سلام جهت اطلاع دوستان شاعر ارجمند و شعردوستان بزرگوار مطلبی در | عروض و آرایه ادبی

سلام
جهت اطلاع دوستان شاعر ارجمند و شعردوستان بزرگوار مطلبی در خصوص عیوب قافیه در شعر کلاسیک پارسی
ارائه می گردد.

۱. اِقوا: هرگاه در هجای قافیه،همسانی مصوت بر خلاف قاعده رعایت نشود،عیب اِقوا است.

 مثال:

  نشسته به یک دست او زردهُشت           که با زند و اُست آمده از بهشت

  هجای قافیه: هُشت،بهشت

 2. اِکفا: اکفا عیب قافیه هایی است که روّی آن ها در تلفظ یکسان یا نزدیک به هم ولی در نوشتن متفاوت باشند.

 مثال:

 یار جسمانی بود رویش چو مرگ          صحبتش شوم است باید کرد ترک

 هجای قافیه: مرگ،ترک

3. ایطا: ایطا عیبی است که در قافیه شدن کلمات مرکب پیش می آید و آن وقتی است که قافیه براساس تکرار جزء دوم کلمه مرکب باشد.

 ایطا بر دو نوع است:

الف)ایطای جلّی: و آن چنان است که تکرار جزء دوم کلمه قافیه کاملاً آشکار باشد:

 مثال:

 در من این هست که صبرم ز نکورویان نیست          از گل و لاله گزیر است و زگل رویان نیست

 عیب سعدی مکن ای خواجه اگر آدمیی              کادمی نیست که میلش به پری رویان نیست

 

ب)ایطای خفی: و آن چنان است که تکرار جزء دوم چندان آشکار نباشد و این وقتی است که کلمه مرکب بر اثر کثرت استعمال،حکم کلمه بسیط را پیدا کرده باشد.

 مثال:

 آن شنیدم که وقت زادن تو                  همه خندان بدند و تو گریان

تو چنان زی که گاه مردن تو               همه گریان شوند و تو خندان

 حرف روّی: «د» «ی»

 

4. شایگان: شایگان معادل فارسی همان ایطای جلّی است ولی معمولاً آن را در مورد تکرار علامت جمع به کار می برند.

 مثال:

 در وفای عشق تو مشهور خوبانم چو شمع        شب نشین کوی سربازان و رندانم چو شمع

 حرف روّی: «ب» «د»

 

5. غلوّ: و آن چنان است که حرف روّی را جایی ساکن و جایی متحرک بیاورند.

 مثال:

 صلاح کار کجا و من خراب کجا              ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا