مهران صولتی

2022-04-14 11:46:47 ‍ پادگانی به نام مدرسه!

@solati_mehran

مهران صولتی


در روزهای گذشته پخش کلیپی از کوتاه کردن موی دانش آموزان توسط معاون یکی از مدارس کشور بار دیگر پرسش از فلسفه وجودی مدارس ایران را به عرصه عمومی کشاند. این که آیا با ادامه این رفتارهای آمرانه و تحقیرآمیز هنوز هم می توان برای مدارس نقش تربیتی قائل شد یا خیر؟ متاسفانه تداوم این رویه های خشونت آفرین دهه هاست که جریان داشته و تاکیدی مضاعف بر اهمیت نقش انضباطی مدارس محسوب می شود!

در این میان تفسیر سلیقه ای معاونان مدارس از بخشنامه های کلی آموزش و پرورش نیز بر دامنه مشکلات موجود افزوده است به طوری که تفاوت میان رفتار مدرسه های مختلف در برخورد با دانش آموزان کاملا مشهود و تبعیض آمیز است. فقدان آموزش های مربوط به حوزه بهداشت روان باعث شده که هیچ گونه تلاش اقناعی برای توجیه دلایل لزوم رعایت برخی از دستور العمل های انضباطی به عمل نیامده و خشونت های فیزیکی هم چنان آسان ترین رویه در مواجهه با دانش آموزان خاطی محسوب شود!

اگر انجام رفتارهای یکسان ساز در دهه شصت به دلیل چیرگی ایدئولوژی، جامعه توده ای، فقدان تکثر، و فردیت های ظهور نیافته می توانست با کمترین اعتراض از سوی دانش آموزان مواجه شود ولی زمانه کنونی که آبستن بحران های بسیار محسوب می شود مدارس را به عرصه چالش های مستمر میان مسئولان و متعلمان این نهاد تبدیل کرده است. دانش آموزان از هر ترفندی برای اختفای پوشش واقعی خود استفاده کرده و بعضا پنهان از دیدگان معاونان در کلاس حاضر می شوند تا مجبور به تراشیدن موی سر خود نشوند. شکل گیری نوعی بازی موش و گربه که برای هر دو طرف فرساینده است!

اگر چه وجود ضوابطی برای حضور دانش آموزان در همه کشور ها از جمله ممالک توسعه یافته رواج دارد ولی پرواضح است که در آن جا انجام رویه های انضباطی در خدمت تحقق فلسفه تعلیم و تربیت از جمله؛ پرورش کرامت و عزت نفس، کمک به شکوفایی استعدادها، ایجاد فضایی جذاب و با نشاط، آموزش شیوه های گفت و گو، شجاعت اظهار نظر، قانون مداری، مسئولیت پذیری، و در یک کلام آیین شهروندی از طریق اجتماعی شدن محسوب می شود!

در مدارس ایران اما وجوه خشن و آمرانه تعلیم و تربیت این مکان ها را به پادگان ها بسیار شبیه ساخته است. در رویداد اخیر هم اگرچه سخنگوی وزارت خانه از رسیدگی به خطای معاون مذکور سخن گفته است ولی روشن است که رویه های پیشین هم چنان ادامه خواهند یافت. ایدئولوژی حاکم با بی اعتنایی به واقعیت های رنگارنگ جامعه ایران سخت دست اندرکار یکسان سازی و تنوع زدایی از مدارس بوده و می کوشد نسلی در تراز باورهای انقلابی خود پرورش دهد!

مدرسه مطلوب باید بتواند از طریق جلب مشارکت همه اعضای خویش در فرآیندی خودتنظیم گر هنجارهای لازم برای اداره خود را تدوین نموده و با دریافت بازخوردهای لازم این مکان را به محیطی هدفمند، با برنامه و نشاط آفرین در راستای کارآمدی و رضایت بخشی تبدیل نماید. حضور هم افزای معلمان، دانش آموزان و والدین از طریق نهادهای تعریف شده درون سازمانی می تواند از وجوه خشن انضباطی موجود کاسته و به نوعی اجماع بر سر حداقل های اداره موثر و شاداب مدارس دست یابند!

https://instagram.com/solati_mehran

#آموزش_و_پرورش
#مدرسه
#پادگان باز کردن / نظر دهید

2022-04-12 16:56:05 تفاوت های آموزش و توسعه در امریکا، ژاپن و ایران!

