درس هایی از اصول فقه @samaat ترادف و اشتراک ترادف تر | ❇کانال حقوقی سمات❇
درس هایی از اصول فقه
@samaat
ترادف و اشتراک
ترادف
ترادف در لغت:
به معنای سوار شدن بر اسب ، پشت سر دیگری است.
@samaat ترادف در اصطلاح:
به دلالت دو یا چند لفظ بر یک معنا گفته می‌شود؛ به بیان دیگر، به اتحاد دو یا چند لفظ در معنا و اختلاف آنها در لفظ ، ترادف می‌گویند.
مثال:
انسان و بشر -بایع و فروشنده و یا دو واژه "شوهر و زوج" در ماده 1129 و 1130 قان.ن مدنی بیانگر مترادف بودن است.
اشتراک
اشتراک در معنا به دو دسته قابل تقسیم است:
دسته اول:
@samaat
اشتراک در ملک:
اشتراک در مال یا اختیاری است مانند اشتراک دو یا چند نفر در خریدن زمینی، یا قهری مانند اشتراک ورثه در ترکۀ میّت به سبب فوت او.
اشتراک در حق:
اشتراک دو یا چند نفر در حقّی مانند حق خیار، حق شفعه و حق قصاص که به ارث به آنان منتقل شده است.
اشتراک در انتفاع:
اشتراک عموم یا گروهی از مردم در انتفاع از مکان‌های عمومی مانند راه‌ها، مساجد، مدارس و دیگر مشترکات.
اشتراک در جنایت:
اشتراک دو یا چند نفر در ارتکاب جرمی مانند دزدی و قتل.
اشتراک در تکلیف:
اشتراک همۀ مکلّفان در تکالیف شرعی.
دسته دوم
این دسته در اصول فقه بخش الفاظ مورد بحث بوده و از آن سخن به میان آمده است که اینها عبارتند از:
@samaat اشتراک لفظی:
اشتراک لفظی، به معنای تعدّد معانی حقیقی برای یک لفظ در یک زبان است.
مثال اول:
«قرء» که در زبان عرب به معنای حیض و نیز پاکی از آن آمده است. تعیین معنایی که مراد گوینده است در مشترک لفظی نیازمند قرینۀ تعیین کننده است.
مثال دوم:
لفظ ""جایز""در قانون مدنی در دو معنای حقیقی است.این لفظ در ماده 597 ق.م به یک معنا و در ماده 638 ق.م به معنایی دیگر،استعمال شده است.بنابراین لفظ ""جایز""یک لفظ مشترک است.
مقابل اشتراک لفظی، ترادف است.
اشتراک معنوی:
اشتراک معنوی، به معنای تعدّد افراد معنای حقیقی یک لفظ است. @samaat مثال اول:
لفظ انسان که همۀ افراد و اصناف انسان را در بر می‌گیرد.
مثال دوم:
لفظ ""قانون""دارای یک معنای عام است که بر قوانین مختلف اعم از مدنی،مجازات،تجارت و ..صدق می کند.
مثال سوم:
با توجه به ماده 20 قانون تجارت،لفظ ""شرکت تجاری""دارای معنایی عام است که شرکت هایی از قبیل سهامی،تضامنی،نسبی و ..از مصادیق آن هستند.
وقوع اشتراک معنوی و لفظی
شکی در امکان و وقوع اشتراک معنوی نیست، لیکن اصولیان در امکان اشتراک لفظی و بر فرض امکان، در وقوع آن، اختلاف دارند. بیشتر، قائل به امکان و وقوع آن هستند.
لفظ مشترک در قرآن:
برخی، استعمال لفظ مشترک را در قرآن کریم به دلیل پیدایش اجمال در صورت نبودن قرینه بر تعیین معنای مراد یا طولانی شدن بدون فایدۀ کلام در صورت آوردن قرینه، نفی کرده‌اند.
مهم‌ترین اثر اشتراک لفظی:
مهم‌ترین اثر اشتراک لفظی، پیدایش اجمال در دلیل (قرآن و سنّت) در صورت نبود قرینۀ تعیین کننده است که موجب عدم جواز تمسّک به لفظ مشترک می‌شود.
