2021-08-18 21:26:50
خشم و عصبانیت
خشم از هیجان‌های جهان‌شمولی است که در همه فرهنگ‌ها دیده می‌شود و یکی از شایع‌ترین مشکلات رفتاری است که موجب ناراحتی و پریشانی دیگران می‌شود و بهداشت روانی جامعه را مختل میکند.
خشم به‌عنوان حالت هیجانی توصیف می‌شود که می‌تواند زیربنای پرخاشگری و خصومت باشد. خصومت به نگرش پرخاشگرانه‌ای اطلاق می‌شود که فرد را به‌سوی رفتارهای پرخاشگرانه سوق می‌دهد. در حالی که پرخاشگری به رفتار قابل مشاهده و با قصد آسیب‌رسانی اطلاق می‌گردد. خشم حالت هیجانی با شدت‌های متغیّر است که مانند سایر هیجانات، با تغییرات فیزیکی و زیستی همراه است.
رخدادهای درونی و رخدادهای بیرونی، هر دو می‌توانند باعث خشم گردند. خشم نه تنها با پیامدهای منفی روانشناختی همراه است، بلکه آسیب‌پذیری فرد را نسبت به بیماری افزایش می‌دهد و منجر به تضعیف سیستم ایمنی، افزایش درد، و افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی و عروقی می‌شود. خشم به رفتارهای ناسالم‌تری می‌انجامد و با ویژگی‌های روانی اجتماعی مرتبط با آسیب‌پذیری (برای مثال، تعارض‌های شدید و مکرّر) همراه است. به‌طور کلی، خشم به‌عنوان یک هیجان انسانی، کاملاً بهنجار و مفید است، امّا اگر از کنترل خارج و مخرب گردد، می‌تواند منجر به اختلال در زمینه شغلی، روابط شخصی و کیفیت زندگی گردد. [۱]
در ديد كلی، خشم احساس و يا حالتی است كه در گستره رنجش ملايم تا غيض و غضب شديد قرار می‌گيرد. بسياری از افراد اغلب خشم و پرخاشگری را با هم اشتباه می‌گيرند. همانطور که گفته شد پرخاشگری رفتاری است كه هدف آن آزار و يا آسيب‌رساندن به شخص دیگر و يا به اموال و دارایی‌هاست. به عبارت ديگر ستيزه‌جویی به مجموعه‌ای از گرايشات و قضاوت‌هایی بر می‌گردد كه باعث تحریک رفتار پرخاشگرانه می‌شود. [۲]
بررسی حالت هیجانی خشم به‌عنوان یکی از نشانه‌های حیاتی هیجان، در بررسی سلامت روانی فرد بسیار مهم و ضروری است. خشم از هیجانات شایع و واکنشی متداول نسبت به ناکامی و بدرفتاری است. با این حال، همه افراد در طول عمر خود با موقعیت‌های خشم‌برانگیز روبه‌رو می‌شوند. اگر چه خشم بخشی از زندگی است، ولی ما را از رسیدن به اهداف خود باز می‌دارد و علت اینکه در مورد خشم دچار تعارض‌اند، همین نکته است که از یک طرف خشم، پاسخ طبیعی انسان است و از سوی دیگر می‌تواند روابط بین فردی را مختل کند و او را از رسیدن به اهداف خود باز دارد.
در برخی موارد شدت خشم و ابراز آن به اندازه‌ای است که با پیامدهای منفی بسیاری مانند رفتار پرخاشگرانه و همراه با مسائل جسمانی است. از این رو، ناتوانی در مدیریت خشم، افزون بر ناراحتی شخصی، اختلال در سلامت عمومی و روابط میان فردی، ناسازگاری و پیامدهای زیان‌بار رفتار پرخاشگرانه را در پی دارد. آموزش مدیریت خشم یکی از مؤلفه‌های اصلی برنامه‌های آموزش مهارت‌های زندگی به شمار می‌رود. [۳]
در آموزه‌های اسلامی نیز بر مدیریت و کنترل خشم تأکید فراوانی شده، به‌عنوان مثال، از صفات محسنین عفو و گذشت و فرو نشاندن خشم است.
«وَالْكاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ» [آل عمران: ۱۳۴]
«و خشم خود را فرو می‌برند؛ و از مردم در می‌گذرند؛ و خداوند نیكوكاران را دوست دارد.»
و یا کسانی که خویشتن را در مواجهه با خشم کنترل می‌کنند از آنان به صفت «پهلوانی» تعبیر شده است.
پیامبراکرم (صلی الله علیه وسلم) فرمودند:
«ليس الشديد بالصرعة، إنما الشديد الذي يملك نفسه عند الغضب» [۴]
«پهلوان کسی نیست که شخصی را به زمین بزند، بلکه پهلوان کسی است که هنگام خشم، بر خود مسلط و خویشتندار باشد.»
پی‌نوشت‌ها:
[۱] فروغی، مژگان و همکاران. (۱۳۹۳)، تاثير آموزش کنترل خشم بر پرخاشگری دانش آموزان پسر ۱۲-۱۴ ساله، فصلنامه علوم رفتاری، دوره ۶، شماره ۲۲، ص۷۳و۷۴.
[۲] ام رایلی و همکاران، مدیریت خشم، ترجمه، فرزانه رستگاری، [بی‌نا]، دپارتمان سلامت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا، ص۵.
[۳] نک: شکوهی یکتا، و همکاران. (۱۳۹۱)، اثربخشی آموزش حل مسئله، مدیریت خشم بر سبک‌های تربیتی، پرخاشگری و شادکامی مربیان پیش‌دبستانی، نشریه مطالعات روانشناسی بالینی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی، دوره دوم، شماره ۵، ص۱۲۱تا۱۲۳.
[۴] صحیح البخاری، ج۸، ص۲۸ ح۶۱۱۴؛ صحیح مسلم، ج۴، ص۲۰۱۴ ح۲۶۰۹.
bit.ly/3geLjXQ
✾•┈┈••✦❀✦••┈┈•✾
@no_atheism | رد شبهات ملحدین
4.5K viewsedited 18:26
ر