@solati_mehran

مهران صولتی

#اپیزود اول: محمدرضا سرکار آرانی استاد دانشگاه ناگویای ژاپن معتقد است که در حوزه آموزش و پرورش؛ امریکایی ها به چرایی و تاکید بر " من" رسیده اند. ژاپنی ها به چگونگی و تاکید بر " ما". ایرانی هم سرگرم چیستی و عوارض" من" هستند.

#اپیزود دوم: محسن رنانی اقتصاددان توسعه معتقد است که توسعه؛ بسط سلسله مراتبی رفاه، رضایت و معنا است. امریکا در مرحله رفاه مانده، ژاپن همزمان به رفاه و رضایت رسیده و ایران در جستجوی معنا درجا زده است.

اکنون اگر این دو روایت را صائب بدانیم می توان این پرسش را مطرح کرد که چرا ایران در توسعه و آموزش در جهان امروز با فاصله زیاد پشت سر کشورهای دیگر قرار می گیرد؟

شاعرانگی به جای خردورزی:
ادبیات و شعر میراث جاودان و ارزشمند ایرانیان است. گنجینه ای که از قرن ها پیش در ذهن و زبان ما جای گرفته و بنیاد تخیل ما را شکل داده است. در نگاهی ناقدانه اما باید پذیرفت که ما کمتر در تاریخ خود با توازن میان دو گانه؛ شاعرانگی- خردورزی مواجه بوده ایم. عقل در معنای محاسبه گر و علم در معنای مدرن آن مفقود بزرگ جامعه ما بوده و همین امر بر کندی فرآیند توسعه( نه رشد) موثر بوده است. به نظر می رسد تا زمانی که علم مدرن نتواند به بخش مهمی از فرهنگ عمومی مردم تبدیل شده و به جایگاه شعر و ادبیات در اذهان ایرانیان نزدیک شود کمیت توسعه در کشور ما همچنان لنگ خواهد زد.

فلسفه ای بی اعتنا به نیازهای روز:
پس از آن که بنیاد فلسفه توسط غزالی فرو کوفته و کمر آن در ایران اسلامی شکست، حمله مغول هم زمینه ساز رشد تصوف و دنیا گریزی ایرانیان شد. شاید فقط بعد از جنگ های ایران و روس بود که نخبگان کشور به اهمیت نگاه به دنیا و اقتضائات آن پی بردند آن هم البته از منظر ورود قانون اساسی و نظام اداری! پیش از آن هم فلسفه در دوران صفوی چنان تخته بند امور اخروی باقی مانده بود که حتی ملاصدرا هم به عنوان آخرین فیلسوف ایرانی از دنیاگریزی ناگزیر بود. چنین شد که برخلاف اروپا که فلسفه مسیر مدرنیته را گشود و همزمان علم، تکنولوژی و سیاست مدرن را در کنار هم نشاند، در این جا هرگز فلسفه نتوانست با نگاهی دنیوی، مسیر فهم عمیق دوران مدرن را برای ایرانیان هموار سازد.

دولت های مداخله گر معاصر:
دولت های شبه مدرن و ضد مدرن در پیش و پس از انقلاب به دلیل مداخله در زیست جمعی ایرانیان و مصادره اسلامیت به نفع ایرانیت( قبل از انقلاب)، و ایرانیت به نفع اسلامیت( بعد از انقلاب) فرصت همزیستی و هم افزایی میان سه فرهنگ ایرانی، اسلامی و غربی را از مردمان این سرزمین دریغ کردند. نتیجه اما شکل گیری شهروندانی بود که با فقدان های مهم در زندگی خود روبرو شده و گاه برخوردهای واکنشی از خود نشان می دادند. این چنین است که هم تغییرات سریع قبل از انقلاب موجب احساس بی پناهی شد و هم منتفی شدن تحولات در دوران بعد از انقلاب ناامیدی به همراه آورد. احساس نارضایتی عمیق اما در هر دو دوره مشترک است.

