#تراسیماخوس گفت: تو در این خیال هستی که چوپان و گله دار، وقت | فلسفه و ادبیات
#تراسیماخوس گفت: تو در این خیال هستی که چوپان و گله دار، وقتی که گاو و گوسفند را می چراند و فربه می کند، نظری به منافع خود و منافع صاحب گله ندارد بلکه در پی آن است که منافع گاو و گوسفند را تامین کند. همچنین گمان می کنی که حکمران به معنی راستین، به زیر دستان خود با نظری غیر از نظر چوپان به گوسفندان می نگرد و در اندیشه تامین منافع خود نیست! بهمین جهت تاکنون نتوانسته ای از ماهیت راستین عدل و ظلم آگاه کردی، و نمی دانی که عدالت همیشه به نفع دیگران است، یعنی به نفع اقويا و حکمرانان، در حالی که برای فرمانبران و زیر دستان حاصلی جز زیان ندارد. همچنین نمی دانی که ظلم، درست به عکس عدالت به مردم عادل و ساده لوح فرمان می راند و آنان را وادار می سازد که همواره به نفع اقويا کار کنند و اسباب سعادت آنان را فراهم سازند و از مال خود غافل بمانند. بنابراین، #سقراط ساده لوح، در این نکته تردید مکن که عادلان همواره و در همه موارد از ستمكاران عقب می مانند. مثلا اگر روابط مالی و بازرگانی بین مردمان را در نظر آوری، خواهی دید که هر وقت دو شريك از یکدیگر جدا می شوند شريك ظالم بیش از عادل سهم می برد، و اگر در روابط افراد با دولت دقیق شوی خواهی دید که هنگام پرداخت مالیات، از دو کس که در آمد برابر دارند عادل بیش از ظالم می پردازد. ولی آنجا که تحصیل در آمدی از دولت مورد پیدا کند، ظالم کیسه خود را پر می کند و عادل چیزی به دست نمی آورد. اگر عادل در دستگاه دولت مقامی بیابد کمترین زیانی که از آن می برد این است که به کارهای شخصی خود نمی تواند توجه کافی کند و بدین سبب زندگی خصوصیش از هم می پاشد. از مال دولت نیز نمی تواند منتفع شود زیرا عدالت او را از این کار باز می دارد. از این گذشته چون به خویشان و نزدیکان خود منافعی از راه های خلاف حق نمی رساند، در نزد آنان نیز منفور می گردد. در حالی که وضع ظالم درست به عکس آن است. منظور من از ظالم کسی است که بتواند ستم های بزرگ مرتکب شود و منافع بزرگ به دست آورد، و برای اینکه بدانی ظلم تا چه حد سودمندتر از عدل است باید چنان کسی را در نظر آوری. ولی برای اینکه بتوانی حقیقت امر را روشن بینی باید کسانی را در نظر آوری که در بالاترین قله ظلم قرار دارند. آن گاه خواهی دید که ستمکاران نیکبخت ترین مردمان اند و هر که در برابر آنان به سلاح ظلم دست نبرد بلکه جور آنان را تحمل کند همواره سیه روز است. بر بالاترین قله ظلم، حکمرانان مستبد جای دارند، که اموال دیگران را، اعم از اموال شخصی یا عمومی، گاه از راه حیله و تزویر می برند و گاه با توسل به زور و تعدی، آن هم نه خرد خرد، بلکه همه را یکجا و یکباره می برند. هر کسی مالی مختصر بدزدد یا به زور ببرد و گرفتار آید کیفر می بیند و رسوا می گردد. و مردم او را دزد و راهزن می نامند. ولی اگر کسی همه دارایی جامعه ای را برباید و همه افراد ملتی را یکباره اسیر و برده خود سازد القاب و عناوینی افتخار آمیز به دست می آورد و در نظر عموم محترم می شود. نه تنها هموطنانش او را با آن القاب و عناوین می خوانند بلکه بیگانگان نیز چون بشنوند که او جنایاتی بزرگ مرتکب می شود در او به دیده ستایش می نگرند. علت اینکه مردم ظلم را بد می شمارند این نیست که از ارتکاب آن واهمه ای دارند بلکه این است که می ترسند خود روزی گرفتار ظلم دیگران شوند.
#افلاطون #جمهور - کتاب اول برگردان：#حسن_لطفی و #رضا_کاویانی
