مردم‌نامه

2022-08-02 20:20:34 ۱۱ مردادماه، سالروز اعدام شیخ فضل‌الله نوری باز کردن / نظر دهید

2022-08-02 17:32:33 نکوداشت دکتر شیرین بیانی

۸۴ سال پیش در ۱۱ امرداد ۱۳۱۷، شیرین بیانی ـ مورّخ، پژوهشگر و از مفاخر فرهنگی ایران ـ به دنیا آمد.
شیرین بیانی به سال 1317ش. در تهران و در خانواده‌ای فرهنگی- سیاسی متولّد شد. پدرش دکتر خانبابا بیانی، استاد ممتاز دانشگاه تهران، بنیانگذار دانشگاه تبریز، بنیانگذار گروه آموزشی تاریخ دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، استقلال و توسعه‌ی بخش دانشسرای عالی (تربیت معلّم امروزی)؛ و صاحب تألیفات متعدد در زمینه‌ی تاریخ است. مادر وی باستان‌شناس، متخصّص سکّه‌شناسی، مدرّس رشته‌ی باستان‌شناسی و هنر دانشگاه تهران، موزه‌دار موزه‌ی ایران باستان (موزه‌ی ملّی ایران کنونی)، مؤلّف چند کتاب معتبر در باره‌ی سکّه و مُهر و مقالات متعدّد؛ و همچنین نقّاش می‌باشد؛ و خواهرش سوسن بیانی به کار تدریس در دانشگاه تهران در رشته‌ی باستان‌شناسی اشتغال دارد.

شیرین بیانی پس از اخذ دیپلم ادبی با رتبه‌ی اوّل از دبیرستان انوشیروان دادگر تهران؛ در سال 1336ش. وارد دانشگاه شد. دوره‌ی کارشناسی را در رشته‌ی تاریخ در دانشگاه تهران با رتبه‌ی اوّل، گذرانید. برای ادامه‌ی تحصیل به فرانسه رفت و در دانشگاه سُوربُن پاریس موفّق به اخذ دکتری در رشته‌ی تاریخ با درجه‌ی بسیار عالی، به سال 1342ش. گردید.

در سال 1343ش. وارد کادر آموزشی دانشگاه تهران، دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی، گروه آموزشی تاریخ شد؛ و در سال 1356ش. پس از طی مراحل معمول، به مرتبه‌ی استادی رسید. تخصّص وی در زمینه‌ی عهد مغول و مغول‌شناسی می‌باشد؛ ولی به ضرورت کار گروه تاریخ، تدریس تاریخ دوران باستان ایران را نیز از همان ابتدای ورود، عهده دار شد.

تألیفات وی عبارتند از:

1-  تاریخ آل‌جلایر

2-  زن در ایران عصر مغول

3-  ایران در برخورد با مغول

4-  هشت مقاله در زمینه‌ی تاریخ

5-  شامگاه اشکانیان و بامداد ساسانیان

6-  مجموعه‌ی سه جلدی دین و دولت در ایران عهد مغول؛ که این مجموعه در سال 1375ش. بهترین کتاب سال ایران؛ و در همان سال بهترین کتاب سال دانشگاه تهران شناخته شد.

7-  تیسفون و بغداد در گذر تاریخ

8-  دین و دولت در عهد ساسانی و چند مقاله‌ی دیگر

9-  تاریخ ایلخانان در ایران

10-  تاریخ ایران باستان – از ورود آریائیها تا سقوط هخامنشیان

11-  دمساز دوصد کیش – درباره‌ی مولانا جلال‌الدّین

12-  پنجره‌ای رو به تاریخ – نوزده مقاله

13-  سعدی، خاک شیراز و بوی عشق (زیر چاپ)

ترجمه‌ها:

1-  نظام اجتماعی مغولان – فئودالیسم خانه‌به‌دوشی

2- چنگیزخان

3- تاریخ سرّی مغولان

4- تاریخ ایلام

حدود بیست مقاله که در مجموعه‌ها و مجلّات معتبر داخلی و خارجی به چاپ رسیده است. حدود چهل سخنرانی ایراد شده در مجامع بین‌المللی و داخلی؛ که اغلب آنها به چاپ رسیده است.