تلاش ناکام برای کشف راه سوم:
ایران در یکصد سال اخیر همچنان میان سرمایه داری و سوسیالیسم سرگردان بوده است. نتیجه اما شکل گیری اقتصادی دولتی- رانتی است که مضار هر دو را دارد ولی از مزایای هیچ کدام مانند بخش خصوصی قدرتمند، تامین اجتماعی کارآمد، کاهش شکاف طبقاتی، بورژوازی ملی و دولت چابک و پاسخگو برخوردار نیست. حتی احمد توکلی اقتصاد چهل سال گذشته را بدترین نوع سرمایه داری می نامد. داعیه اقتصاد اسلامی به عنوان راه سوم نیز تنها در برخی شعارهای تخیلی در عرصه سیاست گذاری های اقتصادی متوقف مانده و نتوانسته مدار اقتصاد دلالی، خصولتی، متورم، ضد رفاهی، غیر شفاف، ضد تولید، و بی اعتنا به فرودستان را تغییر دهد.

نکته پایانی: سرکار آرانی معتقد است که آموزش و پرورش ما بیشتر به دنبال چیستی پدیده ها و متکی بر " من" هایی است که هنوز خودمحور و غیر مدرن باقی مانده اند. یعنی ما در این عرصه نه به " ما" ی جمعی ژاپن رسیده ایم و نه از فردیت" من" غربی برخوردار شده ایم. روشن است که این تفاوت در نحوه آموزش پیوند وثیقی با توسعه نیافتگی ما دارد.

@solati_mehran

#ژاپن
#امریکا
#بازنشر باز کردن / نظر دهید

2022-04-11 16:25:11 صفحه اینستاگرام مهران صولتی

https://instagram.com/solati_mehran باز کردن / نظر دهید

2022-04-07 20:32:17 چرا جهان پیش رفت و ما عقب ماندیم؟!

@solati_mehran

مهران صولتی

#اپیزود_اول: کونوسوکه ماتسوشیتا مدیر شرکت چند ملیتی پاناسونیک ژاپن معتقد است؛ راز موفقیت ما این است که " به بدیهیات عمل می کنیم". اموری که از نگاه وی عبارتند از؛ تبعیت از قوانین طبیعی، توجه به خرد جمعی، بهره گیری از تجربه دیگران و اعتماد به کارکنان!

#اپیزود_دوم: محمود سریع القلم نظریه پرداز توسعه معتقد است که؛ روابط سازنده با دنیا، رشد اقتصادی، تقدم اقتصاد بر سیاست، اجماع درونی برای توسعه و بهره گیری از فرصت های بین المللی از بدیهیات امروز جهان هستند.

اکنون با گذشت بیش از چهاردهه از انقلابی که قرار بود بر عقب ماندگی تاریخی ما در ابعاد گوناگون فائق آید بهتر می توان از دلایلی سراغ گرفت که موجبات بی اعتنایی ما به بدیهیات و تداوم توسعه نیافتگی ایران در عرصه جهانی شده است:

فقدان رهبران جهان دیده:
امروزه وجود رهبران دنیا گشته و آشنا با مختصات جهان به دلیل محوریت دولت در امر توسعه به یکی از مهمترین لوازم توسعه یافتگی کشورها تبدیل شده است. معجزه اقتصادی در کشورهایی از جمله چین، تایوان، سنگاپور، کره جنوبی و مالزی هم در سایه وجود چنین رهبرانی رقم خورده است. در ایران پس از انقلاب نیز افرادی مانند بازرگان، بهشتی، رفسنجانی و خاتمی را می توان در زمره نخبگانی تلقی کرد که توانستند با جهان دیدگی و درک واقعی از مناسبات جهانی به توسعه کشور کمک نمایند.

