«نه هر که سر بتراشد قلندری داند» پاسخ مرکز پژوهش‌های کتیبه‌شن | Persepolis Foundation:پایگاه میراث جهانی تخت جمشید
«نه هر که سر بتراشد قلندری داند»
پاسخ مرکز پژوهش‌های کتیبه‌شناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید به نقد اخیر شخصی به نام افشین یزدانی در صفحۀ اینستاگرامی میراث خبر
عطف به مطلب انتقادی که در صفحۀ اینستاگرامی میراث خبر در روز سه شنبه 21 تیرماه 1401 با عنوان «مسأله این است: مدعی تخصص یا متخصص واقعی» از سوی شخصی به نام «افشین یزدانی» که عنوان علمی خود را در نقد به شکل «دکترای باستانشناسی، گرایش پژوهش های هخامنشی» معرفی نموده است، مرکز پژوهش‌های کتیبه‌شناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید لازم می‌داند توضیحاتی را ارائه کند.
پیش از پرداختن به مطالب مطرح شده لازم است یک نکته را در ابتدای پاسخ متذکر شویم. در معرفی منتقد، گرایش وی در رشتۀ باستانشناسی به شکل «گرایش پژوهش‌های هخامنشی» دانسته شده است. تلاش ما برای یافتن یک چنین گرایشی در گروه‌های باستانشناسی دانشگاه‌های ایران منتج به نتیجۀ مشخصی نگردید و معلوم نیست این گرایش نوشته شده دقیقاً در کدام گروه یا مؤسسۀ باستانشناسی در مراکز دانشگاهی ایران و خارج از ایران وجود دارد که منتقد از آن مؤسسه مدرک دکترای باستانشناسی خود را با «گرایش پژوهش‌های هخامنشی» دریافت نموده است. چیزی که برای مرکز مشخص است این است که منتقد چند سالی است با مدرک دکترای باستانشناسی با گرایش تاریخی از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شده است. اینکه فرد مذکور در جای دیگر مدرک مضاعف دکتری در باستانشناسی با «گرایش پژوهش‌های هخامنشی» دریافت نموده برای این مرکز مبهم است.
همچنین نیاز است به درآمد مطلب منتشر شده نقدی وارد نماییم. درآمد این مطلب یعنی «نقدی بر صلاحیت علمی فردی که در فیلم های منتشر شده توسط پایگاه میراث جهانی تخت جمشید به بهانه متخصص بودن گل نوشته های 2500 ساله را به شکل غیر ضرور در دستان خود چرخانده، آنها را مکرر با انگشتان خود لمس کرده و خوانش‌هایی غیردقیق ارائه می‌دهد» کاملاً جهت‌دار و مغرضانه بوده است. نخست اینکه یک صفحۀ اینستاگرامی به نام میراث خبر توانایی بررسی «صلاحیت علمی» هیچ فردی را در هیچ حوزۀ تخصصی ندارد. بدیهی است که صلاحیت علمی یک متخصص را در جایی خارج از صفحات خبری و اینستاگرامی می‌سنجند. دوم اینکه «غیرضرور» بودن لمس کردن الواح نیز از نتیجه‌گیری‌های مغرضانه و بدون ارزش علمی این صفحۀ خبری است. ضرورت و عدم ضرورت این کار پیشتر به صورت مکرر چه در صفحۀ رسمی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید و چه در جوابیه به خبرگزاری ایلنا بحث شده است. در رابطه با آنچه که در درآمد این متن به شکل «خوانش‌هایی غیردقیق» توصیف شده است نیز باید همین نکته را تکرار نمود که دقیق و غیردقیق بودن خوانش‌های متخصص از الواح گلی در حوزۀ صلاحیت یک صفحۀ خبری نیست و این مرکز نیز در مورد «دقیق» بودن خوانش‌های دکتر سهیل دلشاد توضیحات مبسوطی داده است. بنابراین لازم است این صفحه در رابطه با نوشتن مطالبی از این دست هم جانب احتیاط و هم جانب بی‌طرفی را رعایت کند.
ضمن احترام و تعظیم به همکاران باستانشناس شرافتمندی که دلسوزانه و بدون هیچ چشمداشتی در محوطه‌های مختلف به کاوش می‌پردازند و جامعۀ علمی (از جمله زبانشناسان) را از نتایج زحمات خود بهره‌مند می‌سازند باید بگوییم که نویسندۀ نقد مذکور بنابر توضیح خود مدرک دکترای باستانشناسی با گرایش تاریخی (و نه گرایش پژوهش‌های هخامنشی!) دارد. پس طبیعتاً انتظاری از داشتن تخصص در حوزۀ کتیبه‌شناسی، زبانشناسی و مطالعات مرتبط با خط میخی از فردی که در حوزۀ باستانشناسی تحصیل نموده است، انتظاری فراتر از حد تصور است. کما اینکه انتظار ورود به مسائل عمیق باستانشناسی از متخصصین حوزۀ زبانشناسی و کتیبه شناسی انتظاری بیهوده است. اینکه شخصی به حوزۀ دیگری مانند کتیبه‌شناسی بنابر علاقۀ شخصی یا الزامات کاری ورود نماید و حتی آثار علمی در این حوزه تولید و منتشر نماید طبیعی است. ولی مسئله از آنجا آغاز می‌شود که شخصی بدون اطلاع از مقدمات مسائل زبانشناسی و کتیبه شناسی با عنوان تازۀ «دکترای باستانشناسی، گرایش پژوهش‌های هخامنشی» به مسائل تخصصی زبانشناسی و کتیبه شناسی ورود انتقادی می‌کند و مسائل اشتباهی را مطرح می‌نماید که دانشجویان ترم اول رشتۀ زبانهای باستانی در مقطع کارشناسی ارشد نیز بر آن واقف هستند.
این مرکز متأسف است که بار دیگر مجبور شده کارهای پژوهشی مهم خود را رها نموده و وقتی را برای توضیح واضحات و مقدمات خط میخی و کتیبه‌شناسی اختصاص دهد. قبل‌تر در رابطه با دست گرفتن الواح و کتیبه‌ها بحث‌های فراوانی مطرح شده و نیازی به تکرار مکررات نیست. در مورد تخصص و تحصیلات دکتر سهیل دلشاد نیز به اندازۀ کافی مدارک در فضای مجازی وجود دارد. نیازی به بحث مکرر در مورد مدرک و تخصص ایشان وجود ندارد. در رابطه با مسئلۀ نقد براساس گفته‌های شفاهی متخصص در یک فیلم هم مطالب واضحی مطرح شده است.
