مهران صولتی

2022-08-31 16:45:30   دولت اجاره ای! 

@solati_mehran

مهران صولتی

محمدمهدی اسماعیلی وزیر ارشاد در آستانه هفته دولت در شمایل نظریه پرداز سیاسی ظاهر شده و دولت سیزدهم را "پنجاه و هفتی ترین" دولت پس از انقلاب نامیده است. اسماعیلی عدالت و جمهوریت را دال های اصلی گفتمان دولت رئیسی نامیده و اتهام بی گفتمان بودن دولت را قاطعانه رد کرده است. اما به نظرم دولت رئیسی مصداق بارز مفهومی است که می توان آن را " دولت اجاره ای" نامید. دولتی که هویت و ماهیت مستقل و مشخصی ندارد و در عمل به فرصتی برای حضور جریان های دیگر در قوه مجریه تبدیل شده است!

دولت رئیسی محصول عزم نظام سیاسی برای فائق آمدن بر پدیده حاکمیت دوگانه و یکدست کردن قوا در جمهوری اسلامی است. ایده ای که از  میانه دهه هشتاد تکوین یافت و با فراز و فرودهایی به ایستگاه خرداد ۱۴۰۰ رسید. در انتخابات ریاست جمهوری تمامی نامزدهایی که می توانستند خطری را متوجه کاندیدای اصلی نمایند حذف شدند و میدان را برای پیروزی رئیسی خالی گذاشتند. همچنین در این انتخابات شورای نگهبان کوشید تا ریسک پیش بینی ناپذیری انتخابات را به صفر نزدیک ساخته و از تکرار خطای محاسباتی در انتخابات ۷۶ و ۹۲ اجتناب نماید!

دولت سیزدهم اما یک دولت اجاره ای است و در بطن آن نیروهای متعارض سیاسی از اصول گرایان گرفته تا پایداری ها و نواصولگرایان نزدیک به قالیباف حضور دارند. نیروهای نظامی به عنوان استاندار مسئولیت گرفته و متصدیان حراست ها به مدیریت های میانی دست یافته اند. برخی از رقبای رئیسی در انتخابات به عنوان معاونان رئیس جمهور انتخاب شده و دولتی به غایت آشفته و نامنسجم را شکل داده اند. در حقیقت مجموعه ای از نیروهای موسوم به انقلاب با خاستگاه های متفاوت، دولت را به عنوان دستگاه اجرایی حکومت برای چند سال اجاره کرده اند!

دولت سیزدهم اگر چه از همان ابتدا عنوان "دولت مردمی" را برای خود برگزید ولی فاقد نگاه روشنی به مفهوم "مردم" بود و بیشتر آن به مثابه توده بی شکلی می دید که در سفرهای استانی پای حرف های رئیس جمهور می نشینند. دولت سیزدهم همچنین بر خلاف دولت های هاشمی، خاتمی و احمدی نژاد که واجد گفتمان های متمایزی مانند سازندگی، اصلاحات و مهرورزی بودند صرفا یک کپی مخدوش از شبیه ترین دولت به خود یعنی احمدی نژاد محسوب می شود. البته وزیر ارشاد در این مصاحبه کوشیده تا این نقیصه را با توضیح؛ "یکسان بودن گفتمان نظام و دولت" به نوعی توجیه نماید!

اجاره ای بودن دولت چه عوارضی دارد؟ نخست این که به دلیل چند سر بودن آن امکان اخذ تصمیم های راهبردی وجود ندارد (فرسایشی شدن احیای برجام)، دوم این که مخالفان قادر نیستند با دولتی مذاکره کنند که فاقد سیاست گذاران مشخص، نقشه راه روشن و نیروهای همگن است، و سوم این که چنین دولتی اگر چه بر کسب آرای مردم مبتنی است ولی به دلیل اتکای بیشتر بر منابع قدرتی که در حاکمیت جای گرفته اند از بحران نمایندگی رنج می برد و نمی تواند پژواک مطالبات شهروندان باشد!

