چون شود از رنج و علت، دل سلیم طعم کذب و راست را باشد علیم (مث | 🌷خرابات🌷
چون شود از رنج و علت، دل سلیم طعم کذب و راست را باشد علیم
(مثنوی، دفتر دوم)
دروغ و راست را به‌راحتی نمی‌توان تشخیص داد. شاید با ترفندهایی بتوان تا حدودی به صدق و کذب‌ها واقف شد، اما این ترفندها گاه کارآیی ندارند و حتی خودشان باعث خطا در قضاوت می‌شوند. مولانا راهی را برای تشخیص صدق و کذب پیشنهاد می‌کند. راهی که هم به خود ما کمک می‌کند تا روحی زلال‌تر پیدا کنیم و هم از آن در تشخیص کذب و صدق مدد بگیریم. این راه جز صیقلی کردن دل نیست. هر چه دل آدمی صاف‌تر باشد بهتر می‌تواند راست و ناراست‌ها را از هم تشخیص دهد. این تشخیص بدون دخالت عقل و اراده انجام می‌گیرد. یعنی شخص نیاز به استفاده از عقل و یا هیچ ابزار دیگری ندارد. تنها کافی است به دل مراجعه کند و دل به‌درستی و در کمترین زمان تشخیص را در اختیار او می‌نهد.