شیرین بیانی به بیست وهفت کشور سفر تحقیقاتی داشته؛ و به اخذ بیش از بیست تقدیرنامه (لوح تقدیر) از مؤسّسات فرهنگی و دانشگاهها نائل آمده است. در دی ماه سال 1382ش. طی مراسم بزرگداشتی از جانب "انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران" به اخذ "لوح تقدیر" و جایزه نائل آمده؛ و نام وی در فهرست "مفاخر فرهنگی ایران" ثبت گردیده است؛ و به همین مناسبت تمبر یادبودی از وی به چاپ رسیده است. وی استاد راهنمای هفت رساله‌ی دکتری و بیش از بیست رساله‌ی کارشناسی ارشد بوده؛ و سرانجام در سال 1386ش. به افتخار بازنشستگی نائل آمده است؛ ولی همچنان به کار پژوهش، تألیف کتاب، مقاله، ایراد سخنرانی و راهنمائی دانشجویان اشتغال دارد.

https://b2n.ir/m11244

https://t.me/iranboom_ir
____

کانال دکتر اسلامی ندوشن
@dr_eslaminodoushan باز کردن / نظر دهید

2022-08-01 15:23:31 ‍ کمدی در گذر زمان

به تازگی کتاب «کمدی در گذر زمان» نوشته‌ی ست لرر با ترجمه‌ی ستاره عارف‌کشفی به همت انتشارات نیلوفرمنتشرشده است. این مجموعه  نگاهی است چند وجهی به ارزش‌های عمیق انسانی و اجتماعی کمدی در دل تحولات تاریخی آن.

ست لرر، مدرس این مجموعه در بیست‌وچهار درس‌گفتار، تاریخ کمدی را از ابتدای شکل‌گیری‌اش در جشنواره‌های دیونیسوسی یونان تا امروز با توجه به زمینه‌های تاریخی-اجتماعی بررسی کرده و در این مسیر از رویکردهای جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی و روانشناسی بهره گرفته است.

پروفسور لرر، چنان‌که خود در درس‌گفتار اول این مجموعه اشاره می‌کند، چهار عنصر «زبان»، «پیرنگ»، «شخصیت»، و «موقعیت زمانی و مکانی» را به عنوان ستون‌های اصلی روایات کمیک در نظر می‌گیرد و با عنایت به آرای سه نظریه‌پرداز معاصر زیگموند فروید، میخائیل باختین و سوزان سانتاگ، سیر تطور این چهار عنصر را در ابعاد مختلف از یونان و روم باستان تا قرون وسطا، رنسانس، قرن هجدهم و دوران مدرن بررسی و تحلیل می‌کند.

نشست هفتگی شهر کتاب در روز سه‌شنبه ۱۱ مرداد ساعت ۱۵ به نقد و بررسی کتاب «کمدی در گذر زمان» اختصاص دارد که با حضور سعید اسدی، سعید عقیقی، عظیم طهماسبی و ستاره عارف‌کشفی برگزار می‌شود.

علاقه‌مندان می‌توانند این نشست را از اینستاگرام مرکز فرهنگی شهرکتاب به نشانی ketabofarhang، کانال تلگرام bookcitycc و صفحه‌ی این مرکز در سایت آپارات پیگیری کنند. باز کردن / نظر دهید

2022-07-31 09:16:42 ‍ شاهان در روایت‌های عامیانه

خاطرات شفاهی مردم ایران همواره پر است از داستان‌های فراوان و متعددی در رابطه با شخصیت‌های مختلف تاریخی که بر دنیای پیرامون خود اثرگذار بودند. به همین علت نیز مردم، خاطرات آنان را به حافظه خود سپرده و سینه به سینه به نسل‌های پس از خود منتقل کردند؛ خاطراتی که بعضاً رنگ و بوی افسانه و اغراق به خود گرفتند.

در آثار ادبا و شعرای ما نیز این گونه داستان‌ها و روایات کم و بیش انعکاس زیادی یافته است. به عنوان نمونه، باب اول گلستان سعدی «در سیرت پادشاهان» است که به چهل و یک حکایت پند آمیز در رابطه با رفتار شاهان پرداخته است.

اکثر این روایت‌های عامیانه به صورت شفاهی و در قالب قصه و پند توسط پیران به جوانان منتقل می‌شوند. جمع‌آوری این روایت‌ها و مدون ساختن آن، کاری بس ارزشمند و مهم در ثبت و نگه‌داری این میراث شفاهی ایرانیان است.

ناصرالدین شاه قاجار و یک تیر و دو نشان

یکی از این روایت‌های عامیانه، مربوط می‌شود به خاطره ذهنی مردمان شهرری از ناصرالدین شاه قاجار. شاهی که گویا سرنوشتش با مذهب عجین شده بود. اشعار مذهبی و نیز ترور وی در بارگاه حضرت عبدالعظیم حکایت از این موضوع دارد.