حاکمیت نظریه توطئه:
ایرانیان از زمانه های دور به نقش مخرب بیگانگان در تعیین سرنوشت خود اعتقاد داشته اند. امری که به ویژه با دخالت های روس و انگلیس در عصر قاجار، و امریکا در دوره پهلوی دوم به اوج خود رسید. در این نگاه غربیان شطرنج بازان قهاری هستند که با مهره گردانی می توانند منافع خود را در کشور تامین نمایند. اگر چه روشن است که نظریه توطئه نمی تواند به کلی توهم باشد ولی تاکید افراطی بر آن هم نه تنها می تواند باعث محرومیت کشور از فرصت های جهانی شود بلکه با حاکمیت جبرگرایی موجب انفعال کنش گران از تاثیرگذاری بر سرنوشت خود می شود.

سودای خلق جان و جهان نو:
انقلاب اسلامی با وعده تغییر جهان، آفرینش بهشت بر روی زمین و آباد کردن همزمان دنیا و آخرت به پیروزی رسید. پیش از آن هم روشنفکران دینی معتقد بودند که اگر جان آدمی عوض شود جهان او هم تغییر خواهد کرد. مختصر آن که قرار بود تا جهانی مشحون از آزادی، عدالت و دیانت خلق شود. سودایی که نه تنها جهان را اصلاح نکرد بلکه بر حجم بحران های داخلی هم افزود. تاسف بارتر آن که هنوز هم این توهم پایان نیافته و گاه و بی گاه بر هزینه های ملک و ملت می افزاید. توسعه اگر چه با رویاهای بزرگ سروکار دارد ولی هرگز نمی تواند با واقع گریزی های فرصت ستیز بر سر مهر باشد.

نکته پایانی: در میانه تحولات شتابان جهانی کشورهای مختلف کوشیدند تا نگرش های خود را به موازات تغییرات بیرونی تنظیم نموده و به کاروان توسعه جهانی بپیوندند. تجربه چهل ساله ما اما همچنان از تلاش برای تحمیل ایدئولوژی بر واقعیت های موجود حکایت دارد.‌ این که در آستانه سده جدید به جای دستیابی به توسعه صرفا به بقاء اکتفا کرده ایم از هزینه های چنین بینشی محسوب می شود!

@solati_mehran

#سریع_القلم
#ماتسوشیتا
#توسعه
#بازنشر باز کردن / نظر دهید

2022-04-03 18:36:43 پرونده‌ای با محور «نقد فضای دانشگاهی ایران» به سعی «انجمن علمی جامعه‌شناسی شیراز» در فصل‌نامه‌ی «رهایش»
در این مجله خواهید خواند:

آرزو رضایی مجاز
دانشگاه سلسله مراتبی و مسئله‌ی فقدان کنش ارتباطی

گفت‌وگوی قاسم علیزاده با مهران صولتی (جامعه‌شناس و نویسنده)
نگاهی انتقادی به وضعیت آموزش عالی در فضای آموزشی و دانشگاهی ایران

عثمان هدایت
طمطراق آموزش عالی در تمدن بازاری

شبنم رجب‌دوست
واکاوی علل بیکاری فارغ‌التحصیلان نظام آموزش عالی کشور

گفت‌وگوی فاطمه مرادپور با حیدر شهریاری (استاد علوم سیاسی دانشگاه شیراز)
بررسی جایگاه اجتماعی دانشگاه و دانشجو

احسان براهیمی
شکاف طبقاتی با لقب‌سازی‌های دانشگاهی

@SooreMa باز کردن / نظر دهید

2022-03-30 21:11:07 ظرفیت حل مسأله و رفتن زنان به ورزشگاه

محمد فاضلی - جامعه‌شناس

#رفتن_زنان_به_ورزشگاه برای صدمین بار در بازی ایران و لبنان مسأله شد. دهه‌هاست که رفتن زنان به ورزشگاه مسأله شده است. همین که جامعه و حکومتی با داشتن ده‌ها مسأله بزرگ نظیر پرونده هسته‌ای، رکود اقتصادی، تورم، نرخ بیکاری بالا، مسأله آب، فرسایش خاک، آسیب‌های اجتماعی و ... که هر کدام می‌توانند جامعه‌ای را از پا درآورند و اولویت مهمی روی میز سیاست‌گذار و حکمران باشند، دست به گریبان رفتن زنان به ورزشگاه است، خودش نشانه‌ای از مسأله در ظرفیت حکمرانی است.

