شیخی که در مسجد به دار آویختن. رضا احمدی پایگاه تشیع منطقه | مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
شیخی که در مسجد به دار آویختن. رضا احمدی
پایگاه تشیع منطقه طبرستان و دیلمستان به خاطر شرایط جغرافیایی، به کانون تجمع فراریان از شمشیر خلفای عباسی تبدیل گردیده بود. سادات علوی در این منطقه پناه بردند تا از گزند خلقای عباسی در امان بمانند. نخستین حکومت علویان زیدی، در این منطقه پایهگذاری گردید. بسیاری از بزرگان شیعه اهل طبرستان بودند.
تصوف مذهب رسمی در قرن هفتم که مغولها، غرب آسیا را درنوردیدند و فشار از حد گذشت و بسیاری از مردم از میان رفتند.و ويرانى ها و اختلاف طبقاتى و فشارهای بی پایان مردم را ازپای در آورده بود و از همه چيز نااميد کرده بود، در چنین شرایط سخت بحرانی ، داروی خود را در خانقاه ها یافتند. بزرگان‌صوفيه فرصت بدست آمده را غنیمت شمردند، و مردم را به زهد و عرفان و... سوق مى‌دادند. در شهر و روستا پیران طریقت در خانقاه ها به تعلیم سالکان روآوردند. خانواده ای نبود که مرید شیخی نباشد. قدرت شیوخ و پیران طریقت به حدی رسید که به پادشاهان بی تاج تخت شهرت یافتند.و تصوف مذهب رسمی ایرانیان شد.
شیخ جستجوگر شیخ خلیفهء مازندرانی از صوفیان قرن هشتم است که نقش بر جسته ای در جنبش های اجتماعی و سیاسی ایفا کرد. او هم مانند دیگر پیران طریقت مردم عصر خود را به خانقا دعوت کرد. پس از طی مقدمات سیر و سلوک، به نزد شيخ بالو از اقطاب مازنداران رفت، و چون آنچه در پی آن بود در محضر ايشان نيافت، بر محضر علاء الدوله سمناني حاضر گردید. چون عطش او پایان نیافت به سوی شيخ هبت الله حموي در بحر آباد جوين بشتافت. در بحرآباد نيز پاسخ خود را نیافت.
معتکفی در مسجد شیخ خلیفه پس از ناامیدی از شیوخ، به سبزوار رفت. و جمع بندی های خود را با مردم در میان گذارد. و در مسجد جامع شهر معتکف گشت. مردم شهر و روستاییان اطراف از هواداران آل علی(ع) بودند. ورود شیخ به سبزوار با حسن استقبال مردم درویشان روبرو شد. او سبزوار را به عنوان پایگاه گسترش اندیشههای خویش قرار داد. صوت خوشی داشت، با آوازی خوش قرآن می‌خواند و سخنان شیرین می‌گفت . مردم دور شیخ جمع شدند و مرید بسیار پیدا کرد. درویشان برای شنیدن صوت خوش و درک محضر او به سبزوار رو نهادند و به گرد درویشی دل سوخته جمع و پير و مريد او شدند. بدين ترتيب آوازه ء شهرتش در اطراف پيچيده و صاحبان قدرت را به وحشت انداخت.
شیخ و پیامی دیگر شيخ خليفه برخلاف دراویش دیگر که مردم را به گوشه گیری و نیر عالمان دینی که مردم را به همراهی با حکومت مغول دعوت می کردند، او مردم را به سخن دیگر می خواند. هدف او ارشاد مردم به راه دين و دنيا بود. شيخ مردم را عليه ظلم و ستم حكام و اهل ظلمه می شوراند وآنها را براي برپائي عدل و عدالت تشويق و ترغيب می نمود. او از امید و ظهورمنجی سخن می گفت. سخنان دلنشین او، مرهم زخم بیچارگان و رنج‌دیدگان عصر ایلخانی بود.آموزه های شیخ با تعالیم رسمی فقیهان در تضاد بود. و او را متهم به این کردند که در مسجد «حديث دنيا» می گوید.
ترور شخصیت برخی عالمان دینی با حاکم شهر همدست شدند تا شیخ را از سخن گفتن باز دارند و مردم را از دور او پراکنده سازند. در شهر شایع کردند، و بر منابر و مساجد، شیخ خلیفه را متهم به بی دینی و ترویج بی‌دینی کردند. همدستی فقیهان و حگ.مت نتوانسته بود بهانه‌ای به دست روسای مذهبی و حکام دهد تا تصمیم به قتل شیخ بگیرند.
حربه تکفیر تجمّع مردم و ارادت آنان به شیخ خلیفه، روحانیون آن را مزاحم موقعیت خویش میدیدند. ابتدا شیخ را از نشستن در مسجد و موعظه کردن منع کردند! شیخ به تهدیدات آنان توجهی نداشت. حاکم شهر گزارشی از فعالیتها و نیز پایگاه اجتماعی شیخ ، تهیه و نزد ابوسعید ایلخان مغول فرستاد. او پاسخ داد، «من متعرّض خون درویشان نمیشوم حکام خراسان تفحص نمایند و به موجب شریعت مطهره محمّدی عمل کنند.» تدبیر بزرگان تکفیر شیخ بود آنگاه که زبان بر تکفیر شیخ خلیفه گشودند تا مردم را علیه وی تحریک کنند اختلافات بین مردم به رویارویی کشیده شد.
ترور مخالفان حکومت ها از شخصیت های با نفوذ، در هراس هستند. آنها با به خدمت گرفتن برخی از علما، علیه مخالفان خود، توطته چینی می کنند تا آنها را از میان بردارند. فقها حکم ارتداد شیخ را دادند. چون علنی نمی توانستند کاری انجام دهند، در 22 ربیع‌الاول 736 شبانه وی را در همان مسجد حلق‌آویز کردند.و در شهر شایع کردند. که شیخ خلیفه، خودکشی کرده است.
کارنامه شیخ خلیفه او توانسته بود، قرائتی دیگر از دین و تصوف ارائه نماید. مسئولیت اجتماعی و عدالت خواهی و اعتقاد به منجی را در بین مریدان، خود بگستراند. با جذب درویشان، چون شیخ حسن جوری آیندهء حرکت خود را تداوم بخشید. جنبش سربدارن تحت تأثیر اندیشه های شیخ خلیفه قرار داشت #شیخ_خلیفه#ایلخانان#سربداران#
