. قصه نبرد ازلی_ابدی خیر و شر: از رقص آیینی بومیانِ بالی ت | رنسانس
. قصه نبرد ازلی_ابدی خیر و شر: از رقص آیینی بومیانِ بالی تا تعزیه‌خوانی ایرانیان
رضی‌الدین طبیب
تقریباً درون‌مایه تمام داستانهای بشری در هر نقطه‌ای ازین کره خاکی در همه اعصار تاریخی یکی‌ست:
"نبرد میان خیر و شر"
دلیلش هم آنست که انسان_از روزگار باستان تا به امروزِ مدرن و متجدد_ حیات خود را عرصه کشاکش پایان‌ناپذیرِ دو قطب نیرومند "خیر" و "شر" در طرفین ماجرا می‌بیند. اولین شباهت میان این اساطیر و افسانه‌ها از جایی شکل می‌گیرد که در غالب اوقات این نیروی "شر" است که پیروز میدان است و "خیر" شکست خورده؛ و گره و تعلیق همه‌ی این قصه‌ها درست در همینجا شکل می‌گیرد:
سویه‌ی "خِیر" یا در خاطرِ اکثریت به محاق فراموشی رفته، یا برای مدتی نامعلوم از نظرها پنهان شده و یا مترصد فرصتی است تا بار دیگر با قدرت بیشتری باز گردد و رقیب کینه‌توز و پلیدش را از میدان به در کند و داستان به نقطه اوج خود برسد. بنابراین برای محافظت و زنده نگاه داشتن "روحِ روایت" کسانی باید وجود داشته باشند تا این نبرد ازلی_ابدی را به هر شکل ممکن تداوم ببخشند، مجرم را رسوا کنند، راستی و درستی محبوبشان را اثبات کنند و تا فرا رسیدن روزِ موعود انتقام، شرایط چنين نبرد آخرالزمانی را با تمام توان فراهم سازند.
اگر ایزدان، قهرمانان، نام‌ها، مذهب، جغرافیا و شیوه روایتِ افسانه‌های هر قوم و ملتی در ظاهر تفاوتهای عمیق و بنیادینی دارد و حتی بی‌ارتباط به یکدیگر به نظر می‌رسند، باید اندکی صبر کرد و شاخ و برگ‌شان را با حوصله کنار زد تا به خاستگاه یگانه آنها رسید؛ اینگونه است که خواهید دید بین رقصهای باستانی سرخپوستان، مراسم آیینی کاهنان ذنِ در ژاپن و تعزیه‌خوانی ایرانیان نقاط مشترک فراوانی وجود دارد و در نهایت پیام همه‌شان یکی‌ست:
"پیروزی نهایی خیر بر شر، برانداختن بنیادِ ظلم و بیداری جمعی." . این مراسم عجیبِ آیینی "کِچاک" نام دارد(که خود اینِ ویدئو بخشی از مستند سینمایی زیبای "باراکا" به کارگردانی ران فریک در سال ۱۹۹۶ است) و جزو مشهورترین رقصهای باستانی جزیره بالی در کشور اندونزی است. رقص این مردان روایتی‌ست از حکایتِ کهنِ دزدیده شدن شاهدخت مهربان اساطیری این اقلیم توسط شیطانی حیله‌گر که خود را به شکل انسانی درآورده و روزگار این مردم را تباه و اندوهگین ساخته.
در ساحت زبان‌شناسی تاریخی واژه "زن" مترادف و هم‌عرض واژگانِ "نور، زندگی، حق، زمین" است و این مردان رقصان همان شوریدگانی هستند که گرچه در جستجوی شاهدخت محبوبشان هستند، اما در واقع در تمنای بازگشتِ خیر و بازستاندن "حق" خود از شیطان بیدادگرند؛ حالا در تعزیه ایرانیان، به جای شاهدخت، شیطان و مردان رقصان جزیره بالی، شخصیت‌های نمادین شیعیان را قرار دهید. شاید کوشش و معنای نهایی زندگی بشر در همه حال نبرد میان خیر و شر باشد.