فرضیه بدبینانه می‌تواند این باشد که حکمرانان چنین مسائلی را رو نگه می‌دارند تا آن مسائل اصلی‌تر در معرض دید و توجه قرار نگیرند. شاید برخی این گونه فکر کنند اما من تصور می‌کنم خیلی نگاه بدبینانه‌ای است و قائل به فرضیه دوم هستم. فرضیه اندک بودن #ظرفیت_حکومت و به تبع آن #ظرفیت_حل_مسأله نگاه راهگشاتری است.

حل مسائلی نظیر رفتن زنان به ورزشگاه نیازمند مجموعه اقداماتی نظیر: یک. طرح دقیق مسأله از همه ابعاد (فقهی، سازمان‌های بین‌المللی ورزش، حقوق زنان، آسیب اجتماعی و ...)؛ دو. گفت‌وگوی میان همه گروه‌های دخیل در این مسأله و در نتیجه شفاف شدن نیروهای اثرگذار بر مسأله؛ سه. روشن کردن همه گزینه‌های ممکن؛ چهار. ارزیابی تأثیر اجتماعی، اقتصادی و سیاسی همه گزینه‌ها؛ پنج. اولویت‌بندی منافع گروه‌های اجتماعی و منافع ملی در قبال مسأله؛ شش. اجماع‌سازی؛ و هفت. اعمال قدرت حکمرانی برای انتخاب گزینه مناسب و ختم مسأله است.

اگر دقت کنید مشاهده می‌کنید که نظام تصمیم‌گیری و حکمرانی به هیچ کدام از این اقدامات تن نداده است. جامعه حتی به دقت نمی‌داند مخالفان رفتن زنان به ورزشگاه‌ها چه کسانی هستند و بر اساس چه مناسباتی اعمال قدرت می‌کنند و به مدت چند دهه یک مسأله را در جامعه ایرانی زنده نگه داشته‌اند.

این چنین حکمرانی‌ای فاقد ظرفیت حل مسأله است. مسأله این نیست که حکمرانی ظرفیت حل مسأله رفتن زنان به ورزشگاه و خاتمه دادن به آن‌را ندارد و بین تیغ دو دم تن ندادن به قواعد بین‌المللی ورزش و محروم شدن از صحنه‌های بین‌المللی فوتبال و عوارض اجتماعی آن، یا استخوان لای زخم نگه داشتن این مسأله و تحمل پی‌آمد آن گیر کرده است. مسأله این است که همان ظرفیت‌هایی که برای حل مسأله رفتن زنان به ورزشگاه لازم‌اند، با شدت و کیفیت بیشتری برای حل مسائل اقتصاد، سیاست خارجی، فرهنگی و اجتماعی هم لازم هستند.

کتاب #ایران_بر_لبه_تیغ را که برای ناشر می‌فرستادم اصرار داشتم کتاب با گفتار «ایران: جامعه مسائل حل نشده» شروع شود. آن گفتار به نظر خودم چهار عبارت کلیدی داشت:

یک. جامعه ایرانی از فقدان سرمایه اجتماعی و مرجعیتی برای خاتمه دادن به مسأله‌ها رنج می‌برد. (ص. ۲۷)

دو. کمتر نهادی از پس حل و فصل مسأله و ایجاد اطمینان از رفع علل موجبه مسأله یا معرفی عامل، و اطمینان دادن به جامعه برمی‌آید. (ص. ۲۸)

سه. باید مرجعیتی قادر باشد مسائل را ختم کند. این مسأله بیش و بزرگ‌تر از خود مسائلی است که برای جامعه به صورت دوره‌ای پیش می‌آیند. (ص. ۲۹)

چهار. در جوامع امروزی وقوع رویدادهای ناخوشایند طبیعی است. غیرطبیعی آن است که جامعه نتواند به حل مسأله اعتماد کند. (ص. ۳٠)

مسأله رفتن زنان به ورزشگاه و ده‌ها مسأله بزرگ‌تر و بسیار مهم‌تر ایران امروز درگیر فقدان یا اندک بودن ظرفیت حل مسأله و همین چهار خصیصه‌ای هستند که ایران را به #جامعه_مسائل_حل_نشده مبدل ساخته‌اند. تداوم این مسأله‌هاست که کار را به پاشیدن اسپری فلفل به چشم زنان این سرزمین می‌کشاند.

