درس هایی از اصول فقه استعمال لفظ در بیش از یک معنا دی | ❇کانال حقوقی سمات❇
درس هایی از اصول فقه
استعمال لفظ در بیش از یک معنا
دیدگاه اصولی‌ها در این مورد اختلافی است:
برخی، از جمله مرحوم « آخوند خراسانی »، « محقق نایینی » و « مظفر »، آن را مطلقا جایز نمی‌دانند؛ برخی دیگر، هم چون مرحوم « خویی »، آن را مطلقا جایز می‌دانند؛ عده‌ای، میان کلام منفی و مثبت تفصیل داده و استعمال را در کلام منفی جایز و در کلام مثبت غیر جایز دانسته‌اند؛ برخی نیز میان مفرد، تثنیه و جمع تفصیل داده و استعمال را در تثنیه و جمع جایز و در مفرد غیر جایز شمرده‌اند.
در کل چنین می توان گفت: به کار بردن لفظ در بیش از یک معنا،در کلام مُجاز نیست.خواه معنای مورد نظر حقیقی باشد یا مجازی.ولی اگر قرینه یی در کار باشد به نظر استعمال لفظ در بیش از یک معنا بلااشکال خواهد بود.
مثال اول:
شخصی به دیگری می گوید""به ماه نگاه کن"".متکلم در اینجا هر دو معنی این بیان را مد نظر قرار داده یعنی معنای حقیقی ماه،آن جرم آسمانی خاص و هم معنای دیگر آن انسان زیبا رو را. در اینجا مخاطب دستور ملزم و مکلف به انجام دو معنای مد نظر متکلم نیست، بلکه کافی است به یک معنا و ترجیحا معنای حقیقی آن عمل کند.
مثال دوم:
ماده 106 قانون تجارت مقرر می دارد:""تصمیمات راجع به شرکت باید به اکثریت لااقل نصف سرمایه اتخاذ شود.""آیا می توان گفت که قانونگذار در این ماده قصد داشته است که با آوردن عبارت""شرکت""،حکم را به شرکت تجاری و مدنی،تسری دهد؟ در اینجا با توجه به توضیحات قبلی که بیان شد قطعا پاسخ منفی خواهد بود.