@solati_mehran

#دولت_سیزدهم
#دولت_اجاره_ای باز کردن / نظر دهید

2022-08-30 16:19:01 صفحه اینستاگرام مهران صولتی

https://instagram.com/solati_mehran باز کردن / نظر دهید

2022-08-29 16:27:53 .
#دکترغلامرضا_علیزاده، در تلاش است تا دریچه‌ای نو به روی مخاطبان ارجمندش بگشاید:

پیوند فلسفه با ادبیات و جهان سیاست

تحلیل منصفانه مسائل و رخدادهای اجتماعی

موزیک ویدئوهای فاخر و فایل‌های شنیداری ارزشمند

همه اینها و بیشتر در کانال متفاوت تحلیل و رصد، لینک‌ ورود

@tahlilvarasad
@tahlilvarasad باز کردن / نظر دهید

2022-08-25 21:19:20   جمهوری نمایش! 

@solati_mehran

مهران صولتی

ایران در چهاردهه گذشته با پدیده ای به نام" جمهوری نمایش" مواجه بوده است. این وضعیت نه امری تصادفی بلکه کاملا عامدانه است. مجموعه ای شامل؛ نمایش اعترافات متهمان سیاسی در قاب تلویزیون، تاکید بر برگزاری راهپیمایی های سیاسی مختلف، نمایش مردمی بودن و ساده زیستی مسئولین در مناسبت های مختلف، و قداست بخشی به برخی رفتارهای اجتماعی از مهم ترین اقدامات نظام سیاسی در این باره محسوب می شود. اما چرا فرم برگزاری این دست از نمایش ها به قدری مهم شده است که حتی محتوای ضد تبلیغی برخی از آن ها نادیده گرفته می شود؟

حاکمیت اسلام فقهی: "فقه" به مثابه یک دانش دنیوی (غزالی) همواره از اهمیت زیادی در تاریخ اسلام برخوردار بوده و در مناقشات جدی با دانش هایی مانند" فلسفه" و " عرفان" نیز حضور داشته است. فقه عهده دار تنظیم روابط اجتماعی در جهان پیشامدرن بوده و در فصول مختلف به ارائه احکامی در دو حوزه عمومی و خصوصی پرداخته است. آن چه اما از فقه در این یادداشت مورد نظر ماست اهتمام آن به ظواهر و جنبه بیرونی رفتار مسلمانان است. تاکید بر انجام درست اعمال در نماز، روزه، حج، خمس و حجاب گواه ما بر این ادعاست!

فشار رسانه ای غرب: جمهوری اسلامی از همان ابتدای انقلاب و پس از حوادثی مانند تسخیر سفارت امریکا در معرض فشار رسانه ای غرب بود. رسانه هایی که می کوشیدند با بزرگنمایی ناکامی ها به انشقاق در جامعه ایران دامن بزنند. در تقابل با این رویکرد غرب اما جمهوری اسلامی کوشید تا به اقدامات خود ضریب دهد و آن ها را در راستای اقناع مردم از وقوع انقلاب در سطحی فراتر از واقعیت های موجود بازتاب دهد. برگزاری راهپیمایی ها و تجدید میثاق ها در زمره این اقدامات هستند!

ناکارامدی و بحران دستاورد: جمهوری اسلامی از همان آغاز تاسیس با ناکامی در دستیابی به آرمان های اش مواجه شد. منازعات فرساینده داخلی در اوایل دهه ۶۰، ورود ناخواسته به جنگی طولانی، فقدان برنامه ای روشن برای حکمرانی، ناسازگاری های ناشی از آمیزش دین و دولت در عصر مدرن، مهاجرت نیروی های انسانی توانمند، ساختار دوگانه حاکمیت، قانون اساسی پارادوکسیکال، ابهام در روابط کشور با جهان و سیاست داخلی پرتناقض موجبات شکل گیری بحران دستاورد در عرصه های آزادی، عدالت، پیشرفت و آیین حکمرانی را فراهم آوردند!

برداشت متوهمانه از نقش رسانه: بخش مهمی از نمایشی شدن رفتارهای سیاسی جمهوری اسلامی ریشه در دریافت غیر واقعی و اغراق آمیز از نقش رسانه ها در جهان امروز دارد. هیچ کسی منکر نقش شگرف رسانه نیست ولی نمی توان انتظار داشت که رسانه قادر باشد آن چنان به قلب واقعیت بپردازند که تشخیص راست از دروغ ناممکن شود، دست کم در روزگاری که تکثر و رقابت رسانه ها این امر را ناممکن ساخته است. لذا به نظر می رسد که جمهوری اسلامی برداشتی خوش بینانه از نقش رسانه دارد و تصور می کند که با افزایش فعالیت های نمایشی می تواند نارسایی های عینی و واقعی را از نظرها محو نماید!