پرسش بزرگ‌تر از رفتن یا نرفتن زنان به ورزشگاه، پرسش از ظرفیت حل مسأله در حکمرانی برای کاستن از دردهای جامعه مسائل حل نشده است. تمرین ساختن ظرفیت حل مسأله و ارتقای کیفیت حکمرانی از همین مسأله‌های کوچک‌تر شروع می‌شود.

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید.)

@fazeli_mohammad باز کردن / نظر دهید

2022-03-28 15:20:14 وجود فرهنگ غارتی- غنیمتی باعث عقب ماندگی ایران شده است!

شرح و نقد نظریه استاد رضا قلی درباره علل توسعه نیافتگی ایران!

مهران صولتی در ششمین اپیزود از مجموعه پادکست های توسعه ایران به شرح کوتاه نظریه رضا قلی و ارائه نقدهای خود نسبت به آن پرداخته است!

@solati_mehran

#پادکست_توسعه_ایران
#اپیزود_ششم
#علی_رضا_قلی باز کردن / نظر دهید

2022-03-28 15:19:29 علی رضاقلی پژوهشگر عرصه جامعه شناسی و علوم سیاسی بود.

وی امروز هشتمِ فروردین ماه در سن ۷۵ سالگی دیده از جهان فروبست.

او را به واسطه انتشار کتاب "جامعه‌شناسی نخبه‌کشی" می‌شناسند. وی در این‌ گفتار نیز از این ایده سخن می‌گوید

@joreah_journal

www.instagram.com/joreah_journal باز کردن / نظر دهید

2022-03-28 15:18:56 یاد: "درگذشت جامعه‌شناس و پژوهشگر معاصر، استاد علی رضاقلی"

بامداد امروز هشتم فروردین‌ماه۱۴۰۱ استاد علی رضاقلی در سن ۷۵سالگی بر اثر ضایعه قلبی در یکی از بیمارستان‌های تهران درگذشت.

رضاقلی در سال۱۳۲۶ در شمیران به دنیا آمد. وی تحصیلات متوسطه را در رشته ادبی در سال۱۳۴۶ در دبیرستان بهرام قلهک شمیران به پایان رسانید و در همان سال در رشته علوم سیاسی به دانشکده حقوق دانشگاه تهران راه یافت.

وی در سال۱۳۵۰ موفق به اخذ دانشنامه کارشناسی از دانشگاه تهران شد و در سال۱۳۵۳ جهت ادامه تحصیل به دانشگاه سوربن و سپس مدرسه سیاسی مطالعات عالی پاریس رفت.

با پیروزی انقلاب، پایان‌نامه دکترا را نیمه‌تمام رها کرد و به ایران بازگشت و به پژوهش در حوزه جامعه‌شناسی و اقتصاد سیاسی ایران پرداخت.

از او کتاب‌های «جامعه‌شناسی خودکامگی» و «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» و... منتشر شده است.

رضاقلی کتاب‌های «جامعه‌شناسی اقتصادی ایران: غارتی یا رقابتی»، «شرحی بر تاریخ مبارک غازانی به سبک نهادگرایان جدید» و «تاریخ اقتصاد سیاسی ایران به روایت شاهنامه فردوسی» را هم در دست تالیف و تدوین داشت که در مرحله ویرایش نهایی است.

@javadrooh باز کردن / نظر دهید

2022-02-27 19:07:49 موانع اجتماعی رشد علم در ایران!

