2022-07-23 17:23:54
۸ پیش فرض در استنباط حکم حجاب
علی طبیعت پور
از آنجا که در کل قرآن فقط دو آیه ی (احزاب/۵۹) و (نور/۳۱) در باره حجاب بانوان آمده است، و این آیات در حدود و کیفیت پوشش بانوان اجمال دارند، لذا فقها در برداشت از آنها احتمالات مختلفی داده اند که عزیزان لازم است به آنها عنایت داشته باشند :
۱- اولین نکته ای که باعث اختلاف برداشت می شود اینست که صیغه ی امر در این آیات ظهور در وجوب دارند یا استحباب. توضیح اینکه بسیاری از اوامر الهی در قرآن، برداشت به توصیه های اخلاقی شده اند مانند نیکی به پدر و مادر، کمک به ذی‌القربی و یتیم و مسکین و... و بخصوص رعایت حال یتیمان و پرهیز از دروغ و غیبت و سخن چینی و موارد دیگر که علیرغم پرشماری و لحن شدید به کار رفته در آنها، هرگز حکم فقهی با پیامدهای دنیوی پیدا نکرده اند.
۲- نکته ی دومی که در فهم ما از آیات حجاب تاثیر گذار است ، بحث لغوی است که در صدر اسلام دو کلمه ی جلباب و خمار به چه معنا بوده است. آیا روسری بوده است؟ آیا بالاپوش بوده است؟ و ....
هیچ قطعیتی در مورد معنای این لغات وجود ندارد و لغویون معانی مختلفی برای آن دو در کتب خود نقل کرده اند.
۳- سومین نکته موثر در فهم ما اینست که جلباب و خمار در آیات فوق آیا "موضوعیت" دارند یا "طریقیت". توضیح این که در این دو آیه امر، به پوشانیدن موی سر تعلق نگرفته است. بلکه موضع پوشش در آیه خِمار ، گریبان و سینه بانوان، و در آیه جلباب ، اندام بدن است.
۴- چهارمین پیش فرض موثر در فهم ، اینست که مخاطب صیغه امر این آیات چه کسی است. آیا فقط همسران پیامبر و زنان مومنه آن زمان و آن مکان است؟ یا تمام زنان در همه زمانها و همه مکانها را شامل می شود؟
۵- پنجمین پیش فرض موثر در فهم این آیات اینست که با توجه به ذکر "شناخته شدن به پاکدامنی و عدم آزار دیدن" به عنوان علت حکم حجاب، آیا در اینجا می توان "قیاس منصوص العله" داشت یا خیر؟
۶- به دلایل پنج گانه ی فوق فقها برای تعیین تکلیف حدود و کیفیت پوشش بانوان متمسک به روایات شده اند. بنابر این ادله ی اکثر احکام حجاب مبتنی بر روایات است که همه آنها خبر واحد(= روایت غیر متواتر) اند.
لذا ششمین نکته موثر در استنباط احکام حجاب میزان اعتقاد به "حجیت خبر واحد" است که طیف وسیعی از مکاتب را از اخباریون افراطی تا اصولیون افراطی می سازد.
۷- از آنجا که تقریبا در تمام موضوعات فقهی ، روایات معارض داریم و در زمینه حجاب نیز اینچنین است ، لذا بسته به اینکه مفتی بین تخییر و تساقط و جمع و ترجیح قائل به کدامیک از برون رفت ها باشد ، هفتمین نکته موثر بر استنباط احکام حجاب رخ می نماید.
۸- و هشتمین پیش فرض موثر در بحث حجاب اینست که اعتبار حدیث را متوقف بر وثوق سندی روایات بدانیم(مکتب أصاله السندی) یا وثوق صدوری. آگاهان فن واقفند که هر یک از این دو نحله هم به چندین گرایش با اختلافات مبنایی اساسی تقسیم می شوند.
️ بسته به این که به این ۸ پرسش چگونه پاسخ دهیم ، نتایج متفاوتی بدست می آوریم.
هر یک از پیش فرض های فوق را اگر لااقل دائر به دوران بین دو حالت بدانیم(که برخی از آنها بیش از دو حالت و حتی بیش از چهار حالت است) در اینصورت ۲ به توان ۸ حالت یعنی ۲۵۶ برداشت مختلف می توان از آیات و روایات داشت که نظر مشهور تنها یکی از آنان است که تنها برتری اش بر دیگر برداشت ها، شهرت آن نزد پیشینیان است.
و می دانیم شهرت هم هیچ حجیتی برای درستی قولی نمی آورد. چه بسیار آرای فقهی که نزد پیشینیان مشهور بوده است و اکنون به کنار نهاده شده اند.
رای به حرمت مواردی چون شطرنج، موسیقی، تشکیل حکومت غیر معصوم، اجرای حدود در دوران غیبت و .... از این قبیلند.
️ این در مورد اصل وجوب حجاب به معنی پوشانیدن سراپای زن به جز وجه و کفین بود که اینقدر شک و شبهه وجود دارد. در مورد اجبار به این حجاب که اصلا حتی روایت ضعیف هم نداریم و هیچ نقل تاریخی وجود ندارد که پیامبر اکرم(ص) و امام علی (ع) در دوران حکومت خود اجبار به حجاب کرده باشند. ولی از آن طرف برقراری قسط و عدالت و رسیدگی به نیازمندان و بر طرف کردن فقر در جامعه آنقدردر قرآن و روایات متواتر تاکید شده است که جزء مسلمات دین اسلام و مذهب تشیع است.
رها کردن چنین واجب مسلمی و بسیج تمام امکانات و آبروی کشور برای اجبار در امری که هیچ مجوز شرعی برای آن نداریم ، علت دیگری ندارد جز ناتوانی حاکمان در انجام وظایف اصلی حکمرانی و نشانه ای از حکومت نااهلان و نامحرمانی که از اداره ی یک نانوایی هم عاجزند./
@noeidegar
256 views14:23
ن
