نقد سیاست مالیاتی دولت جدید    رضا پاکدامن    روزنامه جهان ا | مطالعات رضا پاکدامن

نقد سیاست مالیاتی دولت جدید   
رضا پاکدامن   
روزنامه جهان اقتصاد 26/4/1401 
سیاستهای اقتصادی دولت سیزدهم در حوزه های مختلف بسیار “خاص" و متفاوت نسبت به دولتهای گذشته بوده که بنظر نگارنده در مواردی بدلیل بی توجهی به  همه جوانب اجتماعی – اقتصادی ، هزینه های زیادی به کشور تحمیل کرده که در یادداشتهای متعدد آنها را نقد کرده ام.  
یکی از این سیاستهای خاص دولت آقای رئیسی ، سیاستهای مالیاتی است.  
برای ارزیابی تناسب این سیاستهای مالیاتی با شرایط اقتصادی  امروز ایران ، بهتر است نگاهی  کلی به سیاستهای مالیاتی سایر کشورها داشته باشیم . 
اقتصاد جهانی بعد از بحران کرونا و جنگ اکراین ،دچار شوک مضاعف و رکود گردیده است.  
نگاهی به سیاستهای اقتصادی دولتها طی دو سال اخیر نشان می دهد که برای خروج از رکود ، برنامه های متعددی دارند.  
طبق گزارش 2022 آنکتاد  ، اکثر دولتهای جهان با کاهش مالیات بر شرکتها ، و سایر مشوق لازم برای تحرک بخشی به فعالیتهای اقتصادی و افزایش اشتغال را دنبال کرده اند.  
در گزارش اخیر آنکتاد،  مقایسه ای بین میانگین نرخ مالیات بر شرکتها در سالهای 1980 و 2021  در قاره های مختلف به شرح ذیل  صورت گرفته است    
 در سال 1980 :  
اروپا ( 44.6 %  ) - اقیانوسیه (  34.6 % ) - آسیا ( 38.8 %) -  آفریقا ( 44.3 %  
در سال 2021 :  
 اروپا ( 19.1 % ) - اقیانوسیه ( 22.9 % ) - آسیا (19.3 % ) - آفریقا  28.2   % )   
این ارقام نشان می دهد که  سیاست عمومی اکثر کشورها در همه مناطق دنیا اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه ، طی سال گذشته به سمت کاهش مالیات بر فعالیتهای اقتصادی بوده است . یعنی متوسط نرخ مالیات بر درآمد شرکتها  برای نمونه در آسیا از  38.8 %  در سال 1980  به رقم 19.3 % سال گذشته کاهش چشمگیری یافته است.   
 ودر کل متوسط جهان نرخ مالیات از  39.3 % در سال 1980 به  22.7 %  در سال 2021 کاهش یافته است.   
کشور ما نیز بغیر از عوامل  عمومی جهانی مانند کرونا و جنگ اکراین ،  با تحمل تحریمهای سنگین چند ساله ، در شرایط فوق العاده ای  قرار گرفته است.  و همه به  وجود رکود تورمی اذعان دارند . بنابر این نمی توان سیاستهای اقتصادی ( مانند حذف ارز ترجیحی ، افزایش مالیاتها و.... )  را در این شرایط  "فوق العاده " به اجراء درآورد ، بدون آنکه  از تبعات منفی آن در سایر بخشها مصون ماند  . 
 
از آغاز دولت آقای رئیسی ، فشار زیادی بر افزایش درآمد دولت از محل مالیاتها گذاشته شد. ا طبق گزارش تفریغ اخیر دیوان محاسبات کل کشور ، طی دو ماهه اول سال 1401 ،  بیشترین  موفقیت دولت در تامین درآمد ، از طریق وصول مالیات بوده  که 79 درصد  از رقم پیش بینی شده در قانون بودجه ، تحقق یافته است. 
اگرچه  با نگاه کلی ، این رویکرد به ظاهر مثبت  و شاید موفقیتی برای دولت بنظر برسد ،ولی فضای حاکم بر اقتصاد امروز کشور و خصوصاً گروه های هدف اصناف و فعالین اقتصادی و شرکتها ، دقیقا ارزیابی نشده که منجر به واکنشهای شدید فوری صنوف داشته و تبعات منفی سیاستهای مالیاتی بر شرکتها  از جمله تعدیل نیروی کار ، گرایش به فعالیتهای غیرمولد و بازار خاکستری در میان مدت ظاهر خواهد شد 
تجویز هر نسخه توسط یک پزشک حاذق ، متناسب با شرایط عمومی بیمار و  در نظر گرفتن بیماریهای زمینه ای وی می بایست باشد و اگر این قاعده توسط طبیبان اقتصادی رعایت نگردد ، قطعا بجای معالجه  ، شاهد  افزودن دردهایی به درد قبلی خواهیم بود.  
دولت نمی بایست به مالیات  صرفاً بعنوان مبع درآمد نگاه کند زیرا عدم تناسب سیاستهای مالیاتی با شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه، ممکن است ، هزینه های بیشتری در سایر بخشها بعهده  دولت و دولتهای بعدی بیافتاد.  
 https://chat.whatsapp.com/CRbYEgpzQ0dI0Ql9T5Xg1t
لینک واتساپی توسعه ایران