@solati_mehran

مهران صولتی

در دنیای امروز حکومت ها نقش ممتازی در توسعه یافتگی ایفا می کنند. معجزه اقتصادی کشورهای جنوب شرقی آسیا در چهاردهه گذشته بیش از همه ناشی از چنین واقعیتی است. اما هر چه هست توسعه نیازمند همگامی جامعه و حکومت است و گرنه رویه های اقتدارگرایانه برای نیل به توسعه در همه جا به کامیابی نمی رسد. متاسفانه به نظر می رسد برخی پیامدهای فرهنگی در چهل سال گذشته اکنون به مثابه موانعی عمل می کنند که در کنار بی اعتنایی حکومت به ضرورت توسعه، بنیان پیشرفت کشور را متزلزل ساخته اند. برخی موانع اجتماعی رشد علم مدرن در ایران امروز به شرح زیرند:

تقلیل پیشرفت به ابعاد فردی: رشد علم پیش از هر چیزی امری اجتماعی و مشارکتی است که برانگیختن نوعی میل جمعی از لوازم پیشرفت در آن محسوب می شود. اگر چه در ایران امروز شواهد از وجود اشتیاق فزاینده افراد و خانواده ها به کسب پیشرفت هایی مانند موفقیت های تحصیلی و حرفه ای حکایت دارند ولی از آن جا که این امر با وجود نوعی خواست جمعی برای پیشرفت کشور پیوند نیافته است به هموار کردن بستر رشد علم منجر نشده است.

ورود اندیشه های پست مدرن- انتقادی: علم در سیر منطقی خود از منزل گاه های متفاوتی گذشته است. ابتدا پوزیتیویسم بر آن چیرگی داشت که در نیمه دوم قرن بیستم چالش های پست مدرن - انتقادی آن را با چالش جدی روبرو ساخت. اما وضعیت پیرامونی ایران در عرصه جهانی موجب ورود اندیشه های وارداتی و مدهای فکری به منازعات فکری کشور شد. ورود انبوهی از اندیشه های انتقادی در اوایل دهه هفتاد شمسی نه تنها سیر منطقی رشد علم از سنت به مدرنیته و سپس پست مدرن را مختل ساخت بلکه تشویش ذهنی بسیاری را به فضای اندیشگی کشور وارد کرد.

خرافه انگیزی به جای علم پروری: اگر چه امروزه خرافات یک پدیده جهانی محسوب می شود و اسطوره آفرینش یک جهان سراسر عقلانی به عنوان وعده عصر روشنگری با شکست سنگینی مواجه شده است ولی نمی توان از رابطه میان فقر و خرافه به راحتی چشم پوشید. این در حالی است که اکنون برخی از تریبون های تبلیغی در کشور به کانون خرافه پروری تبدیل شده اند. در مجموع به نظر می رسد روند کلی حرکت جامعه به سمت انحطاط و مستهلک شدن سرمایه های اجتماعی فرصت مناسبی را برای افول علم و رونق خرافات فراهم آورده است.

فرهنگ عمومی در خدمت رشد رذایل اخلاقی: اگر چه کارکرد حکومت در چهل سال گذشته منجر به وداع جامعه با فضیلت های اخلاقی شده ولی ناروا است اگر نقش خودمان را در همراهی با این بی اخلاقی ها انکار نماییم. نقد، زمانی می تواند موثر باشد که همزمان حکومت و جامعه را هدف قرار دهد. بنابراین در حالی که رشد علم نیازمند فرهنگی شایسته سالار، برابری خواه و نوگرا می باشد اکنون چیرگی رابطه سالاری، تبعیض اجتماعی و محافظه کاری بر فرهنگ عمومی جامعه، رشد علم را با چالش جدی مواجه ساخته است.

جامعه مصرفی و غیر مولد: علم ابزاری برای شناخت جهان، و تکنولوژی ابزاری برای تصرف در آن است. اما چیرگی تکنولوژی بر علم به ویژه در کشورهای در حال توسعه، آن ها را به جوامعی مصرف کننده تبدیل کرده است. در این میان نفت هم نقش مهمی در تبدیل ایران به یک جامعه مصرفی و غیر مولد ایفا کرده است. این تصور که می توان بدون پایبندی به الزامات دموکراتیک رشد علم، و صرفا با تکیه بر واردات تکنولوژی به پیشرفت دست یافت، اندیشه غالب در دو سده اخیر بوده است، حال آنکه در عمل ما را مصرفی تر و مشوش تر ساخته است.

@solati_mehran

#علم
#موانع_اجتماعی
#باز_نشر باز کردن / نظر دهید