■ وجدان فکری همواره با این تجربه روبرو می شوم و هر بار ه | فلسفه و ادبیات
■ وجدان فکری
همواره با این تجربه روبرو می شوم و هر بار هم سعی میکنم که آن را انکار کنم، به رغم وضوح و روشنی اش نمی خواهم آن را باور کنم: اینکه اغلب مردم فاقد وجدان فکری هستند؛ بسیاری از اوقات حتی فکر کرده ام که اگر دارای این وجدان باشیم حتی در داخل شلوغ ترین شهرها هم خود را تنها و میان بیابان حس می کنیم. هرکس به شما به چشم بیگانه ای نگاه می کند.، ترازوی خود را بکار می اندازد و این یکی شما را بد و آن یکی خوب می نامد؛ هیچ کس از این که به او بگوئید وزنه های ترازویش تو خالی است از شرم سرخ نمی شود، هیچ کس نسبت به شما بر آشفته نمی شود، شاید به چیزهایی که شک میکنید بخندند. می خواهم بگویم که: به نظر اغلب افراد، اینکه انان چیزی را باور داشته باشد و بر اساس آن زندگی و عمل کند بدون اینکه آن را تک و سنگین کرده باشد، بدون آنکه از علل اصلی عمل خود کاملا آگاه باشد و یا حتی زحمت پرس و جو درباره علل آن را به خود داده باشد، چنین مطلب قابل تحقیر نیست؛ در این خیل عظیم هنوز مستعدترین مردان و اصیل ترین زنان دیده می شوند. نیکوکاری، ظرافت طبع و نبوغ چه اهمیتی دارند اگر صاحب این فضائل در قلب خود سستی این اعتقاد و ضعف داوری را احساس کنند، اگر میل اطمینان کامل، عمیق ترین خواسته و درونی ترین نیازش نباشد! و اگر آن را مایه امتیاز انسانهای برتر نسبت به دیگران نداند! من در بعضی افراد با تقرئ تنفر نسبت به عقل و خرد دیده ام که از این بابت سپاسگزارم. زیرا این تنفر لااقل عذاب وجدان فکری آنها را برملا ساخته است؟ اما اینکه انسان خود را در میان این آمیختگی چیزها گرفتار ببیند، در میان این تردید شگفت انگیز و این چندگونگی حیات هیچ سئوال و پرسشی نکند، از تمنا و لذت تجسس و تفحص به لرزه نیافتد و حتی از کسی که این کارها را می کند کینه به دل نگیرد و شاید او را فزون از حد ریشخند کند، این آن چیزی است که به نظر من قابل تحقیر است و من قبل از هر چیز به دنبال یافتن این حس تحقیر در وجود هرکس هستم: نمی دانم کدام دیوانگی مرا همیشه متقاعد ساخته که هر کس به عنوان یک انسان از این حس برخوردار است. بی انصافی من هم از همین قماش است.
#فردریش_نیچه #حکمت_شادان ■ کتاب اول / بند 2 صفحه 59 و 60 برگردان: #جمال_آل_احمد #سعید_کامران، #حامد_فولادوند
