آیا اینستاگرام سیاسی‌تر شده است؟ گزارشی داده‌کاوانه از رتبه‌ب | تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی
آیا اینستاگرام سیاسی‌تر شده است؟ گزارشی داده‌کاوانه از رتبه‌بندی صفحات ایرانی در اینستاگرام محمد رهبری| منتشر شده در روزنامه اعتماد
بر هیچ یک از کاربران اینستاگرام پوشیده نیست که ماهیت این شبکه اجتماعی عمدتا از جنس مسائل روزمره، سرگرمی و سبک زندگی است و مسائل سیاسی و اجتماعی کمتر در آن جایگاه دارد. این امر خود را در پرفالوئرترین صفحات ایرانی اینستاگرام نشان می‌دهد؛ جایی که در آن هنرمندان، بازیگران و فوتبالیست‌ها بیشترین فالوئر را دارند.
در اینستاگرام ایرانی افرادی مانند حسین ریوندی، مهناز افشار، رامبد جوان و بهنوش بختیاری مدت‌هاست در میان ده کاربر پرفالوئر کاربران ایرانی اینستاگرام حضور دارد و اخیرا نیز گلشیفته فراهانی به جمع آن‌ها اضافه شده است. اما وضعیت صفحات سیاسی و اجتماعی چگونه است؟ آیا اینستاگرام ایرانی در طول زمان سیاسی‌تر شده است؟
به جدول زیر نگاه کنید. تحلیل داده‌های بدست آمده از رتبه تقریبی صفحات ایرانی اینستاگرام نشان می‌دهد که اگرچه این شبکه اجتماعی همچنان ماهیت خود را حفظ کردن و موضوعات روزمره و سرگرمی بیشترین محتوا را در آن شکل می‌دهند، اما به مرور زمان و از سال ۹۶ به این سو و با افزایش مخاطبان آن از ۱۷ درصد به ۴۵ درصد، موضوعات سیاسی- اجتماعی نیز کمی در آن رونق گرفته است.
در میان این صفحات، صفحه بی‌بی‌سی فارسی شاخص‌ترین صفحه است؛ این رسانه که در تابستان سال ۹۶، زمانی که هنوز اینستاگرام به طور فراگیر در میان ایرانیان استفاده نمی‌شد رتبه ۸۴ را در میان صفحات ایرانی اینستاگرام داشت، حالا و در پایان تابستان ۱۴۰۰ به رتبه سوم صعود کرده است و با داشتن ۱۴.۱ میلیون فالوئر، یکی از پرفالوئرترین صفحات ایرانی اینستاگرام تلقی می‌شود.
این وضعیت به طور مشابه برای رسانه‌هایی نظیر منوتو، ایران اینترنشنال و حتی خبرگزاری فارس نیز قابل مشاهده است. منوتو و ایران اینترنشنال توانسته‌اند در طول زمان در میان ۱۰۰ صفحه اول ایرانی اینستاگرام حضور پیدا کنند؛ خبرگزاری فارس نیز اگرچه در میان صد صفحه ایرانی اینستاگرام حضور ندارد، اما در میان ۲۰۰ صفحه ابتدایی حضور دارد و با توجه به ماهیت سیاسی این صفحه، از رتبه نسبتا خوبی برخودار است.
در میان چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی نیز، به جز حسن روحانی و سید محمد خاتمی، رتبه صفحات دیگر چهره‌های سیاسی در طول زمان بهبود یافته است به نحوی که صفحات اینستاگرام آیت الله خامنه‌ای، مسیح علینژاد و حسن آقامیری در میان ۵۰ صفحه پرفالوئر اینستاگرام ایرانی قرار گرفته است؛ در این میان وضعیت صفحه حسن آقامیری، که ظاهرا در ۳ سال اخیر رونق گرفته، جالب توجه است. وضعیت صفحات حسن روحانی و سید محمد خاتمی نیز به دنبال افت محبوبیت و سرمایه اجتماعی آن‌ها، در اینستاگرام نیز افت کرده است و این موضوع این ادعا که رتبه صفحات چهره‌های سیاسی بهبود یافته است را خدشه‌دار نمی‌کند.
رتبه‌ی صفحه اینستاگرامی دیجی‌کالا نیز در طول سالیان گذشته، خصوصا از زمان شیوع کرونا در کشور رشد چشمگیری یافته است و به در میان ۲۵۰ صفحه اول اینستاگرام فارسی قرار گرفته است. این صفحه از جمله معدود صفحات اقتصادی و تجاری ایرانی در اینستاگرام است که دارای چنین محبوبیتی است.
اما در میان تمام این صفحات، آنچه جلب توجه می‌کند صفحه اینستاگرامی رادیو جوان است که هم اکنون با ۱۵ میلیون فالوئر، دومین صفحه پرطرفدار اینستاگرام ایرانی است. این صفحه که به چهره یا شخصیت خاصی منسوب نیست، صرفا از طریق پخش موسیقی و آهنگ‌های مختلف، توانسته است مخاطبان فراوانی را جذب کند و همین امر نشان از نوع مصرف اینستاگرام توسط بسیاری از کاربرانش دارد.
از آنجایی که امکان تشخیص فالوئرهای فیک در این تحلیل وجود نداشته است، ممکن است رتبه‌بندی برخی از صفحات بر مبنای فالوئرهای فیک بوده باشد؛ از جمله رتبه‌ی صفحات برخی از هنرمندانی که در میان ۱۰ اکانت پرفالوئر اینستاگرامی حضور دارند اما میزان توجه و لایکی که می‌گیرند با عدد فالوئرهایشان همخوانی ندارد. بنابراین حتی می‌توان ادعا کرد که صفحه اینستاگرامی رادیو جوان، پرفالوئرترین صفحه ایرانی در اینستاگرام است.
مطابق با نظرسنجی‌ها، اکثر جوانان و حدودا نیمی از مردم ایران از اینستاگرام استفاده می‌کنند، تحلیل صفحات اینستاگرامی در طول زمان و رتبه‌بندی آن‌ها، اطلاعات مناسبی از روند کلی اینستاگرام ایرانی به دست می‌دهد که می‌تواند مبنای تحلیل‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی باشد.
کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی @socialMediaAnalysis