غلتیدن در دام پوپولیسم: انقلاب ها اگر چه از امتیاز مردمی بودن برخوردارند ولی در صورت عدم مراقبت، پوپولیسم می تواند چون گردابی آن ها را در خود غرق کند. پوپولیسم می تواند قدرت تصمیم گیری را از یک سیستم گرفته و آن را در تله شعارهای خود اسیر نماید. خروجی چنین وضعیتی انجماد یک نظام سیاسی و امتناع تغییر در آن به اقتضای شرایط روز است. متاسفانه به نظر می رسد گرفتاری نظام های سیاسی به وسیله پوپولیسم عارضه ای بلند مدت است. وضعیتی که آثار ناگوار آن در تصمیم های خلق الساعه اقتصادی، شعارزدگی سیاسی و نمایشی شدن فرهنگی قابل مشاهده است!

@solati_mehran

#جمهوری_اسلامی
#جمهوری_نمایش باز کردن / نظر دهید

2022-08-19 10:44:11 چرا فلسفه در ایران شکوفا نشد؟

@solati_mehran

مهران صولتی


در پی درگذشت شاعر شهیر ایران زمین؛ هوشنگ ابتهاج برخی از جامعه شناسان با مقایسه دو ساحت شاعرانگی و فلسفیدن این پرسش مهم را مطرح ساختند که؛ اگر تعداد فیلسوفان این سرزمین به شمارگان شاعران ما نزدیک تر بود آیا اوضاع ما بهتر از امروز نبود؟ و این که پیدایش پر تعداد شاعران در ایران حتما نسبت مهمی با اوضاع اجتماعی ایران داشته است. در این یادداشت اما به این پرسش می پردازم که چرا ایران در طول تاریخ خود بستر مناسبی برای رویش و شکوفایی فلسفه نبوده است؟

پایان دوره ارتباط با غرب: ایرانیان در عصر طلایی تمدن اسلامی با تمدن یونان که تبار تاریخی غرب محسوب می شد مرتبط شدند. برخی از آثار فلاسفه ای مانند افلاطون و ارسطو در این دوره ترجمه شده و فلسفه اسلامی رنگ و بوی یونانی گرفت. در همین دوره در طبیعیات نیز تبادلاتی میان دو تمدن شکل گرفت که به شکوفایی اقسام دانش ها انجامید. اما با هجمه نظری غزالی و حمله عملی ترکان و مغولان بنیان عقلانیت فلسفی فروریخت و صوفی گری و انزواجویی سکه رایج زمانه شد. فقدان ارتباط با جهان مدرن هم به پایان تلاش های فلسفی انجامید.

رقابت مخرب دین با فلسفه: در جهان پیشامدرن دو منبع عمده برای معرفت وجود داشتند؛ دین و فلسفه. نزاع میان حاملان این دو منبع از همان روزگار هم داستان هایی شنیدنی خلق کرده است. در ایران اما چیرگی دین آن چنان عظیم بود که نهال نازک فلسفه مجالی برای تناور شدن نیافت. فقیهان چشمی برای دیدن فیلسوفان نداشتند و حداکثر دانش کلام را برای اثبات مدعیات دینی به رسمیت می شناختند. فلسفه اما برای بالیدن نیازمند تعیین تکلیف خود با دین بود تا با اتکای به عقل خودبنیاد ادعاهای آن را محک زند. در مجموع دین پیروز این رقابت نابرابر شد.

استبداد، درون گزینی و پایان گفت و گو: شکوفایی فلسفه نیازمند نقد گذشته و اکنون است. از همین رو است که فیلسوفان به گفت و گوی انتقادی با میراث فکری پیشین می نشینند، از مسائل امروزین سراغ می گیرند و نگاهی رو به آینده دارند. در تاریخ ایران اما حضور پررنگ استبداد و فقدان حوزه عمومی به عزلت گزینی و حاشیه نشینی دامن زد و عدم شکل گیری گفت و گوی عقل گرایان با گذشته و حال، تداوم حیات پربار فلسفه را منتفی ساخت. فلسفه اگر از نتواند با انسان، جامعه و جهان ارتباطی متقابل برقرار کند به وادی اوهام فرو خواهد غلتید.