اهالی قدیم و اصیل ری، روایت می‌کنند که ناصرالدین شاه معشوقه‌ای در شهرری و دور از حرمسرا داشته است و هربار که برای زیارت شاه عبدالعظیم می‌آمده، سری هم به معشوق خود می‌زده و شب را در کنار او به صبح می‌رسانده و سپس فردای آن روز به سمت کاخ گلستان مراجعت می‌کرده است.

همچنین شعر زیر را نیز منسوب به ناصرالدین شاه دانسته و آن را در ادامه این روایت نقل می‌کنند:
چه خوش بُوَد دو کرشمه به یک بار
زیارت شه عبدالعظیم و دیدن یار

امیرحسین حاجی‌علی، دانش‌آموخته کارشناسی تاریخ دانشگاه تهران، ۹ مرداد ۱۴۰۱ باز کردن / نظر دهید

2022-07-30 13:25:46 عصر شنبه‌های بخارا

به مناسبت انتشار کتاب «از چغاگلان تا وال‌استریت: تاریخ شهرنشینی در جهان» از کتب مستند و قابل ارجاع در حوزه‌ی تاریخ شهر و شهرسازی، هجدهمین نشست از سلسله نشست‌های عصر شنبه‌های مجله بخارا به نقد و بررسی این کتاب اختصاص دارد. این نشست با همکاری موسسه ایکوم و کافه مانا با حضور مژگان طاهری تفتی (استاد گروه شهرسازی دانشگاه تهران)، محسن صبوریان (استاد علوم اجتماعی دانشگاه تهران)، عباس جهانبخش (استاد معماری دانشگاه هنر اصفهان)، محمدصالح شکوهی بیدهندی(استاد شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران و مولف کتاب)، سیداحمد محیط طباطبایی و علی دهباشی در ساعت شش بعد از ظهر شنبه هشتم مردادماه ۱۴۰۱ در کافه مانا واقع در بلوار کشاورز، خیابان وصال شیرازی، کوچه اسلامی ندوشن، پلاک ۶ برگزار می‌شود و به صورت مستقیم پخش خواهد شد.

از چغاگلان تا وال استریت روایتی است از تاریخ شهرهای جهان، از نخستین سکونتگاه‌ها، تا شهرهای امروز. چغاگلان نام دشتی در استان ایلام کنونی است که قدیمی‌ترین آثار یکجانشینی در جهان در آن‌جا یافت شده است. برمبنای نظر باستان‌شناسان برای اولین بار در این دشت انسان موفق به اهلی کردن گندم و جو شده است که شواهدی بر یکجانشینی محسوب می‌شود. از آن زمان تا کنون، شهرها متاثر از نظام‌های مختلف فلسفی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تغییرات زیادی یافته‌اند. این مسیر پرماجرا از آن جهت جالب توجه است که می‌تواند سناریوهای تحولات آینده‌ی شهرها را هم پیش چشم ما مجسم کند.

کتاب از چغاگلان تا وال‌استریت به قلم محمدصالح شکوهی بیدهندی (عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران) و محسن عزیزیان غروی و به همت انتشارات جهاد دانشگاهی تهران منتشر شده است.
این نشست در ساعت شش بعدازظهر شنبه هشتم مردادماه ۱۴۰۱ به صورت مستقیم از نشانی‌های زیر در اینستاگرام پخش خواهد شد:
Instagram.com/bukharamag
Instagram.com/cafemaana باز کردن / نظر دهید

2022-07-29 15:04:13 ‍ بهزاد معزی

خلبانی که شاه، فرح، بنی‌صدر و رجوی را فراری داد

۷ مرداد سالروز فرار ابوالحسن بنی‌صدر و مسعود رجوی از ایران

سرهنگ دوم بهزاد معزی (۱۷ بهمن ۱۳۱۶ - ۲۱ دی ۱۳۹۹)، خلبان نظامی نیروی هوایی ایران بود که در آمریکا دوره آموزش خلبانی را گذراند. معزی خلبانی بود که در ۲۶ دی ماه ۱۳۵۷، هواپیمای شاهین (بویینگ ۷۰۷ مخصوص شاه) را به مقصد مراکش خلبانی کرد و محمدرضا شاه و فرح پهلوی را از ایران خارج نمود. با این حال بعدها عنوان کرد که هیچ علاقه‌ای به انجام این پرواز برای شاه نداشت.

