جوانان ما بیشتر خواستار «توصیف حقایق دینی» هستند نه اثبات حقان | متن | علیرضا پناهیان
جوانان ما بیشتر خواستار «توصیف حقایق دینی» هستند نه اثبات حقانیت دین و رد شبهات قرآن و احادیث هم بیشتر به توصیف حقایق می‌پردازند نه اثبات؛ اما کتب درسیِ ما اکثرا دنبال اثبات‌اند که آثار سوء دارد
ضرورت تحول در تبلیغ و تعلیم دین - قسمت دوم
برای ایجاد انگیزۀ دین‌داری «توصیف حقایق» مؤثرتر از استدلال‌آوردن است
در حوزۀ علمیه، دانشی که ما طلبه‌ها را در توصیف توانمند کند نداریم
توصیف خیلی بیشتر از استدلال، نیاز به دانش و حکمت و عقلانیت دارد
مسخره‌کنندگانِ دین، دشمن اصلی‌تری هستند تا شبهه‌افکنان
در مقابل استهزاء و تمسخر دشمنان، این قدرتِ توصیف حقایق است که آنها را ساکت می‌کند ____
در قرآن کریم یکی از مسائل اساسی، تمسخر دشمنانِ دین است، نه شبهه‌افکندنِ آنها. می‌فرماید: «يا حَسْرَةً عَلَى الْعِبادِ ما يَأْتيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُن» (یس،30) مستهزئین، دشمن اصلی‌تری هستند تا شبهه‌افکنان. در مقابل استهزاءکنندگان هم قدرتِ توصیف حقایق است که آنها را ساکت و مغلوب می‌کند. این توانمندی در طول مدت تحصیل در‌س‌های حوزۀ علمیه کجا بوده و هست؟
اغلب دانشجویان ما ذهنشان درگیرِ هیچ شبهه‌ای نیست و بیشتر از اینکه دنبال پاسخ شبهات غربی‌ها یا ملحدین باشد، دنبال این هستند که ببینند حرف دین و خدا و قرآن حقیقتاً چیست و چه طرحی برای اداره زندگی انسان دارد؟ درحالی‌که اکثر کتاب‌های آموزش دین ما مجموعه‌ای از پاسخ به شبهات است.
جوانان بیش از اینکه محتاج به اثبات حقانیت حقایق دین و رد شبهات باشند، خواستار توصیف حقایق دینی هستند. اساساً توصیف حقایق در ایجاد انگیزۀ دین‌داری، مؤثرتر از استدلال آوردن است. قرآن و احادیث هم حقایق را بیشتر «توصیف» می‌کنند، اما کتاب‌های درسی ما اکثراً مباحث کلامی و به دنبال اثبات حقانیت است.
اما در حوزۀ علمیه دانشی که ما طلبه‌ها را در توصیف توانمند کند نداریم. در حالی‌که توصیف خیلی بیشتر از استدلال، نیاز به دانش و حکمت و عقلانیت دارد. ولی ما تلقی‌مان به اشتباه این است که توصیف یک امر هنرمندانه است، لذا توصیف را به ذوق افراد واگذار می‌کنیم. در حالی‌که امیرالمؤمنین توصیف‌گر اول جهان اسلام برای حقایق معنوی هستند.
امام خمینی(ره) می‌فرماید: «فرهنگ دانشگاهها و مراكز غير حوزه‌ای به صورتی است كه با "تجربه و لمس واقعيت‌ها" بيشتر عادت كرده است، تا "فرهنگ نظری و فلسفی". بايد با تلفيق اين دو فرهنگ و كم كردن فاصله‌ها، حوزه و دانشگاه درهم ذوب شوند، تا ميدان برای گسترش و بسط معارف اسلام وسيع‌تر گردد.» آیا ما در این سی چهل سال، این کار را به‌خوبی انجام داده‌ایم؟
اکثر متون دینی ما در قرآن و روایات به همین شیوه‌ای است که اینجا امام(ره) می‌فرماید، طبیعتاً برای جذب دانشگاهیان باید از این شیوه استفاده کنیم. یعنی اکثراً با ادبیات واقع‌گرایانه آثار دین‌داری، عبادات و ولایت توصیف می‌شود. چیزی که ما در حوزۀ علمیه، دانش آن را تحصیل نمی‌کنیم.
