گزارشی مختصر از یک پژوهش گسترده در باب مشاهدات بستر مرگ | مجتبی اعتمادی نیا
گزارشی مختصر از یک پژوهش گسترده در باب مشاهدات بستر مرگ
مشاهدات بستر مرگ عبارت است از تجربه‌های ادراکی فرد محتضَر و یا اطرافیان او در ساعات و روزهای پایانی عمر. این تجربه‌ها را اغلب خود فرد محتضَر بازگو می‌کند اما در مواردی نیز این اطرفیان او هستند که تجربه‌های ادراکیِ فراهنجار را در ارتباط با فرد محتضَر از سرمی‌گذرانند. در سال ۲۰۱۶ میلادی مقاله‌ای در مجله «مدیریت درد و علائم بیماری» (Journal of Pain and Symptom Management) منتشر شد که خبر از یک پژوهش آماری گسترده در باب مشاهدات بستر مرگ در کشور ژاپن می‌داد. این پژوهش نتیجه تلاشهای محقق ژاپنی تاتسویا موریتا (Tatsuya Morita) و همکاران او بود. در این پژوهش گسترده، پرسش‌نامه سنجش مشاهدات بستر مرگ در میان ۳۹۶۴ نفر از اعضای خانواده بیماران سرطانی که در بیمارستان‌ها، واحد مراقبت‌های تسکینی و یا در خانه بدرود حیات گفته بودند، توزیع شد. درمجموع ۲۸۲۸ پاسخ (۷۱ درصد) به دست آمد که از میان آنها ۲۲۲۱ پاسخ برای تجزیه و تحلیل مناسب تشخیص داده شد. از میان پاسخ‌هایی که مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، ۲۱ درصد (۴۶۳ نفر) واجد مشاهدات بستر مرگ بودند. براساس نتایج حاصل از این پژوهش، وقوع مشاهدات بستر مرگ در بیماران مسن‌تر، بیماران زن، اعضای زن خانواده، اعضای خانواده غیر از همسران، خانواده‌های مذهبی‌تر و خانواده‌هایی که به حیات پس‌از مرگ باور دارند، محتمل‌تر است. مبتنی‌بر این پژوهش، محتوای مشاهدات بستر مرگ عمدتاً ناظربه رؤیت خویشاوندان و دوستانِ درگذشته است (۸۷درصد). بر اساس یافته‌های پژوهشی موریتا و همکارانش بسامد رؤیت کسانی که در این تجربه‌ها عمدتاً توسط محتضران دیده می‌شوند، چنین است: مادر (۳۸ درصد)، پدر (۲۹ درصد)، خواهر و برادر (۲۴ درصد)، دوستان (۱۶ درصد)، فرزند (۱۱ درصد)، همسر (۸/۶ درصد)، سایر اعضای خانواده (۴/۳ درصد)، حیوانات خانگی (۱/۷ درصد) و پدربزرگ و مادربزرگ (۱/۳ درصد). پس از رؤیت خویشاوندان و دوستان، مشاهده صحنه‌هایی مرتبط با زندگی پس از مرگ بالاترین بسامد را داشته است (۵۴ درصد) که از این میان، ۱۹ درصد مشاهدات ناظربه جهان پس‌از مرگ، ۱۳ درصد ناظربه مواجهه با یک مرز، ۹/۷ درصد ناظربه مشاهده خدا یا بودا و ۷/۱ درصد ناظربه رؤیت نور بوده است. از میان کسانی که به پرسش‌نامه‌ها پاسخ گفتند، ۳۵ درصد عقیده داشتند که مشاهدات بستر مرگ ماهیت توهّمی دارد و ۳۸ درصد این مشاهدات را پدیده‌ای طبیعی و البته فراشخصی(transpersonal) قلمداد کردند. ۸۱ درصد از پاسخ‌دهندگان عقیده داشتند که پزشکان بی‌آنکه مشاهدات بستر مرگ را ازحیث پزشکی تجربه‌ای نامتعارف و نابهنجار تلقی کنند، باید به‌نحو بی‌طرفانه‌ای با آن مواجهه یابند.
