روز گذشته یعنی ۵ جولای ۲۰۲۲، شتاب دهنده‌ی بزرگ هادرونی Large H | physics facts✨️
روز گذشته یعنی ۵ جولای ۲۰۲۲، شتاب دهنده‌ی بزرگ هادرونی Large Hadron Collider یا به اختصار LHC پس از قریب به چهار سال خاموشی، پرتوهایی از پروتون را برای اولین بار، به انرژی ۱۳/۶ ترا الکترون ولت TeV یا ۱۳۶۰۰ میلیارد الکترون ولت رساند که یک رکورد جدید در فیزیک ذرات محسوب می‌شود. انرژی یک پشه در حال پرواز، حدود یک ترا الکترون ولت است. پس ۱۳/۶ ترا الکترون ولت خیلی زیاد نیست؟ بله زیاد است. چرا که LHC، این مقدار انرژی را در ذراتی به جرم یک میلیون میلیونم یا ۰/۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۱ یک پشه متمرکز می‌کند. این برخورد در شرایطی با ایمنی بسیار بالا صورت گرفت و همزمان ۴ مرکز مشاهده detector با نام‌های CMS، LHCb، ALICE و ATLAS در نقاط مختلف این تونل (آزمایشگاه) ۲۷ کیلومتری، در حال جمع‌آوری داده‌های مختلف حاصل از این برخورد پرانرژی بودند.
من در پست‌های دیگری به این موضوع خواهم پرداخت. اما چیزی که در اینجا قصد دارم به آن بپردازم اینکه آزمایشات صورت گرفته در دنیای علم همواره به این شکل نبوده و بعضا مخاطرات بالایی برای دانشمندان به همراه داشته است. در سال ۱۹۱۲، فیزیکدان اتریشی، ویکتور هس Victor Hess، به منظور اندازه‌گیری سطح تشعشع در اتمسفر زمین، در سلسله آزمایشاتی، به کمک یک بالون، تا ارتفاع ۵۳۰۰ متری از سطح دریا بالا می‌رود. سختی‌های همراه با این آزمایش همانند کاهش دما، کاهش سریع سطح اکسیژن و همچنین گذراندن ساعات طولانی در این ارتفاع، مانع از این نشد که ویکتور هس دست از این آزمایشات بکشد.
این آزمایشات نشان داد که با افزایش ارتفاع، سطح تشعشعات ابتدا کاهش یافته و سپس بالا می‌رود. بنابراین ویکتور هس دریافت که منشا این تشعشعات، نه در زمین، بلکه منشعی خارج از زمین دارند. هس سپس فرض کرد که منشا این تشعشع احتمالا خورشید باشد. او آزمایشات خود را در شب و همچنین در حالت خورشیدگرفتگی نسبتا کامل تکرار کرد و مجددا حضور این تشعشعات را مشاهده کرد. لذا هس دریافت که این تشعشعات، دارای منشا کیهانی هستند. رابرت میلیکان در سال ۱۹۲۰ اصطلاح پرتوهای کیهانی یا Cosmic Rays را برای این تشعشعات پیشنهاد کرد. ویکتور هس در سال ۱۹۳۶، به خاطر کشف پرتوهای کیهانی، مفتخر به دریافت جایزه‌ی نوبل در فیزیک گردید.
"Hats off to such a great scientist"
- اَبا عِباد
تصویر: ویکتور هس در حال آغاز یکی از آزمایشات، وین، ۱۹۱۱