سیاست زدگی، عمل گرایی و میل به تغییر: با ورود اندیشه های مدرن، ایران آبستن تغییر و سیاست به بستری مناسب برای دگرگونی مبدل شد. فاصله ایجاد شده با جهان مدرن در پی دو قرن تعطیلات تاریخی (شایگان) نوعی شتاب زدگی را در کالبد کنش گران دمید. این که باید هر چه زودتر عمل کرد (وارد کردن مدرنیته به مثابه کالا در نگاه منورالفکران) یا (دست زدن به انقلاب برای آفرینش نظم جدید سیاسی از منظر روشنفکران). بدیهی است که چیرگی ایدئولوژی ها (سازه‌ هایی برای ساده کردن امور پیچیده) و ناشکیبایی جامعه، فضای مناسبی را برای شکوفایی دانشی مانند فلسفه که مخاطبان را به پیچیده دیدن امور، و صبوری ورزیدن نسبت به تحولات دعوت می کرد فراهم نمی آورد.

@solati_mehran


#فلسفه
#ابتهاج باز کردن / نظر دهید

2022-08-19 06:53:07 با عنایت باری تعالی و با همکاری اساتید، پژوهشگران و دانشجویان ساعی، شماره چهارم فصلنامه علمی - دانشجویی رهاورد خرد (بهار ۱۴۰۱)، به صاحب امتیازی انجمن علمی علوم‌سیاسی دانشگاه تبریز، منتشر شد.

صاحب امتیاز: انجمن علمی علوم سیاسی دانشگاه تبریز

مدیرمسئول: پارسا باقری

سردبیر: امیرعلی مختاری مرزرود

استاد مشاور: جناب آقای دکتر فرامرز تقی‌لو

صفحه آرایی: فاطمه نقی‌زاده بدوستانی

گرافیک: محمدحســین قربانی کلـی


این شماره شامل ۲۴ مطلب می‌باشد:

۱۸ مورد تحلیل، مقاله و پژوهش
۲ مورد معرفی کتاب
۳ مورد مصاحبه
۱ مورد گزارش


اعضای هیئت تحریریه:

مینا زحمتکش، آرمین عثمانی، ایران محامدی، امیرحسین شیخ دینی، علی رستمی اهر، محمد آخوندپور امیری، امیرعلی مختاری مرزرود، مهدی شعفی، دکتر پرویز امینی، احمدسعیدیان، سلیمانی، سجاد همتی بروجنی، مهدی ناصری، امیرفرزاد خسرویان، مهدی تدینی، امیرحسین نجفی‌فرد، سید نوید کلهرودی، دکتر حمید ملک‌زاده، زهرا نژادابیض، دکتر مهران صولتی، فاطمه نقی‌زاده بدوستانی، دکتر ابوالفضل بازرگان، محمدحسین قربانی کلی، دکتر غلامرضا حداد

انجمن علمی علوم سیاسی دانشگاه تبریز

@politicstabriz باز کردن / نظر دهید

2022-08-15 09:04:49 ده تفاوت میان ایران و کره جنوبی در مسیر توسعه یافتگی!

@solati_mehran

مهران صولتی


ایران و کره جنوبی اگر چه از نظر وسعت و منابع طبیعی به شدت با یکدیگر متفاوت اند ولی در دوران کنونی بسیار با هم مقایسه می شوند. شاید به این دلیل که رویدادهای بعد از سال ۱۹۷۹ و دهه های متعاقب آن در سرنوشت هر دو مملکت بسیار تاثیر گذار بوده است. در ایران انقلاب ۵۷ مسیر کاملا تازه و پیش بینی ناپذیری را فراروی کشور قرار داد ولی در کره ترور ژنرال پارک تحول مهمی در گذار کشور از اقتدار گرایی به دموکراسی، و تعمیق توسعه یافتگی آن محسوب می شد. شاید به جرئت بتوان گفت در این مدت دو سرزمین دقیقا روی دو پیکان با جهت های کاملا مخالف حرکت کرده اند به طوری که اگر از امروز به مدت ۲۱ سال رشد مداوم ۱۰ درصدی داشته باشیم تازه به وضعیت امروز کره جنوبی می رسیم. حال با این اوصاف می کوشیم تا به برخی از تفاوت های دو کشور در مسیر توسعه یافتگی اشاره کنیم:

کره جنوبی در چهل سال اخیر کوشیده تا بخشی از نظم جهانی باشد و به افزایش سهم خود از آن بپردازد در حالی که ایران در این مدت سعی کرده تا با تردید در اوضاع جهان داعیه تغییر و مدیریت آن را داشته باشد!

کره جنوبی اقتصاد خود را بر بنیان سرمایه داری بنا کرد و رشد اقتصادی را اولویت خویش قرار داد اما اقتصاد ایران با تاثیر پذیری از اندیشه های چپ به دولتی کردن همه بخش ها و نهادینه کردن ناکارآمدی ها رسید!

کره جنوبی با تقویت بخش خصوصی (شرکت هایی مانند هیوندای و سامسونگ) آن ها را شریک اقتصادی خود قرار داد ولی ایران با تضعیف بخش خصوصی آن ها را در اقتصاد دولتی ناکارآمد منحل کرد!

در کره جنوبی یارانه ها به تولید کنندگان بخش خصوصی تعلق گرفته و باعث رونق تولید در شرکت های چندملیتی شدند در حالی که در ایران یارانه ها به مصرف کننده داده شد و در هجوم تورم افسار گسیخته هرز رفت!

کره جنوبی در دوگانه؛ رشد/ عدالت، اولویت را به رشد اقتصادی داد و در نهایت با ایجاد دولت رفاه به عدالت نیز دست یافت در حالی که ایران اولویت را به عدالت داد و با ناکامی در دستیابی به توسعه، فقر را عادلانه در میان مردم توزیع کرد!

کره جنوبی به دلیل فقدان نفت و سایر منابع طبیعی موفق شد در سراسر کشور نهضت تولید و کارآفرینی ایجاد کند در حالی که ایران با اتکای به درآمد بادآورده نفت کارآفرینی و بخش خصوصی واقعی را نابود کرد!

کره جنوبی حاکمیت یگانه دارد و در ساختار سیاسی آن رئیس جمهور بالاترین مقام کشور محسوب می شود حال آن که در ایران نوعی حاکمیت دو گانه و ساختار موازی وجود دارد که مانع اصلی بر سر راه توسعه یافتگی محسوب می شود!

کره جنوبی از سرمایه داری آغاز کرد و به دولت رفاه رسید که در آن رشد اقتصادی با کاهش فاصله طبقاتی و ضریب جینی همراه شد در حالی که ایران از اقتصاد دولتی شروع کرد و با کاهش رشد اقتصادی به افزایش نابرابری و بی عدالتی رسید!

کره جنوبی در اقتصاد استراتژی "توسعه صادرات" را برگزید و توانست به بازارهای جهانی برای تولیدات خود دسترسی یابد در حالی که ایران با برداشت غلط درباره خودکفایی استراتژی "جایگزینی واردات" را انتخاب کرد و شانس خود را برای جهانی شدن اقتصاد از دست داد!

کره جنوبی در چهاردهه گذشته از یک حکمرانی خوب (دولت اقتدارگرای با ظرفیت) به یک حکمرانی بهتر (دولت دموکراتیک) گذر کرد در حالی که ما در ایران از "جمهوری" به" اندک سالاری" رسیدیم هر چند که هرگز از وجود یک حکومت با ظرفیت برخوردار نبودیم!

@solati_mehran

#توسعه
#ایران
#کره_جنوبی باز کردن / نظر دهید

2022-08-13 16:28:25 ‍ ناکارآمدی صدا و سیما با این تدابیر رفع نمی شود!

@solati_mehran

مهران صولتی


روزنامه جام جم خبر داده است که در ماه های گذشته تعدادی از اندیشه ورزان دانشگاهی و حوزوی در شورای فرهنگی این رسانه حضور یافته و نظرات و پیشنهادات خود را درباره تحول در رسانه به اصطلاح ملی ارائه داده اند. نگاهی به چهره اندیشه ورزان کنونی نشان می دهد که تقریبا تمامی آن ها متعلق به یک جریان فکری اقلیت در جامعه هستند!

