مارکس در عصر راه‌آهن می‌زیست و ظهور و توسعۀ آن را در خود ل | تز یازدهم
مارکس در عصر راه‌آهن می‌زیست و ظهور و توسعۀ آن را در خود لندن به چشم دید، یعنی نقطۀ شروع اصلی توسعۀ راه‌آهن. مثلثِ آهن و بخار و تلگراف که به آغاز دورۀ رونق سرمایه‌داری صنعتی در قرن نوزدهم شکل داد چارچوب شیوۀ تفکر و نگاه او را به دگرگونی‌های تاریخی تعیین کرد. وقتی در 1850 در رسالۀ جنگ‌های طبقاتی در فرانسه نوشت «انقلاب‌ها لوکوموتیوهای تاریخ‌اند»، نخستین دورۀ «حماسیِ» توسعۀ راه‌آهن تازه پایان یافته بود و لوکوموتیوها هم موضوعی داغ در بحث‌های حوزۀ عمومی شده بود هم یکی از استعاره‌های رایج در ادبیات بریتانیا و اروپا. پس از افتتاح نخستین خط آهن میان لیورپول و منچستر در 1830، راه‌آهن رشد و توسعۀ حیرت‌انگیزی یافت و این روند تأثیر نیرومندی بر اقتصاد و جامعۀ انگلستان گذاشت. در عرض بیست سال، خط‌های آهن از حدود صد مایل به شش هزار مایل افزایش یافت. اکثر خط‌های اهن در فاصلۀ سال‌های 1846 و 1850 ساخته شد. آمد و شد مسافران همزمان با این افزایش جند برابر شد، بسی بیش از توقع و انتظار نخستین بانیان و حامیان راه‌آهن که در درجۀ اول این وسیلۀ ترابری جدید را برای انتقال اجناس و مواد معدنی در نظر داشته بودند. در سال 1851، نمایشگاه بزرگ لندن بیش از شش میلیون بازدیدکننده داشت که بسیاری از ایشان با قطار از اقصی نقاط کشور به پایتخت آمده بودند. رونق راه‌آهن موجب رشد بی‌سابقۀ اقتصاد شد چرا که انگیزۀ فراوان برای تولید آهن پدید آورد که از یک میلیون و چهارصد هزار تُن در 1844 به دو میلیون تُن در 1850 افزایش یافت. رفت و آمد با قطار نیازمند کشیدن خط‌های آهن، بنا کردن ایستگاه‌ها و ساختن پل‌های فراوان بود و به نیروی کار صدها کارگر وابسته بود. قطارها سکوت سابق کشور را با ماشین‌هایی که دودکُنان و صفیرکشان از همه جا می‌گذشتند در هم شکستند. قطارها منظرۀ شهرها را هم دگرگون ساختند. طولی نکشید که منظرۀ شهرها به تسخیر ایستگاه‌های قطار درآمدند که روزانه پذیرای ده‌ها هزار مسافر بودند و به صورت ملتقاهای شبکه‌های جاده‌ای و خط‌های تلگراف درآمدند. ابرهای زادۀ دود لوکوموتیوها که چون شولایی سفید و خاکستری ساختمان‌ها و آدم‌ها را در شهرها در خود می‌پوشانیدند و در آسمان روستاها رگه‌هایی به جا می‌گذاشتند بارها و بارها در تابلوهای نقاشیِ قرن نوزدهم ظاهر می‌شوند، از تابلوِ باران و بخار و سرعت ویلیام ترنر (1844) تا راه‌آهنِ ادوئار مانه (1873) تا ایستگاه سن لازار کلود مونه (1877). راه‌آهن بسرعت بدل به کسب و کاری بس سودآور شد که به انحصار شمار اندکی از کمپانی‌ها درآمد و نقشی برجسته در اقتصاد ملّی یافت.
Enzo Traverso. "The Locomotives of History"
@thesis11site
