دیالکتیک چیست؟ دیالکتیک در لغت به معنای گفت و گو و مکالمه ا | 📶درسگفتارهای جامعه شناسی
دیالکتیک چیست؟
دیالکتیک در لغت به معنای گفت و گو و مکالمه است اما در مفهوم چیز دیگری است. دیالکتیک به معنای در حرکت بودن و تغییرات مداوم است و آن چیزی است که در برابر متافزیک که تفکری ساکن و بی تحرک است قرار می گیرد. در متافیزیک حرکت جهان را حرکتی دایره وار می دانند که به نقطه آغازین خود باز می گردد اما در دیالکتیک حرکت جهان را حرکتی مارپیچی و رو به جلو فرض می کنند. دیالکتیک در یونان باستان نیز ریشه داشته است.هراکلیت دانشمند یونانی عقیده داشت که در یک رودخانه دوبار نمی توان شنا کرد چون نه آن رودخانه همان رودخانه پیشین است و نه آن آدم همان آدم. او این اندیشه را ٢۵٠٠ سال پیش از موعد اعلام داشت و به این خاطر در آن زمان به هیچ وجه مورد قبول واقع نگردید. اما هگل فیلسوف آلمانی آن را پیرایش کرد و به نام خود به ثبت رساند. دیالکتیک مشتمل بر 3 اصل می باشد. تغییر، اثر متقابل و تضاد.
در دیالکتیک همه اشیا در حال تغییر می باشند، اشیا بر هم اثر متقابل می گذارند و تضادی درونی بین تز و آنتی تز در درون هر چیز برقرار است که سرانجام به تولید پدیده ای جدید (سنتز) منتهی می شود.
دیالکتیک یعنی تنشی در یک نظام، فرایندی که بوسیله ی آن تغییراتی براساس همان نقش و تضادهای حاصله رخ می دهد . و در تعریفی دیگر « دیالکتیک یعنی علم قوانین بسیار عمومی که بر گسترش و تکامل طبیعت ، جامعه و فکر حاکم است و به نظر هگل؛ دیالکتیک زندگی و روح گسترش علمی است». به عبارتی دیگر دیالکتیک یعنی واقعیتِ در حرکت... همانطور که گورویچ متذکر می گردد دیالکتیک حرکت و تغییر در یک کلّ یا تمامیت است. به این معنی تمام جهان هستی و بمراتب جهان اجتماعی، یا جامعه ، یک دیالکتیک است. به این نحو تمام جامعه شناسان نیز زمانی که حرکت، تغییر ، گذار ، تحول و هرگونه پویایی اجتماعی را بخواهند بفهمند و یا تبیین کنند ، ناگزیر در شناختِ این واقعیت دیالکتیکی درگیرند، چه نام این واقعیت را واقعیت دیالکتیکی بگذارند چه به یک هندسه ی دوتایی یا سه تایی باور پیدا کنند. بنابراین، تغییر، تحول و تکامل جوامع، یا گذار تفکیک یافتگی جوامع، یعنی تغییر و تحول منظم واقعیتهای دوگانه و بیشتر. در اصل عامل اصلی تکامل پدیدهها و حرکت و‌دینامیسم طبیعت ناشی از تضاد درونی پدیدههاست(تز و آنتی تز) و همین تضاد درونی‌پدیده هاست که سبب میشود تحرک و حرکت شکل بگیرد؛ با این وجود این تضاد به تقابلی میرسد(عامل حرکت) بین تز و آنتی تز و ترکیب این دو را یک سنتز گوییم و همین سنتز میتواند با یک تز یا آنتی تز دیگر ترکیب شده و سنتز جدیدی ایجاد کند و درواقع مثل یک فنر مارپیچ بسمت بالا حرکت خواهد کرد.
