نظام‌های سیاسی چه زمانی دروغ می‌گویند؟ مهران صولتی درو | شبکه جامعه شناسی
نظام‌های سیاسی چه زمانی دروغ می‌گویند؟ مهران صولتی
دروغ را اگر به معنای قلب واقعیت تلقی کنیم بسیاری از نظام های سیاسی از امریکا و انگلیس گرفته تا روسیه و سوریه بارها مرتکب آن شده اند. ولی برخی نظام های سیاسی مدت هاست که درگیر دروغگویی سیستمی شده اند؛ مقوله ای از جنس فساد سیستمی! پرسش اصلی اما این است که چه زمانی در یک نظام سیاسی دروغگویی نهادینه و بخشی از ضرورت های ساختاری می شود؟!
روان شناسان دروغ را یکی از مکانیسم های دفاعی می دانند. کودکی که مرتکب خطایی شده در ابتدا می کوشد تا با دروغ گفتن و انکار خطای خود از وضعیت بغرنجی که دچارش شده است بگریزد. نظام های سیاسی هم گاهی درگیر چنین موقعیت های دشواری می شوند!
یک نظام سیاسی زمانی دروغ می گوید که نتواند میان آرمان های وعده داده شده با ابزارهای رسیدن به آنها تناسبی برقرار سازد. در چنین حالتی اگر سیستم نتواند با اعتماد به نفس کافی برخی از اهداف بلندپروازانه را مورد تجدید نظر قرار دهد ناچار است که از ابزار دروغ برای پرکردن شکاف میان نظر و عمل بهره گیرد.
نظام های سیاسی اهدافی دارند و می کوشند به آنها دست یابند ولی اگر بکوشند این اهداف را مقدس و نقدناپذیر سازند پیشاپیش در دام این تقدس گرفتار می شوند. بعد از این سیستم می کوشد تا از هر وسیله ای برای توجیه درست بودن اهداف خود بهره گیرد. دروغ هم البته یکی از این ابزارها است.
مطمئن ترین ابزار لازم برای بقای یک نظام سیاسی، حمایت مردم است، اما اگر یک سیستم بکوشد تا به جای مردم تصمیم گرفته و از نظارت آنها فاصله بگیرد خود را از مهمترین پشتوانه حمایتی خویش محروم کرده است. در چنین شرایطی دروغ می تواند ابزاری نرم برای بقای سیستم بدون حضور موثر مردم باشد.
نظام سیاسی تنها زمانی می تواند به دروغگویی ادامه دهد که پیشاپیش قبح دروغ در میان مردم آن فرو ریخته باشد. در این وضعیت مردم شجاعت ایستادن در برابر چنین انحطاطی را از دست داده و خود به بخشی از ماشین دروغ سیستم تبدیل می شوند.
نظام های سیاسی بعد از مدتی چنان به دروغگویی خو می گیرند که دیگر نمی توانند در فضای آزاد تاب بیاورند. در چنین شرایطی دروغگویی می تواند به توجیهات مذهبی یا ایدئولوژیک برای بقای سیستم تبدیل شود. زنجیره ای از بی اخلاقی ها که امپراتوری دروغ را تشکیل می دهد.
نظام های سیاسی دروغگو نگاهی ابزاری به همه چیز از جمله انسان دارند. شهروندانی که از طریق حمایت کورکورانه از توهمات سیستم، به چرخ دنده ای از ماشین دروغ تبدیل می شوند. دروغ به شدت نیازمند مخاطبی است که او را باور کند.
