامت جامعه شناسی تمام عیار در ۱۹۲۵ زندگی دانشگاهی اش را در هایدلبرگ شروع می‌کند. بخاطر یهودی ستیزی در پی به قدرت رسیدن نازی ها در ۱۹۳۳ از آلمان گريخته و به سوئيس و سپس به فرانسه و سرانجام به انگلستان پناهنده می شود. و تا سال ۱۹۶۲ در دانشگاهای لندن تدریس می‌کند. اقامتی دوساله در کشور غنا و بازگشتی کوتاه مدت به انگلستان و آلمان، در آمستردام مستقر می‌شود. نوربرت الیاس آثار متعددی به رشته تحریر در آورد ازجمله درباره ورزش، مرگ،موتسارت، جامعه درباری و بویژه اثر مهم تحقیقاتی اش به نام عنوان فرایند متمدن شدن که در سوئیس سال ۱۹۳۹ به چاپ رسید. الیاس از نظر فردی بیرون نظاره گر امور است. یک یهودی آلمانی در آستانه ی جنگ جهانی دوم به موضوع تمدن می پردازد چون در زمان نگارش این کتاب تا حدودی تحت تاثیر تغییرات شدید اجتماعی در آن روزگاری که وی زندگی می‌کرد به وقوع پیوست.
الیاس درمورد جامعه به شدت قاعده مند جلوه می کند که درون آن افراد برای کسب مزایای پرستیژ و حفظ موقعیتشان در سلسله مراتب درباری باهم رقابت و مبارزه می کنند. از ديدگاه وبری پیدایش اجتماعی دولت مدرن فرانسه را درپیوستگاه قرن ۱۵ و۱۶ تحلیل می کند. دولت چونان فرجام مبارزه رقابتی میان خرده جامعه های فئودال، اختیار استفاده از وسایل نظامی و اخذ ماليات را در انحصار خود می گیرد. پیوند میان تکامل ساختارها و رفتارهای فردی خود به خود آشکار می شود.
یکی از بارزترین جلوه های تفکر جامعه شناسی الیاس رد اصولی تضاد ساده انگارانه جامعه و فرد است. الیاس برشبکه وابستگی های متقابل تاکید می ورزد که افراد درگیر در شبکه را به یکدیگر مرتبط می کند. که در بلند مدت تکامل مستمر و اغلب نامحسوس بافت چنین شبکه ای با انعطاف هایی در شخصیت و درمدیریت عواطف انسان غربی همراه است. الياس تصويری از زندگی اجتماعي قرون وسطي ارائه می دهد، که رفتارهای ناشايست ، مطابق معيارهای امروزی غرب، از جمله مشخصه های آن به شمار می رود. بعنوان مثال دفع ادرار و مدفوع در انظار عمومی امری کاملاً شايع و رايج بود. در واقع در بعضی از متون مربوط به قرون وسطا به افراد توصيه می شود که ،قبل از نشستن، از کثيف و آلوده نبودن جای خود اطمينان حاصل کنند..
نوربرت الیاس از جمله جامعه شناسان بزرگی است که در میان دانشجویان ما چهره ی ناشناخته دارد، اما در اروپا و آمریکا جایگاه خاص خودش را دارا می باشد.
اریک دانینگ از جامعه شناسی فرایندی برای مطالعه ورزش، جو آن گو دربلوم در مطالعاتش بر روی آتش ،استفن مِنِل در مطالعه ی غذا و کاس وُوترز در مطالعه فرایند نا آدابی، از کار الياس برای این پژوهش هايشان استفاده برده اند.
الیاس هنگام‌نوشتن فرایند متمدن شدن، تغييرات و دگرگونی ها در لباس‌های شنا، مایو زنانه مورد توجه قرار داده است. الیاس می نویسد یک قرن پیش اگر کسی چنین مایوهای می پوشید از نظر اجتماعی منزوی و طرد می شد. الیاس معتقد است که چنین پیشرفتی نشانه جامعه ای است که خویشتن داری امری بديهی انگاشته شده، زیرا در این جامعه، زنان مانند مردان کاملا مطمئن هستند که هر فرد به واسطه ی خویشتن داری و ضوابط روشن و مشخص آداب معاشرت و اخلاق، مهار و کنترل می شود.
نوربرت الیاس در کتاب تنهایی دم مرگ می نویسد: در جوامع مدرن توسعه يافته، انسان‌ها هر چند به شيوه‌اى بهداشتى‌تر، مى‌ميرند، اما اين مرگ در انزواى عاطفى كامل به وقوع مى‌پيوندد. جا به جايى از بستر احتضار در ميانه‌ى خويشان و نزديكان به تخت بيمارستان در ميانه‌ى پزشكان و پرستاران...
