2022-04-02 00:08:09
آنچه از قاسم هاشمی‌نژاد می‌شود آموخت@matikandastan
احمد ابوالفتحی: قاسم هاشمی‌نژاد هنرمند و پژوهش‌گری چندوجهی بود. هم داستان‌نویس و حکایت‌پردازِ شاخصی محسوب می‌شد و هم دستی بر آتشِ شعر داشت و هم به‌روزگارِ جوانی از نام‌های جدی نقدِ ادبی در ایران محسوب می‌شد اما برای من آن وجه از جهدِ او که تلاش‌های نظام‌مندش برای واکاوی روایت در ایران را شامل می‌شود اهمیتی ویژه‌تر دارد.
هاشمی‌نژاد به‌درستی فهمیده بود که اولین گام در مسیرِ بازشناسیِ ظرائف و و ظرفیت‌های میراثِ روایت در ایران توجه به مسئله‌ی طبقه‌بندی است. از همین رو بود که رساله‌ای در زمینه‌ی تعریف و تبیین و طبقه‌بندی قصه‌های عرفانی نوشت که خواندن و بازخواندنش برای شناخت میراث روایت از واجبات است. الگوی او در این اثر می‌تواند در بازتعریف و طبقه‌بندی دیگر ابعاد روایت ایرانی هم مفید باشد.
او هم‌چنین بر پایه‌ی الگوهای طرح شده در کتابِ رساله در تعریف، تبیین و طبقه‌بندی قصه‌های عرفانی کتاب دیگری گردآوری کرد به اسمِ حکایت‌های عرفانی؛ ۲۰۱ حکایت عرفانی از دفتر معرفت‌پیشگان. خواندن این کتاب علاوه بر حظ معرفتی و زیبایی‌شناختی، برای مخاطبِ اهل تدقیق در امرِ پژوهش‌های روایی الگودهنده است و آموزنده؛ همان‌گونه که اثرِ دیگرش در این زمینه یعنی سیبیّ و دو آینه الهام‌بخش است و مفید.
علاوه بر طبقه‌بندی؛ هاشمی‌نژاد با ترجمه‌هایش هم در مسیرِ بازشناسی میراث‌های روایت حرکت می‌کرد. برگردانِ کارنامه‌ی اردشیر بابکان یکی از ابعادِ این شیوه از جهد او در زمینه‌ی واکاوی میراث روایت است. در مقدمه‌ی آن کتاب گفته هدفش از پرداختن به این میراث باقی‌مانده از دورانِ پیشااسلامیِ ایران برجسته کردن وجوه داستانی آن است. برجسته‌سازی وجوه داستانی کاری بود که هاشمی‌نژاد به‌وقت برگردانِ کتاب ایوب نیز انجام داد.
گذشته از آنچه که به‌اشاره آمد، هاشمی‌نژاد مقاله‌ای به‌اسمِ "چشم‌انداز تاریخی روایت: یک بازنگری" نیز دارد که پراهمیت است و خواندنی. به‌گمانم ایده‌هایش در آن مقاله به‌ویژه در رابطه با روندِ سیطره یافتنِ زورآزمایی‌های بلاغی بر عناصرِ روایی در تاریخِ ادبِ فارسی و نسبتِ این روند با وضعیتِ امروز روایت در ایران پراهمیت و الهام‌بخش است. این مقاله در کتاب عشق گوش عشق گوشوار منتشر شده است.
یک‌وجهی دیدنِ آدم‌های چندوجهی بزرگترین ظلم به آن‌هاست. از جمله خلاصه کردنِ قاسم هاشمی‌نژاد در رمانِ دورانِ جوانی‌اش، فیل در تاریکی (که هنوز هم خواندنی است) ظلم بزرگی به اوست. از وجوه مختلفِ هاشمی‌نژاد بسیار می‌شود آموخت اگر میلی به آموختن داشته باشیم.
امروز ششمین سال‌روزِ درگذشتِ هاشمی‌نژاد بود.
@pol_ha
@matikandastan
1.7K views21:08
م
