سرمایه‌داری (Capitalism) سرمایه‌داری یا کاپیتالیسم (Capitalism | انجمن علمی علوم سیاسی شهید بهشتی
سرمایه‌داری (Capitalism) سرمایه‌داری یا کاپیتالیسم (Capitalism) نظام اقتصادی است که با انقلاب صنعتی، نخست در اروپای غربی و آمریکا پدید آمد و سپس به کشورهای غیر غربی نیز راه یافته و در آنها رشد کرده است. سرمایه‌داری یک نظام اقتصادی است که در آن مالکان خصوصی، مالکیت ابزارهای تولید را در اختیار دارند و معمولا از این ابزار، برای کسب سود در بازارهای رقابتی استفاده میکنند. سرمایه‌داری در واقع ترکیب مالکیت خصوصی، بازار آزاد و انگیزۀ شخصی افراد است و از نظر شیوه و شدّت عملکرد، به دسته های گوناگونی تقسیم می‌شود و لزوما به معنای سرمایه‌داریِ لسه‌فر (عدم دخالت در بازار) نیست. در سرمایه‌داری فرآیند تولید توسط بنگاه‌های خصوصی و قیمت‌گذاری نیروی‌کار و کالا توسط بازار صورت می‌گیرد. طرفداران نظام سرمایه‌داری اعتقاد دارند که در این سیستم مالکان خصوصی با هدف حداکثر رساندن سود و عرضۀ ماحصل تولید، در بازار آزاد، رفاه سایر افراد جامعه، کارایی و پیشرفت را برقرار میکنند. از نظر هایل برونر (اقتصاددان و تاریخدان اقتصادی) بهترین شیوۀ نگاه به سرمایه‌داری، نگریستن آن به مثابه یک صورت‌بندی تاریخی است که آن را از فرماسیون‌های پیشین متمایز می‌کند و با نهادهای اساسی و محوری خاص خود و حرکت این نهادها در کلیت فرماسیون تعریف می‌شود. اگرچه سرمایه‌داری تجلیات بسیار متنوع و گوناگونی از دوره‌ای به دوره دیگر و از مکانی به مکان دیگر دارد، نهادهای محوری آن و تحرکات متمایز کننده‌شان، در تمام این تجلیات قابل مشاهده‌اند و به ما اجازه می‌دهند از سرمایه‌داری به‌مثابه یک هویت تاریخی سخن گوییم و آن را با نظام پادشاهی امپراطوری باستان یا نظام فئودالی مقایسه کنیم. بزرگ‌ترین دستاورد جوامع سرمایه‌داری ظرفیت آنان برای انباشت ثروت در مقیاسی بی‌سابقه است. درک این نکته مهم است که انباشت ثروت در نظام سرمایه‌داری از نظر کمی و کیفی با ثروت انباشته شده، در جوامع پیشاسرمایه‌داری متفاوت است. یکی از تمایزات اصلی این است که ثروت انباشته شده تحت نظام سرمایه‌داری نه برای ارزش استفاده ویژه‌اش بلکه به‌خاطر ارزش مبادله عمومی‌اش ارزشمند است؛ بنابراین ثروت تحت نظام سرمایه‌داری نوعاً به‌مثابه کالا انباشته می‌شود، چیزهایی که - به‌جای مصرف مستقیم و یا لذت دارنده‌اش از آنها - برای فروش تولید می‌شوند. موفقیت خارق‌العاده سرمایه‌داری در انباشت ثروت در معنای آن است که تولید کالاها گسترش بیشتر ثروت - در فراسوی انباشت آن به‌مثابه ارزش استفاده، برای حاکمان فرماسیون های تاریخی قبلی - را ممکن کرده است. البته همان‌طور که گفته شد این صورت‌بندی محدود به شیوه تولید نمی‌شود و هایل برونر نیز در مقاله سرمایه‌داری به مناسبات تولید، رابطه کارگر و کارفرما، بحث ایدئولوژی و فرهنگ متناظر با شیوۀ تولید پرداخته است. تئوری مدرن سرمایه‌داری را معمولاً منتسب به آدام اسمیت (پدر علم اقتصاد) در قرن هجدهم می‌دانند که در کتاب ثروت ملل درباره تخصیص بهینه منابع توسط دست نامرئی بازار را این چنین شرح می‌دهد: «هر فرد، بنابراین، تا آنجا که می‌تواند تلاش می‌کند تا سرمایه‌اش را برای تولیدات داخلی به کار گیرد و همچنین صنعتی را که تولیداتش در آن بیشترین ارزش را دارند رهبری کند. چنین شخصی نه قصد ترویج و ترفیع منافع عمومی را دارد و نه می‌داند که تا چه مقدار این منافع را ترفیع می‌کند. قصد وی تنها ایجاد امنیت برای خود از طریق حمایت از صنعت داخلی در برابر صنعت خارجی است و با اداره کردن صنعت بدین‌گونه وی تنها به فکر دستاورد خویش می‌باشد و در این روند، همانند موارد دیگر، توسط یک دست نامرئی هدایت شده است تا منفعتی ایجاد نماید که هرگز قصد آن را نداشته است.»
سپهر خدابنده‌لو دبیر انجمن علمی علوم‌سیاسی دانشگاه شهید بهشتی #چهارشنبه‌های_سیاسی #تعریف #سرمایه‌داری #کاپیتالیسم
