مسأله شماره ۴ راویان حدیث غدیر در کتاب الغدیر علامه امینی #مسا | آسیب شناسی تاریخ صدر اسلام

مسأله شماره ۴
راویان حدیث غدیر در کتاب الغدیر علامه امینی
#مسائل_تاریخی

این بحث را به انگیزه نیاز به اثبات صحّت حدیث غدیر و اثبات تواتر آن مطرح نمی کنم؛ زیرا ذات این حدیث و جوهره قائم به نفس آن از هر گونه بحثی بی نیاز است. با وجود اینکه راویان بسیاری از اسناد این حدیث، راویان صحیحین مسلم و بخاری هستند و حافظ ابوعیسی، مولف یکی از صحاح عامه مشهور به سنن ترمذی  پس از روایت کردن آن می نویسد : 《هذا حدیث حسن صحیح》[۱]، چه کسی از اهل سنت و جماعت می تواند در صحّت آن تردیدی به خود راه دهد ؟!
با تمام این احوال، مروری بر آنچه علامه شیخ عبدالحسین امینی در اثر سترگ خود تحت عنوان الغدیر انجام داده است را در این شب مبارک بر خود لازم دانستم.
علامه امینی در الغدیر، پس از جمع آوری اسلمی ۱۱۰ تن از بزرگان صحابه که حدیث غدیر را روایت نموده اند می نویسد : 《به اقتضای طبیعت، تعداد راویان باید چندین برابر باشد؛ زیرا اصحابی که این حدیث را شنیده و حفظ کرده اند، بیش از هزار نفر بوده اند و طبیعتاً هنگام بازگشت از سفر برای دیگران هم بازگو کرده اند؛ چون عادت هر مسافری نقل وقایع عجیبی است که در سفر شاهد آنها بوده است》. وی پس از آن در موسوعه الغدیر، ۸۴ تن از تابعان را نام می برد که حدیث غدیر از آنان روایت شده است. سپس ۳۶۰ نفر از علمای قرنهای پیاپی از قرن دوم تا چهاردهم که این خدیث را به سند های گوناگون در کتابهای خود ذکر کرده اند را بر شمرده است. در ادامه نیز به نام بردن از مورخین و محدثینی از اهل سنت می پردازد که نقل این حدیث در کتابهایشان آنان را قانع نساخته و پیرامون آن کتاب مستقلی نگاشته اند. از جمله مشهور ترین آنان را می توان محمد بن جریر طبری (م ۳۱۰)، نویسنده کتاب تاریخ الرسل و الملوک (مشهور به تاریخ طبری) در تاریخ و کتاب مفصلی در تفسیر دانست. طبری به گفته حموی در کتاب معجم الاُدباء : کتابی در فضائل علی بن ابی طالب نگاشته است که در آغاز آن پیرامون صحّت روایات غدیر خُمّ سخن گفته و سپس فضایل آن حضرت را برشمرده است ... [۲]. ذهبی می‌گوید: «یک جلد از کتاب طبری درباره طُرُق حدیث غدیر، تألیف ابن جریر طبرى، را دیدم و از این کتاب و زیادى طُرُقش وحشت کردم» [۳]. ابن کثیر در این‌باره گفته: «اعتنا نموده است به این حدیث (حدیث غدیر) أبو جعفر محمد بن جریر طبری صاحب تفسیر و تاریخ؛ پس درباره آن، جمع نموده است دو جلد که در آن؛ اسناد، طرق حدیث و الفاظ این حدیث را آورده است» [۴].




۱_ سنن ترمذی/ ج ۵/ ص ۵۱۵/ ح ۳۷۱۳

۲_ محجم الاُدباء/ یاقوت حموی/ ج ۱۸/ ص ۸۴

۳_ تذکرة الحفاظ/ شمس الدین ذهبی/ ج ۲/ ص ۲۰۳/ بیروت، دار الکتب العلمیة

۴_ البدایة و النهایة/ ابن کثیر دمشقی/ ج ‏۵/ ص ۲۰۸/ بیروت، دار الفکر