احمدی‌نژاد؛ حرمت‌شکنی یا اسطوره‌زدایی؟ | آرش پورصفی در میان د | رسانه ثلث
احمدی‌نژاد؛ حرمت‌شکنی یا اسطوره‌زدایی؟ | آرش پورصفی
در میان ده‌ها اتهامی که علیه محمود احمدی‌نژاد مطرح می‌شود یکی از موارد پرتکرار مسئله حرمت‌شکنی است. به بیان ساده این ادعا مطرح می‌شود که «احمدی‌نژاد حرمت‌ها را از بین برد» یا حرمت‌ها و حریم‌ها را شکست. به‌عبارت‌دیگر پیش از ورود آقای احمدی‌نژاد در صحنه سیاست ایران قواعد، هنجارها و ارزش‌های خاصی وجود داشت که ایشان آن قواعد و هنجارها را رعایت نکرد و زیر پا گذاشت. بنابراین احمدی‌نژاد فردی حرمت‌شکن و هنجارشکن معرفی می‌شود.
میان حرمت‌شکنی و هنجارشکنی تفاوت وجود دارد. حرمت‌شکنی به شکستن تابوها و زیر پا گذاشتن یا بی‌احترامی کردن به مقدسات مذهبی و آیینی اشاره دارد. تابوها نوعی ممنوعیت‌های اجتماعی هستند که شخص، شیء، مکان و عمل می‌تواند از مصادیق آن باشد. فردی که تابوها را می‌شکند هم با مجازات اجتماعی مواجه خواهد شد و هم انتظار می‌رود با مجازات فراطبیعی و مصیبت‌هایی مانند مرگ و بیماری روبرو شود.
هنجارشکنی هم به معنای سرپیچی از ارزش‌ها و هنجارهای حاکم بر جامعه است اما مجازات آن کمتر از مجازات شکستن حرمت‌ها و تابوها است. علاوه بر این هنجارها با گذر زمان و تغییر مکان ممکن است تغییر کنند.
در اینجا می‌خواهم از مفهوم سومی با عنوان «اسطوره‌زدایی» (یا demythologize) سخن بگویم. اسطوره‌زدایی به معنای زدودن رمز و رازها و هاله مقدس از شخص، شیء، مکان و عمل است. اسطوره‌زدایی یک کنش آگاهانه برای زدودن امور، پدیده‌ها و شخصیت‌ها از عناصر افسانه‌ای و مافوق طبیعی و فهم آن‌ها در بستر تاریخ عینی است.
در جامعه ایرانی هنوز فهم اسطوره‌ای از تاریخ بر فهم عینی تاریخ غلبه دارد. رویدادها و شخصیت‌های تاریخی در ذهنیت ایرانی سپید و سیاه هستند مانند قصه‌ها و افسانه‌ها؛ نه‌تنها رویدادها و شخصیت‌هایی که صدها و هزاران سال قبل از ما وجود داشتند بلکه شخصیت‌ها و رویدادهایی که به ما نزدیک هستند یا در دوره ما وجود دارند.
بنابراین این پرسش مطرح می‌شود که احمدی‌نژاد چه کرد؟ تابوشکنی کرد یا هنجارشکنی؟ یا کار سومی که اسطوره‌زدایی بود؟ تحلیل ما این است که احمدی‌نژاد از تاریخ انقلاب اسلامی اسطوره‌زدایی کرد. احمدی‌نژاد جامعه ایرانی را به‌مواجهه عینی با تاریخ فراخواند و با عادت‌های ذهنی و ذهنیت‌های اسطوره‌ای مبارزه کرد. کم‌کم این اسطوره‌زدایی مورد استقبال جامعه ایرانی قرار گرفت زیرا از اسطوره‌ها و افسانه‌ها تنها یک پرده نازک باقی مانده بود. کنار زدن این پرده تابو شده بود اما احمدی‌نژاد پرده را کنار زد.