معزی در اسفندماه ۱۳۵۷ و پس از پیروزی انقلاب، با تعدادی از خدمه پرواز، هواپیمای شاهین را به ایران بازگرداند که با نام هواپیمای ۱۰۰۱ هنوز هم پرواز می‌کند. معزی و دیگر خدمه پس از نشستن بر باند فرودگاه توسط پاسداران انقلاب محاصره شدند زیرا ماموران تصور می‌کردند، آنها شاه را هم به کشور بازگردانده‌اند!

اما مشخص شد آنها تنها هستند. خدمه با اظهار وفاداری به انقلاب اجازه یافتند به کشور بازگرداند. به گزارش ماموران حاضر، خلبان هواپیما و همراهان به محض پیاده شدن از آن، روی زمین زانو زدند و خاک ایران را بوسیدند. هواپیما تحویل اعضای کمیته انقلاب گردید و خلبان و همراهان وی حتی برای دیداری نزد آیت‌الله خمینی رفتند.

اما به گفته معزی او هرگز نتوانست اعتماد حکومت جدید را جلب کند: «آخوندها هرگز مرا نمی‌بخشند» و «هیچ‌کس از من تشکر نکرد که از شر شاه خلاص شدم، کسی یادش نبود که هواپیمای ۴۵ میلیون دلاری را برای مردم ایران پس دادم و برای همان پرواز از من متنفرند.»

معزی در سال ۵۸ و پس از کودتای نوژه دستگیر شد اما با شروع جنگ ایران و عراق در مهرماه ۱۳۵۹ آزاد گردید و بیش از ۱۲۰۰ ساعت پرواز برای ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام داد.

با این وجود معزی از عوامل طرفدار مجاهدین خلق در ارتش ایران به حساب می‌آمد که شناسایی نشده بود. بنابراین در ۶ مردادماه ۱۳۶۰ توانست مسعود رجوی و ابوالحسن بنی‌صدر را که در اختفاء می‌زیستند فراری داده و پیش از آنکه هواپیماهای شکاری نیروی هوایی ایران که در تعقیب هواپیمای ربوده‌شده‌ حامل بنی‌صدر بودند به این هواپیما برسند، از مرز ایران خارج شده و به پاریس برود.

او در آنجا به فرانسه پناهنده شد و باقی سال‌های عمر خویش را با دیگر اعضای مجاهدین که ساکن فرانسه بودند گذراند. معزی که در اواخر عمر به سرطان خون دچار شده بود، در سن ۸۳ سالگی در پاریس درگذشت.

مسعود رجوی، بهزاد معزی و ابوالحسن بنی‌صدر پس از رسیدن به پاریس

تیتر روزنامه اطلاعات در باب بازگشت هواپیمای شاهین به ایران باز کردن / نظر دهید

2022-07-26 14:10:08 ریشه‌های حکمت نوریه‌ی سهروردی

حکمتی را که سهروردی در آثار خود مطرح کرده است بر اساس دو اصل نور و ظلمت و مراتب نور تاسیس کرده و آن را «حکمت نوریه» و «علم حقیقت» دانسته است. این حکمت را هم وی از راه ذوق و باواسطه‌ی «طباع تام» خود دریافت کرده است.

همین ادعا را قبل او حکیم مانی در آثار خود، از جمله در کتاب شاپورگان کرده و حکمت خود را که «علم لدنّی» دانسته است مستقیما و به طریق ذوقی از همزاد خود فراگرفته است. نوری هم که سهروردی از آن سخن گفته نور زنده است و این مفهوم را هم وی از مانی اخذ کرده است.

بیست‌ ویکمین نشست از مجموعه درس گفتارهایی درباره‌ی سهروردی به «ریشه‌های حکمت نوریه‌ی سهروردی» اختصاص دارد که با سخنان دکتر نصرالله پورجوادی در روز چهارشنبه ۵ مردادماه ساعت ۱۵ برگزار می‌شود.

علاقه‌مندان می‌توانند این نشست را از اینستاگرام مرکز فرهنگی شهرکتاب به نشانی ketabofarhang، کانال تلگرام bookcitycc و صفحه‌ی این مرکز در آپارات پیگیری کنند. باز کردن / نظر دهید

2022-07-25 07:49:04 مجوز نصب رادیو در دوره رضاشاه (۱۳۱۹)

به دارنده این برگ، آقای/خانم ... اجازه داده می‌شود بر طبق درخواستی که در دفاتر مربوطه بایگانی ست یک دستگاه رادیو کنسرت گیرنده کارخانه ... شماره ... در ... نصب نماید.