نگاهی به اظهارنظرهای افراد متعلق به این اتاق فکر هم نشان می دهد که آنان به همه چیز از جمله؛ ایدئولوژی، تمدن اسلامی، هجوم رسانه ای غرب،‌ حقیقت، مصلحت، خطر تمدن غرب، دفاع از نظام و ... پرداخته اند و تنها به یک چیز توجه نکرده اند؛ " مخاطب" و آن چه او طلب می کند! یعنی افراد حاضر به همه چیز پرداخته اند جز به اساسی ترین رکن یک رسانه!

متاسفانه این مشکلی است که گریبان گیر تمام نظام های ایدئولوژیک می باشد. نگاه از بالا و یک سویه به مردم، خط کشی جامعه، قطبی سازی میان شهروندان، تقلیل نقش رسانه به بوقچی حکومت، تنگ کردن دایره خودی ها، حذف رقابت های معنادار سیاسی، انسداد مسیرهای مشارکت اجتماعی و بی اعتنایی به نیازها و خواست های مردم از مهمترین اقدامات این نوع از حکومت ها در جهان محسوب می شود!

رسانه های رسمی این نظام های سیاسی نیز از مشکلات مشابهی رنج می برند؛ بحران فزاینده اعتماد، ریزش گسترده مخاطبان، اصل سانسور در ارائه اخبار، ایفای نقش بوقچی در کارکرد رسانه ای، خروج نیروهای حرفه ای و متخصص از دستگاه، تقلیل پیچیدگی های رسانه به سادگی های ایدئولوژی، اتلاف گسترده سرمایه ها و منابع، و ناکارآمدی نهادینه شده!

رسانه ای که از درک این نکته واضح عاجز است که افراط در نمایش ارزش ها می تواند موجب بیگانگی جامعه با رسانه شود یا این که سانسور بخش های خبری به دلیل افشای آن در شبکه های اجتماعی باعث بی اعتباری آن می شود.‌ رسانه ای که بی محابا سرمایه های ارزشمندی مانند عادل فردوسی پور را حذف و تریبون خود را سخاوت مندانه در اختیار افراطی ترین بخش های یک جناح سیاسی خاص قرار می دهد باید در اطلاق عنوان "رسانه ملی" به خود بسیار محتاط باشد!

صدا و سیمایی که تاکنون نشان داده علاقمند است فقط رسانه ۱۵ درصد جمعیت کشور باشد و حتی برنامه های عامه پسند آن مانند خندوانه نیز با ریزش گسترده مخاطبان روبرو شده بود از ایجاد اتاق فکر برای تحول آفرینی چه اهدافی را دنبال می کند؟ در بهترین حالت چنین اقداماتی شاید بتواند یک ژست نخبه پسند، یا ارائه گزارش کاری به نهادهای بالادستی محسوب شود. واقعیت اما تداوم ناکارآمدی های موجود است!

@solati_mehran

#اتاق_فکر
#رسانه_ملی باز کردن / نظر دهید

2022-08-11 18:23:35 ‍ چرا امریکا و ژاپن "کتاب توسعه" ندارند؟!

@solati_mehran

مهران صولتی


در نشست رونمایی از "کتاب صفر توسعه" که دهم مرداد ماه و به همت پویش فکری توسعه تدارک دیده شده بود محمدرضا اسلامی به عنوان یکی از اعضای پنل گفت که پس از بررسی دقیق منابع مکتوب امریکایی و ژاپنی با مورد مشابهی مانند "کتاب توسعه" در ایران مواجه نشده است. به گفته اسلامی اگر چه در هر دو کشور شاخص هایی برای ارزیابی تغییرات آموزشی، بهداشتی، صنعتی و ... وجود داشته است ولی در آن کشورها نه اثری از رشته توسعه آن چنان که ما تصور می کنیم وجود دارد و نه اثری به نام" کتاب توسعه". واقعا چگونه ممکن است این دو کشور توسعه یافته فاقد چنین سندی باشند؟

