اوراق سلف نفتی و خطر 'سندروم دست بی قرار دولت در جیب بانک مرکز | ما و اقتصاد
اوراق سلف نفتی و خطر "سندروم دست بی قرار دولت در جیب بانک مرکزی"
فارغ از اینکه خبر خوش آقای رییس جمهور محترم در هفته ای که می آید، انتشار اوراق سلف موازی بر پایه نفت است یا خیر؛ خوب است بدانیم که اوراق سلف موازی بر پایه نفت یعنی دولت نفت را به قیمت امروز به خریدارانی میفروشد(پیش فروش میکند) و در ازای دریافت ارز یا ریال معادل آن از خریداران نفت (که میتواند آحاد مردم هم باشند) اوراقی را تا سررسیدی مشخص که غالبا بین ۱ تا ۳ سال میتواند باشد منتشر و به خریداران میدهد تا در زمان سررسید اوراق؛ بسته به شرایط اوراق و خواست خریداران، به آنها معادل ریالی یا ارزی نفت خریداری شده را به قیمت روز تاریخ سررسید پرداخت کند یا اگر اوراق به صورت سلف موازی باشند؛ صاحبان اوراق میتوانند آنها را مانند سهام و سایر اوراق بهادار در بازار سرمایه(بازار ثانویه) قبل از تاریخ سررسید به فروش برسانند و یا دارایی فیزیکی مربوطه که اینجا نفت است را تحویل بگیرند! این اوراق نرخ بهره ندارند و میزان بازدهی آنها بسته به اینکه قیمت نفت و نرخ ارز در تاریخ سررسید بالاتر از ارزش اولیه اوراق باشد یا نه تعیین میشود.
اما توضیح یک خطر در چند گزاره: ۱. دولت اگر میخواهد فروش این اوراق موفق باشد باید چشم انداز روشنی از نحوه مصرف و متعاقب آن بازدهی این منابع ریالی و ارزی جمع اوری شده حاصل از فروش اوراق به عاملان اقتصادی ارائه دهد...
۲.از آنجا که اساسا طرف تقاضای اوراق بدهی از هر نوع آن به دنبال بازدهی مناسبی در سررسید اوراق است؛ مرکز مدیریت بدهی های وزارت اقتصاد حتما واقف است که مهمتر از ارائه آمار مربوط به ارزش و نرخ اوراق منتشره؛ ارائه گزارش مستمر از هزینه کردهای منابع جمع آوری شده تا سررسید آنهاست
۳. اگر اوراق سلف نفتی بر پایه ارز منتشر میشوند؛ باید به صورت شفاف و کمّی مشخص شود که منابع ارزی جمع آوری شده قرار است برای سرفصل های جاری بودجه (مثلا برای واردات کالاهای اساسی با نرخ ۴۲۰۰) حراج شوند یا صرف توسعه موجودی سرمایه ثابت(مثلا برای توسعه صنایع مختلف به ویژه صنایع ساخت محور و صنایع پایین دستی حوزه نفت و گاز) شوند؟!
۴. اگر اوراق سلف نفتی بر پایه ریال است؛ باید مشخص شود منابع ریالی حاصله در جهت یارانه های بودجه ای و فرابودجه ای اتلاف شوند یا قرار است این منابع صرف سرفصل های بودجه عمرانی کشور شوند جهت رشد اقتصادی؟!
۵. اگر قرار است صندوق توسعه ملی پشتوانه انتشار اوراق سلف نفتی باشند؛ باید مشخص شود که در تاریخ سررسید این اوراق ، دسترسی به منابع ارزی صندوق یا هر منبع ارزی دیگری که هم اکنون به شدت صعب الوصول است؛ چگونه میسر میشود؟!
این موارد را نگاشتیم که هشدار دهیم: اوراق سلف نفتی با وجود آنکه میتواند یک فرصت برای رشد سرمایه گذاری در کشور شود؛ مبادا به ابزار جدیدی برای "برداشت از صندوق توسعه و تحمیل منابع غیرقابل وصول این صندوق به بانک مرکزی و اجبار بانک مرکزی برای افزایش پایه پولی و به تبع آن نقدینگی جدید و تورم مضاعف(در حالت ریالی)" و یا "دستبرد به ذخائر ارزی قابل وصول بانک مرکزی مثل ذخائر اسکناس(در حالت ارزی) و به تبع آن رشد مجدد نرخ ارز" تبدیل شود...
استقراض دولت از بانک مرکزی از برنامه سوم توسعه ممنوع شد تا رشد پایه پولی کنترل شود؛ از آن روز تا به حال دولتها با تمسک به راه های مختلف؛ منجر به رشد پایه پولی شده اند که ریشه رشد نقدینگی و تورم است. نگرانیم که اینبار "این دست چدنی بیقرار دولت" در "پوشش مخملی اوراق سلف نفتی" به بانک مرکزی دستبرد بزند و بدهی خود را از محل مالیات تورمی از جیب مردم به خریداران اوراق سلف بپردازد.
