توسعه در ایران از کجا آغاز می شود؟ ' تاملی انتقادی بر آخرین | کانال آگاهی اجتماعی
توسعه در ایران از کجا آغاز می شود؟
" تاملی انتقادی بر آخرین مواضع محسن رنانی"
مهران صولتی
@solati_mehran
محسن رنانی اقتصاد دان پرآوازه در نشست؛ " همایش ملی روز توسعه" از توهماتی گفت که به زعم او مسیر حرکت به سوی توسعه را به اشتباه به او نشان داده است. برخی از برجسته ترین نکات رنانی در این نشست عبارتند از:
نظریه توسعه نه از ذهن متفکران بلکه از بطن جامعه می آید
گفتمان ها ساخته نمی شوند بلکه از دل گفت و گو بیرون می آیند
مهارت های پرورش کودک به تولید گفتمان و سپس تولید تئوری منجر می شود
به جای تئوری توسعه نیازمند شاخص هایی برای آن هستیم
بر خلاف گفته رنانی توسعه بدون تمهید مقدمات مناسب از درون جامعه نمی آید. توسعه امری هدفمند است که نیاز به مرکز، گفتمان و برنامه دارد. تجربه دولت های شرق آسیا هم نشان داد که اتفاقا دولت هم در این زمینه به شدت نقش و سهم دارد. به عبارت دیگر توسعه امری تصادفی نیست بلکه کاملا برنامه ریزی شده است! از همین رو اگر چه بدیهی است که وجود یک زمینه اجتماعی قدرت مند برای توسعه یافتگی ضرورت دارد ولی نمی توان امر توسعه را تا آماده شدن زمینه اجتماعی آن به تعویق انداخت!
برخلاف باور رنانی گفتمان ها از هیچ نمی رویند و تنها محصول گفت و گو هم نیستند. گفتمان ها ساخته می شوند، پر و‌بال می گیرند، غیریت سازی می کنند، هژمونیک می شوند و در نهایت رو به افول می روند. جامعه هم آوردگاهی از حضور گفتمان های متنوع است که با یکدیگر تضارب دارند. از سوی دیگر گفتمان ها حاصل مجموعه ای از شرایط مساعد عینی و ذهنی هستند که می تواند به ظهور و تداوم یک گفتمان خاص بینجامد!
بعد از تجربه موفقیت آمیز حلقه های کیان و ارغنون در دهه هفتاد، پویش فکری توسعه توانست به همت رنانی فصل نوینی را در فراگیر ساختن ایده توسعه بگشاید. توسعه نیاز به مرکزی برای برنامه ریزی دارد که باید بتواند آرای اندیشمندان را در این زمینه استخراج و به جامعه عرضه کند. البته با توجه به فقدان گفت و گوی هدفمند در ایران نیکوتر آن بود که این پویش می توانست زمینه گفت و گوی میان روشنفکران و نظریه پردازان را با بکدیگر و با محوریت توسعه فراهم آورد!
رنانی اگر چه از فقدان فراگیر شدن گفتمان توسعه در این چند ساله گلایه دارد ولی باید بداند که طبقه متوسط حاملان اصلی این ایده هستند. همان طبقه ای که در دهه ۹۰ به شدت لاغر شده و از جایگاه اصلی خود افول کرده اند. همچنین در جامعه ای که به دلیل عملکرد نادرست حاکمیت، سیاست "بقاء" جایگزین سیاست" ارتقاء" شده و جامعه با بحران هایی هم چون گسترش فقر، بیکاری، تخریب محیط زیست، و حکمرانی ناکارآمد مواجه است توسعه نمی تواند اولویت نخست بسیاری از مردم باشد!
نکته پایانی: رنانی بر ضرورت ارائه شاخص هایی برای توسعه به دولت های مختلف تاکید می ورزد تا آن ها قادر باشند فاصله خود را از توسعه یافتگی اندازه گیری کنند، غافل از این که دولت های بعد از انتخابات ۱۴۰۰ اساسا با مفهومی به نام توسعه مشکل داشته و شاخص های آن را هم به رسمیت نخواهند شناخت. رونق شبه علم، توهمات ایدئولوژیک، تصمیمات عجولانه و غیر کارشناسی به نام مدیریت جهادی و روحیه انقلابی در این دوره مقوله توسعه را با چالش های فزاینده ای روبرو خواهند ساخت!
