۳_ تأثیر گرایشات مذهبی و قومی-قبیله ای حاکم بر سیره : عموماً گ | آسیب شناسی تاریخ صدر اسلام

۳_ تأثیر گرایشات مذهبی و قومی-قبیله ای حاکم بر سیره : عموماً گرایشات زبیری و ضد علوی


طبیعی است که افزون بر تأثیرپذیری مورخان از محیط و شرایط سیاسی ، بدون شک بخشی از گزارش ها نیز بر اساس اغراض و اهداف شخصی یا تعصبات و وابستگی های مذهبی جعل یا تحریف شده اند . خصوصا هنگامی که دواعی فرقه ای و مذهبی بسیاری برای جعل وجود داشته است [۱] و توجه به برتری جویی تبار ها در میان خاندان های شبه جزیره عربستان می توانست رویکرد مورخ را نسبت به گزارش های تاریخی تغییر دهد . به همین جهت در نقد ، افزون بر بررسی متن به عنوان یک سند باید حیطه وسیعی از گرایشات و اغراض مورد نقد و بررسی قرار گیرند . البته ممکن است بخشی از اخبار نیز بدون این که ناقل در صدد جعل و تحریف باشد تنها حوادث و اخباری را نقل کرده است که با عقاید و اهداف او سازگار بوده و از نقل هرگونه نصوص و اخبار مخالف باور های مذهبی مورخ خودداری شده باشد و در واقع بخشی از حقایق را نقل کرده که بخشی را پوشانده باشد . علت این نوع تاریخ نگاری در نگرش ایدئولوژیکی است که تاریخ نگاری سنتی با آن مواجه است که با عنایت به موارد عینی به نگارش در نمی آید ؛ بلکه به دلیل انگیزه های ایدئولوژیک است که نوشته می شود . از این رو نگارش تاریخ در این نگاه ، عملی است که تأثیرگذاری هایی در پی دارد و این تأثیرگذاری ها صرف نظر از حزب سیاسی فرد مورخ ، به توجیه روایت با تعبیر معینی از حال تمایل دارد و سوگیری آن محافظه کارانه است [۲] .
بروز کشمکش های مختلف سیاسی ، فرقه ای ، فرهنگی و مکتب های فکری و مذهبی ، هر یک به انگیزه ای مهم برای ظهور دیدگاه ها و روش های تدوین تاریخ تبدیل شده بودند [۳] .




۱_ سیر تطور و تحول اخبار سیره / رمضان محمدی /ص 112

۲_ ن ک: سیر تطور و تحول اخبار سیره / رمضان محمدی / ص 75

۳_ ن ک : دائره المعارف بزرگ اسلامی / صادق سجادی / ج 10 / ص 304 / مدخل تاریخ نگاری