چرا یکدست شدن حکومت به نفع دولت رئیسی تمام نشد؟! @solati_mehr | مهران صولتی
چرا یکدست شدن حکومت به نفع دولت رئیسی تمام نشد؟!
@solati_mehran
مهران صولتی
با انتخاب ابراهیم رئیسی به ریاست جمهوری ایران که محصول انقباضی ترین و پیش بینی پذیرترین انتخابات تاریخ چهل سال پس از انقلاب بود بسیاری انتظار داشتند که با یکدست شدن قوا مردم بیش از گذشته شاهد هماهنگی در ساختار سیاسی کشور و در نتیجه عبور از بحران های موجود باشند. اگر چه از مدت ها پیش به نظر می رسید حضور میانه روها در ساختار قدرت نتوانسته به نوعی دوگانه کارکردی انجامیده و به کاهش مشکلات موجود کمک نماید، اما واقعیت های یک ساله اخیر و فقدان چشم انداز روشن برای سال های آینده تقویت کننده بطلان کارآمدی نظریه یکدست شدن قوا در جمهوری اسلامی بوده است. در این یادداشت البته می کوشیم تا دلایل ناکامی این تئوری در عرصه عمل را به شرح زیر فهرست نماییم:
حذف مردم و فرسایش سرمایه اجتماعی: انتخابات ۱۴۰۰ برای نخستین بار با مشارکت کمتر از پنجاه درصد مشارکت کنندگان برگزار شد. تعداد آرای باطله نیز قابل توجه و معنادار بود. از سوی دیگر این انتخابات در هنگامه سقوط سرمایه اجتماعی و افول اعتماد عمومی برگزار شد و فقدان رقبای انتخاباتی جدی برای ابراهیم رئیسی در آن بر سردی بی سابقه این رویداد افزود. با این اوصاف دولتی بر مسند نشست که نتوانسته بود مستظهر به پشتیبانی اکثریت مردم باشد. در چنین شرایطی روشن است که دولت نخواهد توانست روی همراهی موثر مردم در عبور از موانع و بحران های فراگیر حساب باز کرده و برنامه های خود را به خوبی اجرا نماید!
ظهور شرایط جدید در مناسبات جهانی: دولت رئیسی کوشید تا بر مبنای استراتژی" نگاه به شرق" ضمن بی اعتنایی به اهمیت امریکا و اروپا، فصل جدیدی را در مناسبات خود با چین و روسیه بگشاید. حضور پررنگ دولت در نشست های همکاری با این دو کشور در ابتدای فعالیت هم از چنین عزمی حکایت داشت. اما با حمله روسیه به اوکراین و وضع تحریم های بی سابقه علیه این کشور همه رشته های جهت گیری نگاه به شرق پنبه شد. نفت روسیه جایگزین نفت ایران شد و کشور در حال از دست دادن اندک روزنه های فروش نفت به چین است. از سوی دیگر با تعلل و بی عملی دولت سیزدهم نه تنها احیای برجام به تعویق افتاده بلکه بیم ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و وضع تحریم های جدید نیز از هر زمان دیگری محتمل تر به نظر می رسد!
دولت ضعیف، بی تجربه و شعار زده: رئیسی با شعار انقلابی گری و در امتداد مجلس یازدهم به قدرت رسید. مجلس و دولتی که بنا بود با احیای روحیه انقلابی و مدیریت جهادی بسیاری از گره های فروبسته کشور را باز کرده و افقی روشن فراروی ایرانیان ترسیم نمایند. ولی آن چه در عمل رخ داد ذبح تجربه گرایی در پای جوان گرایی، و قربانی شدن واقعیت گرایی به پای شعارگرایی بود. دولت وعده هایی داد که پیشاپیش عدم امکان تحقق آن ها روشن تر از خورشید بود. آزمون و خطا به رویه رایج کشور تبدیل شد و بسیاری از نیروهای با تجربه کشور با عنوان موهوم؛ " بانیان وضع موجود" از عرصه مدیریت کشور حذف شدند. حاصل اما کاهش بی سابقه محبوبیت دولت در هشت ماهه نخست فعالیت و تعمیق بحران های فراروی کشور بوده است!
فقدان استراتژی برای خروج از وضعیت کنونی: دولتی که قرار بود به پشتوانه ۷۰۰۰ صفحه برنامه، فعالیت خود را آغاز کند در همان ابتدا حتی از سوی موافقان خود نیز متهم به بی برنامه گی و تن سپردن به روزمره گی شد. نماد بارز این وضعیت آغاز دیرهنگام مذاکرات هسته ای بود که بی اعتنا به شرایط سیال جهانی و تنها جهت خالی نبودن عریضه آغاز شد. غلظت شعارزدگی در دولت آن چنان زیاد است که هر گونه اهتمام به برنامه ریزی عبث می نماید. شاید بتوان گفت دولت بیش از آن که هادی جامعه به سوی برون رفت از شرایط موجود باشد در عمل به تابعی از رویدادهای روزانه داخلی و بین المللی تبدیل شده است. در مجموع گزاف نیست اگر دولت کنونی را بی برنامه ترین دولت تاریخ انقلاب بنامیم!