۱- در صورت انتقال رادیوی مزبور به اشخاص دیگر باید انتقال‌دهنده، شهربانی مربوطه را مطلع نموده و پروانه خود را مسترد بدارد.

۲- هرگاه رادیو از حیز انتفاع افتاده و قابل استفاده نباشد، دارندگان آن فوراً پروانه را به شهربانی مربوطه تحویل نموده و اگر رادیوی جدید نصب کنند باید تجدید پروانه شود.

۳- دارندگان رادیو در مواقع تغییر محل از شهرستانی به شهرستان دیگر باید به شهربانی اطلاع دهند که پروانه آنها در شهربانی مربوطه به ثبت برسد. باز کردن / نظر دهید

2022-07-24 10:57:22 این مقاله مرحوم استاد محمد باقر بهبودی در باره حجاب شرعی خواندنی است http://mbehboudi.org/article/hejab/

تاریخ نوشت باز کردن / نظر دهید

2022-07-23 19:34:18 از درونمایه‌ی متون ساسانی بر می‌آید که، دامنه‌ی نفوذ بخت، زندگی مادی مردم را شامل می‌شده حال آنکه کنش، بر جهان مینوی حکمفرما بوده است.

همچنان که در شاهنامه، بخت و هنر چنان‌اند:
چنین داد پاسخ که: بخت و هنر
چنان‌اند چون جفت با یکدگر
چنان چون تن و جان که یارند و جفت
تنومند پیدا و، جان در نهفت
همان کالبد مرد را پوشش است
اگر بخت بیدار در کوشش است
به کوشش نیاید بزرگی به جای
مگر بخت نیکش بُود رهنمای»
{جلال خالقی مطلق، شاهنامه، سخن، ۱۳۹۴، داستان پادشاهی کسری نوشین روان}

«در شاهنامه، بارها بخت یا فر، با پیکر گردانی در قالب اجسام یا حیوانات می‌رود و سر راه آدمی قرار می‌گیرد. برای نمونه، هنگامی که بهرام چوبینه جامه‌ زنان پوشید و خود را به سرداران لشکر نشان داد، گوری در دشت او را به کاخ بخت رهنمون شد و بخت یا فره بهرام، به شکل زنی تاج دار و زیبا بر تخت زرین نشسته بود و بهرام از بخت خود شنید که، پادشاه ایران خواهد شد. به نظر می‌رسد که کار پهلوانان، بی‌مدد بخت (که همان بخت یزدانی و یا ایزدی است) شدنی نیست {۶ دی ماه.۱۳۹۸، cgir.org.ir}.

به هر روی، در دوره‌ی ساسانی کار‌ساز بودن بخت، امری کاملاً شناخته شده بوده است. سعد و‌نحس پنداشتن و امتیاز برخی روزها و...، باور‌هایی هستند که، در ایران دوره‌ی اسلامی هم، ادامه پیدا می‌کند و با استحکام باورهای اشعری‌گری، موضوع مشیت الهی و اراده‌ی خداوند در تعیین سرنوشت، با اندیشه‌ی ایرانیان زرتشتی تلفیق می‌شود.

یورش‌های خانمان برانداز، سیاست‌های استبدادی و خونریزی‌های بی‌سرانجام، در رواج اصطلاح‌های نجومی در حاکمیت بخت و سرنوشت و تاثیر ستارگان در کار و کردار آدمی، موثر واقع شده است. نمودهای اجتماعی بخت، در عرصه‌ی فرهنگ طبقه‌ی متوسط تا دوره‌های پیشین و امروز به صورت برگه‌های بلیت بخت‌آزمایی، قرعه‌کشی‌ها و ...، عمومیت یافته و پای آن به مباحث فقهی نیز کشیده شده است.

به هر روی، گسترده‌ترین باورها درباره‌ی بخت، نظر عامه است که گویا تاثیری تعیین‌کننده در باور دانایان، فیلسوفان، ادیبان و شاعران داشته است تا آنجا که حافظ را به این نتیجه می‌رساند که:
تکیه آن بِه که بر این بحر معلق نکنیم،
که گلیم بخت کسی را که سیاه بافته‌اند
به آب زمزم و کوثر سفید نتوان کرد.


منیژه ملکی ریزی، دانش آموخته‌ی کارشناسی علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان اصفهان، تیرماه ۱۴۰۱. باز کردن / نظر دهید