توسعه امری بدیهی و تجربه شده است: بر خلاف کشور ما که هنوز در هزار توی توسعه یافتگی باقی مانده و بدتر از آن، حتی در مورد اصل توسعه نیز چون و چراهای بسیاری در سطوح بالای حاکمیت وجود دارد اکنون بخش عمده ای از جهان به توسعه به مثابه امری بدیهی می نگرند. شاید به همین دلیل است که به جای عارضه سندنویسی برای توسعه که چندی است گریبان گیر ما شده و همواره نافرجام بوده است این ممالک به تمهید زیر ساخت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی توسعه مانند حکومت شفاف و پاسخگو، اقتصاد مولد و جهانی، و آموزش و پرورش توسعه گرا پرداخته اند.

توسعه دارای اصول مشترک و مدل های متفاوت است: با عبور اندیشمندان از نگرش خطی به پیشرفت که جهان را به کشورهای عقب مانده، در حال توسعه و توسعه یافته تقسیم کرده و یک الگوی ثابت را متاثر از نسخه های بانک جهانی برای پیشرفت تمام ممالک دنیا تجویز می کرد، اکنون جهان در مرحله مدرنیته های چندگانه قرار گرفته است. به این معنا که اگر چه اصول توسعه مانند رشد اقتصادی، اجماع داخلی، افزایش سرمایه گذاری و دسترسی به بازارهای جهانی در همه جا مشترک و مورد توافق است ولی عملیاتی کردن این اصول مستلزم هماهنگی با شرایط فرهنگی و بومی هر کشور است.

توسعه مورد توافق جامعه و حکومت است: اگر چه جهان در کنار توسعه های جامعه محور همچون امریکا و اروپای غربی، شاهد توسعه های دولت محور مانند ژاپن و ببرهای آسیا بوده است ولی امروزه پرواضح است که توسعه علاوه بر نیاز به اجماع در ارکان حکومت سخت نیازمند همراهی جامعه نیز می باشد. "کتاب توسعه" برای کشورهایی کاربرد دارد که در آن هم حکومت و هم جامعه نسبت به ضرورت توسعه توجیه نبوده و لذا باید تجربیات جهانی برای شان بازگو شود حال آن که در کشورهای توسعه یافته گذار از این مرحله دیری است که اتفاق افتاده است.

توسعه امری ناگزیر و قطعی است: در جهان امروز که اقتصاد به بنیان رقابت و پیشرفت کشورها تبدیل شده است تردید در مورد اولویت ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی امری بیهوده تلقی می شود. به عبارت دیگر کشورها می کوشند تا از همه ظرفیت های سیاسی خود جهت توفیق در امر توسعه یافتگی برخوردار شوند. این در حالی است که ما همچنان بر خلاف رویه رایج در دنیا از اقتصاد به نفع سیاست خارجی یارانه پرداخت می کنیم. با این اوصاف دور از انتظار نیست که همچنان با انتشار کتاب هایی نیازمند گفتمان سازی برای توجیه ضرورت توسعه برای حکومت و جامعه باشیم.

نکته پایانی: یکی از اندیشمندان روزگاری گفته بود غرب بختیار بود که به صورت تصادفی در گیر مدرنیته شد، یعنی اگر چه مبداء مشخص بود ولی مقصد قابل پیش بینی نبود. مشکل کشورهایی مانند ایران اما این است که باید این مسیر را با چشمانی باز و کنترل بر اوضاع طی نمایند و از همین رو نیاز به نقشه راه دارند. چین، هند، کره جنوبی، ویتنام و حتی بنگلادش مدت هاست که به مناقشات داخلی در این مسیر پایان داده و رهسپار شده اند. اما رصد چهاردهه تجربه جمهوری اسلامی نشان می دهد که ما هنوز در همان ابتدای کار معطل مانده ایم.

@solati_mehran

#توسعه
#کتاب_توسعه باز کردن / نظر دهید

2022-08-09 19:55:44 ‍ مسیر توسعه در ایران بر اساس نظریه فوکویاما

@solati_mehran

مهران صولتی


فرانسیس فوکویاما اندیشمند شهیر امریکایی در مقاله ای با عنوان؛ " از رابطه میان ابعاد سیاسی و اقتصادی توسعه چه می دانیم؟ "، توسعه یافتگی را منوط به سه مولفه سیاسی، یک مولفه اقتصادی و یک مولفه اجتماعی می داند. به باور وی (دولت سازی/ حاکمیت قانون/ دموکراسی) عناصر سیاسی، (رشد اقتصادی) مولفه اقتصادی و (تحرک اجتماعی) مولفه اجتماعی این مجموعه می باشند.

