جمهوری نمایش! @solati_mehran مهران صولتی ایران در | مهران صولتی
جمهوری نمایش!
@solati_mehran
مهران صولتی
ایران در چهاردهه گذشته با پدیده ای به نام" جمهوری نمایش" مواجه بوده است. این وضعیت نه امری تصادفی بلکه کاملا عامدانه است. مجموعه ای شامل؛ نمایش اعترافات متهمان سیاسی در قاب تلویزیون، تاکید بر برگزاری راهپیمایی های سیاسی مختلف، نمایش مردمی بودن و ساده زیستی مسئولین در مناسبت های مختلف، و قداست بخشی به برخی رفتارهای اجتماعی از مهم ترین اقدامات نظام سیاسی در این باره محسوب می شود. اما چرا فرم برگزاری این دست از نمایش ها به قدری مهم شده است که حتی محتوای ضد تبلیغی برخی از آن ها نادیده گرفته می شود؟
حاکمیت اسلام فقهی: "فقه" به مثابه یک دانش دنیوی (غزالی) همواره از اهمیت زیادی در تاریخ اسلام برخوردار بوده و در مناقشات جدی با دانش هایی مانند" فلسفه" و " عرفان" نیز حضور داشته است. فقه عهده دار تنظیم روابط اجتماعی در جهان پیشامدرن بوده و در فصول مختلف به ارائه احکامی در دو حوزه عمومی و خصوصی پرداخته است. آن چه اما از فقه در این یادداشت مورد نظر ماست اهتمام آن به ظواهر و جنبه بیرونی رفتار مسلمانان است. تاکید بر انجام درست اعمال در نماز، روزه، حج، خمس و حجاب گواه ما بر این ادعاست!
فشار رسانه ای غرب: جمهوری اسلامی از همان ابتدای انقلاب و پس از حوادثی مانند تسخیر سفارت امریکا در معرض فشار رسانه ای غرب بود. رسانه هایی که می کوشیدند با بزرگنمایی ناکامی ها به انشقاق در جامعه ایران دامن بزنند. در تقابل با این رویکرد غرب اما جمهوری اسلامی کوشید تا به اقدامات خود ضریب دهد و آن ها را در راستای اقناع مردم از وقوع انقلاب در سطحی فراتر از واقعیت های موجود بازتاب دهد. برگزاری راهپیمایی ها و تجدید میثاق ها در زمره این اقدامات هستند!
ناکارامدی و بحران دستاورد: جمهوری اسلامی از همان آغاز تاسیس با ناکامی در دستیابی به آرمان های اش مواجه شد. منازعات فرساینده داخلی در اوایل دهه ۶۰، ورود ناخواسته به جنگی طولانی، فقدان برنامه ای روشن برای حکمرانی، ناسازگاری های ناشی از آمیزش دین و دولت در عصر مدرن، مهاجرت نیروی های انسانی توانمند، ساختار دوگانه حاکمیت، قانون اساسی پارادوکسیکال، ابهام در روابط کشور با جهان و سیاست داخلی پرتناقض موجبات شکل گیری بحران دستاورد در عرصه های آزادی، عدالت، پیشرفت و آیین حکمرانی را فراهم آوردند!
برداشت متوهمانه از نقش رسانه: بخش مهمی از نمایشی شدن رفتارهای سیاسی جمهوری اسلامی ریشه در دریافت غیر واقعی و اغراق آمیز از نقش رسانه ها در جهان امروز دارد. هیچ کسی منکر نقش شگرف رسانه نیست ولی نمی توان انتظار داشت که رسانه قادر باشد آن چنان به قلب واقعیت بپردازند که تشخیص راست از دروغ ناممکن شود، دست کم در روزگاری که تکثر و رقابت رسانه ها این امر را ناممکن ساخته است. لذا به نظر می رسد که جمهوری اسلامی برداشتی خوش بینانه از نقش رسانه دارد و تصور می کند که با افزایش فعالیت های نمایشی می تواند نارسایی های عینی و واقعی را از نظرها محو نماید!
غلتیدن در دام پوپولیسم: انقلاب ها اگر چه از امتیاز مردمی بودن برخوردارند ولی در صورت عدم مراقبت، پوپولیسم می تواند چون گردابی آن ها را در خود غرق کند. پوپولیسم می تواند قدرت تصمیم گیری را از یک سیستم گرفته و آن را در تله شعارهای خود اسیر نماید. خروجی چنین وضعیتی انجماد یک نظام سیاسی و امتناع تغییر در آن به اقتضای شرایط روز است. متاسفانه به نظر می رسد گرفتاری نظام های سیاسی به وسیله پوپولیسم عارضه ای بلند مدت است. وضعیتی که آثار ناگوار آن در تصمیم های خلق الساعه اقتصادی، شعارزدگی سیاسی و نمایشی شدن فرهنگی قابل مشاهده است!
