برای پرهیز از انواع عقاید احمقانه‌ای که نوع بشر مستعد آن است، | روانشناسی طرحواره
برای پرهیز از انواع عقاید احمقانه‌ای که نوع بشر مستعد آن است، نیازی به نبوغ فوق بشری نیست! چند قاعده ساده شما را اگر نه از همه خطاها، دست کم از خطاهای ابلهانه باز می‌دارد. اگر موضوع چیزی است که با مشاهده روشن می‌شود، مشاهده را شخصاً انجام دهید. ارسطو می‌توانست از این باور اشتباه که خانمها دندانهای کمتری از آقایان دارند با یک روش ساده پرهیز کند؛ از خانمش بخواهد که دهانش را باز کند تا دندانهایش را بشمارد. او این کار را نکرد چون فکر می‌کرد می‌داند! تصور کردن این که چیزی را می‌دانید در حالی که در حقیقت آن را نمی‌دانید، خطای مهلکی است که همه ما مستعد آن هستیم.
من باور دارم که خارپشت‌ها، سوسکهای سیاه را می‌خورند، چون به من این طور گفته‌اند! اما اگر قرار باشد کتابی درباره عادات خارپشت‌ها بنویسم، تا زمانی که خودم نبینم یک خارپشت از این غذای اشتها کورکن لذت می‌برد، مرتکب چنین اظهار نظری نمی‌شوم! در هر حال، ارسطو کمتر از من محتاط بود. نویسندگان باستان و قرون وسطا اطلاعات جامعی درباره تک‌شاخها و سمندرها داشتند. با وجود آنکه هیچ کدامشان حتی یک مورد از آنها را هم ندیده بودند، یک نفر هم احساس نکرد لازم است از ادعاهای جزمی درباره آنها دست بردارد!
اغلب موضوعات از این ساده‌تر به بوته‌ی آزمایش در می‌آیند. اگر شما مثل اکثر مردم، ایمان راسخ پرشوری نسبت به برخی مسائل دارید، روشهایی وجود دارد که می‌تواند شما را از تعصب خودتان باخبر کند. اگر عقیده مخالف، شما را عصبانی می‌کند، نشانه آن است که شما ناخودآگاه می‌دانید که دلیل مناسبی برای آنچه فکر می‌کنید، ندارید! اگر کسی مدعی باشد که دو بعلاوه دو می‌شود پنج، یا این که ایسلند در خط استوا قرار دارد، شما به جای عصبانی شدن، احساس دلسوزی می‌کنید، مگر آن که اطلاعات حساب و جغرافی شما آن قدر کم باشد که این حرفها در افکار شما تزلزل ایجاد کند.
اغلب بحث‌های بسیار تند، آنهایی هستند که طرفین درباره موضوع مورد بحث دلایل کافی ندارند. شکنجه در الهیات به کار می‌رود؛ نه در ریاضیات. زیرا ریاضیات با علم سر و کار دارد؛ اما در الهیات تنها عقیده وجود دارد. بنابراین هنگامی که پی می‌برید از تفاوت آراء عصبانی هستید، مراقب باشید؛ احتمالاً با بررسی بیشتر در خواهید یافت که برای باورتان دلایل تضمین کننده‌ای ندارید! و... بقیه مطلب بخاطر طولانی بودن حذف شده است. اگر تفکر علمی و نقادانه داشته باشیم؛ کمتر دچار هیجانات منفی در بحث‌ها می‌شویم.