در نظریه فوکویاما، دولت سازی به استقرار یک دولت مشروع در مرزهای سرزمینی و وجود ظرفیت برای وضع قوانین، اخذ مالیات و تامین کالاهای اساسی و عمومی اطلاق می شود. حاکمیت قانون هم به پاسداری حکومت از حقوق مالکیت، ادعاهای تجاری و حوزه خصوصی شهروندان می پردازد.

دموکراسی عبارت از سازوکارهایی مانند برگزاری انتخابات منظم چند حزبی، تفکیک قوا، وجود مطبوعات آزاد و وجود جامعه مدنی قوی برای افزایش شفافیت و پاسخگویی حکومت است. همچنین رشد اقتصادی شامل افزایش تولید ناخالص داخلی هر کشور می باشد و تحرک اجتماعی هم ناشی از فربه شدن طبقه متوسط و ظهور نیروهای اجتماعی جدید است.

فوکویاما دو مسیر را برای توسعه یافتگی می گشاید؛ نخستین راه مربوط به کشورهای شرق آسیاست که از یک بوروکراسی چابک، و اجماعی برای رشد اقتصادی برخوردارند. در این کشورها وجود دولت با ظرفیت و حاکمیت قانون موجب رشد اقتصادی شده است. البته افزایش رفاه در ادامه موجب فربه شدن طبقه متوسط می شود که خواست های دموکراسی خواهانه دارند.

مسیر دوم مربوط به کشورهایی است که دارای یک دولت غارت گر، ناکارآمد، فاسد و دارای قابلیت پایین حکمرانی هستند. روشن است که در چنین کشورهایی بدون تقویت جامعه مدنی که بتواند بر عملکرد دولت نظارت داشته باشد انبوه سرمایه گذاری های اقتصادی نه تنها توسعه را به ارمغان نمی آورد بلکه موجب اتلاف شدید منابع می شود. بنابراین در این کشورها دموکراسی بر رشد اقتصادی اولویت می یابد تا بتواند حداقلی از شفافیت و پاسخگویی را ایجاد نماید.

تحلیل فوکویاما از ابعاد سیاسی/ اقتصادی توسعه چه آموزه هایی برای ایران امروز در بر دارد؟ آیا رشد اقتصادی مقدم بر دموکراسی است یا برعکس؟ در یک نگاه ساده با توجه به ابعاد نگران کننده فساد، ناکارآمدی و یک بوروکراسی متورم و فشل شاید بتوان رای به ترجیح دموکراسی بر رشد اقتصادی داد. ولی به نظر می رسد شرایط ایران به واسطه دیرپایی استبداد، تشدید تحریم ها و ضعف جامعه مدنی پیچیده تر از سایر کشورها باشد.

ایران امروز به دلیل فقر فزاینده ناشی از تحریم ها با تحلیل رفتن جامعه مدنی مواجه شده است. افشاگری های فضای مجازی نیز به بسیج نیروهای اجتماعی معطوف به تغییر نینجامیده و پس از مدتی به فراموشی سپرده می شود. هم چنین به دلیل پدید آمدن انسداد سیاسی و انقباض ساخت قدرت، امکان ایجاد تغییرات هر چند اندک از هر زمان دیگری دشوارتر شده است.

در چنین وضعیت پیچیده ای است که رفع تحریم ها مهمترین اولویت برای کاهش فشارهای اقتصادی محسوب می شود تا جامعه بتواند اندکی کمر راست کرده و سایر خواست های مدنی را پیگیری نماید. البته پرواضح است که به دلیل عدم همنوایی حکومت با اقتضائات جهان امروز چندان نمی توان به تحقق توسعه اقتصادی امید داشت.دلیل دیگر هم این که حکومت فربه شدن طبقه متوسط را برای آینده سیاسی خود مخاطره آمیز می داند.

@solati_mehran

#توسعه
#فوکویاما باز کردن / نظر دهید