2022-06-11 12:57:28
۱۱ ژوئن ۱۶۴۴ اختراع فشارسنج
دکتر بابک عزیزافشاری، ۲۱ خرداد ۱۴۰۱
اوانجلیستا توریچلی (۱۵ اکتبر ۱۶۰۸ - ۲۵ اکتبر ۱۶۴۷) ریاضی‌دان و فیزیک‌دان ایتالیایی و از شاگردان گالیله بود که بیش‌تر به‌عنوان مخترع فشارسنج معروف است. اولین بار توریچلی در نامه‌ای به تاریخ ۱۱ ژوئن ۱۶۴۴ به این اختراع موسوم به “لوله توریچلی” اشاره کرده است.
وی لوله‌ای را از جیوه پر کرد و به‌شکل وارونه در داخل ظرف جیوه قرار داد. او با مشاهده خلأ در انتهای لوله نتیجه گرفت که عامل مؤثر در مقابل ایجاد خلأ، فشار حاصل از وزن هوا است.
پیش از وی گاسپارو برتی ریاضی‌دان ایتالیایی در ۱۶۴۰ آزمایش مشابهی با آب انجام داده و رنه دکارت دانشمند فرانسوی نیز در ۱۶۳۱ به امکان اندازه‌گیری فشار هوا اشاره کرده بود اما شواهدی وجود ندارد که وی این ایده را عملی کرده باشد.
گالیله باور داشت چیزی که مانع سقوط مایع در لوله وارونه می‌شود قدرت خلأ و نیرویی است که ارسطو آن را “بیزاری طبیعت از خلأ” (هورور واکویی) نامیده بود، درحالی‌که قرن‌ها پیش از وی دانشمندان ایرانی مانند ابونصر فارابی و ابوریحان بیرونی این نظریه ارسطو را رد کرده بودند.
توریچلی وزن هوا و نه قدرت خلأ را عامل نگهداری مایع درون لوله وارونه می‌دانست، درحالی‌که همگان براساس یک باور قدیمی هوا را فاقد وزن می‌دانستند. او در نامه‌ای به میکل‌آنجلو ریچی ریاضی‌دان ایتالیایی نوشت: “این‌که پدیده‌ای را که به روشنی با علت دیگری قابل توجیه است به خلأ نسبت دهیم احمقانه به‌نظر می‌رسد.” پس از حدود ۲۰ سال، کارلو روبرتو داتی دانشمند ایتالیایی این نامه را همراه با پاسخ ریچی و نامه دوم توریچلی به تاریخ ۲۸ ژوئن ۱۶۴۴ در یک کتابچه منتشر کرد.
درواقع توریچلی آزمایشی را که پیش از آن بارها برای ایجاد خلأ انجام شده بود، برای سنجش فشار هوا انجام داد و به همین دلیل اختراع فشارسنج را به وی نسبت می‌دهند. اختراع فشارسنج نقش مهمی در ارتقای دانش بشر به‌ویژه در زمینه هواشناسی و هوانوردی داشت و منجر به اختراع ارتفاع‌سنج شد.
توریچلی تصمیم گرفت از جیوه استفاده کند چون سنگین‌تر از آب بود و نیاز به لوله کوتاه‌تری (۸۰ سانتیمتر به‌جای ده‌ونیم متر) داشت. به‌دلیل شایعات مبنی بر جادوگری و ارتباط وی با ارواح و اجنه، او نمی‌توانست نتایج آزمایش‌های خود را منتشر کند. آزمایش‌های بلز پاسکال ریاضی‌دان فرانسوی در ۱۶۴۸ عملاً نشان داد فشار هوا در ارتفاعات پوی دو دُم فرانسه کمتر از دامنه کوه است.
واحد بار (از ریشه لاتین به معنی سنگینی) در ۱۹۰۳ توسط ویلهلم بیورکنیس هواشناس نروژی برای سنجش فشار هوا پیشنهاد شد. میانگین فشار هوا در سطح دریا حدود ۱ بار (هزار میلی‌بار) است.
واحد تور برای سنجش فشار خلأ معادل فشار حاصل از یک میلی‌متر جیوه به افتخار توریچلی نام‌گذاری شده است (یک تور تقریباً برابر با فشار حاصل از یک میلی‌متر جیوه و یک اتمسفر استاندارد برابر ۷۶۰ تور است).
فشارسنج‌ها با توجه به مکانیزم عملکرد و نوع ساختار به سه گروه کلی مانومترها، فشارسنج‌های ارتجاعی، و فشارسنج‌های الکتریکی تقسیم می‌شوند.
ساموئل زیگفرید کارل ریتر فون باش پزشک اتریشی یهودی در ۱۸۸۱ فشارسنج پزشکی را اختراع کرد.
pezeshkangil
@rozaneh97
531 viewsDr.rezvan Hosseinzadeh., 09:57
ک
