FactNameh | فکت‌نامه

2024-05-29 23:08:25 اطلاعات نادرست درباره افتتاح دوباره سد قیز قلعه‌سی

ادعاهای منتشر شده درباره اینکه «سد قیز قلعه‌سی دو بار افتتاح شد» نادرست است.

اولا در تصویری که مدعیان برای خبر افتتاح سد در خرداد ۱۴۰۰ منتشر کرده‌اند، معلوم است که سد تکمیل نشده‌است.

ثانیا همین تصویر هم قدیمی است. براساس ویدیوهای منتشر شده در خبرگزاری‌ها، بخش مهمی از ساختمان سد در دولت قبل تمام شده‌بود. وزارت نیرو در گزارشی اعلام کرد که این میزان، ۸۰درصد کار بوده و بخش اصلی پروژه «امکان تنظیم آب از سد برای شبکه‌های آبیاری و زهکشی پایین دست» در دولت رئیسی انجام شده‌است.

نمی‌توان اعداد ارقام پیشرفت پروژه را مستقلا تایید کرد اما تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد در دولت رئیسی، تغییراتی در محل سد انجام شده که آن را به مرحله بهره‌برداری نهایی رسانده‌است.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای شبکه‌های اجتماعی براساس گفته «سالار سیف» نویسنده روزنامه شرق و پژوهشگر دانشگاه تربیت مدرس که «سد قیز قلعه‌سی دو بار افتتاح شد» نشان نادرست می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-29 19:36:32 ادعای نادرست درباره بی‌اعتنایی گواردیولا به نماینده اسرائیل

صداوسیما روز ۷ خرداد ۱۴۰۳ ویدئویی با عنوان «پپ گواردیولا حال این اسرائیلی را گرفت» منتشر کرده است. این ادعا پیش از این در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و بسیاری از سایت‌های خبری مثل همشهری آنلاین و ایسنا منتشر شده است.

در این ویدیو، پپ گواردیولا، مربی تیم فوتبال منچستر سیتی را می‌بینیم که به نظر می‌رسد در جریان اهدای جوایز در پایان یک مسابقه فوتبال، از دست‌دادن با یکی از مسئولانی که در مراسم حضور دارد، خودداری می‌کند.

سایت‌های خبری و کاربرانی که این ویدیو را منتشر کرده‌اند ادعا می‌کنند گواردیولا، پس از فینال اخیر جام حذفی انگلیس (منچستر سیتی مقابل منچستر یونایتد) از دست دادن با فردی اسرائیلی خودداری کرده است.

برخلاف ادعاهای مطرح‌شده، این ویدیو مربوط به این روزها نیست و نماینده اسرائیل نیز در آن حضور ندارد. ویدیو مربوط به فینال مرداد ۱۴۰۲ (منچستر سیتی و آرسنال) در «جام خیریه انگلستان» یا FA Community Shield است.

منچستر سیتی در این بازی ابتدا با یک گل از آرسنال جلو می‌افتد اما در دقایق پایانی بازی، آرسنال گل مساوی را می‌زند. بازی در ضربات پنالتی با نتیجه چهار بر یک به نفع آرسنال به پایان می‌رسد و گواردیولا پس از باخت، با سرعت مشغول شرکت در مراسم پایانی بازی است.

فردی که گواردیولا با او دست نمی‌دهد نیز آلن اسمیت، مربی پیشین تیم فوتبال کریستال پالاس است. آلن اسمیت ملیتی انگلیسی دارد. خبرهای مربوط به دست‌ندادن گواردیولا با آلن اسمیت، همان سال در سایت‌های خبری و رسانه‌های ورزشی بازتاب داشت. سایت فکت‌چکینگ عربی مسبار نیز در روزهای گذشته، به این ادعا که گواردیولا این روزها با یک نماینده اسرائیلی دست‌نداده، نشان نادرست داده است.

از سویی دیگر، ماریا گواردیولا، (دختر پپ گواردیولا) در حساب کاربری اینستاگرام خود، عکس‌هایی را از روز قهرمانی تیم منچستر سیتی در «لیگ برتر انگلیس» منتشر کرده که در آنها، چفیه‌ای را در حمایت از مردم فلسطین دور دسته کیف خود پیچیده است.

فکت‌نامه به ادعای صداوسیما، همشهری، ایسنا و برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی که این ویدیو را با عنوان «دست‌ندادن گواردیولا با نماینده اسرائیل» منتشر کرده‌اند نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-29 19:02:21 وعده «ساخت» ۴ میلیون واحد مسکونی یا «شروع ساخت»

محمد مخبر می‌گوید «اگر دولت آقای رئیسی تا پایان دوره‌اش ادامه داشت، ساخت حداقل ۴ میلیون مسکن شروع شده بود».

ساخت میانگین یک میلیون واحد مسکونی در سال، وعده و شعار انتخاباتی ابراهیم #رئیسی در زمان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد ۱۴۰۰ بود.

این وعده پس از پیروزی او در آن رقابت‌ها و تصویب قانون نهضت ملی مسکن، در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفت و مقام‌های دولتی از جمله رئیس دولت بارها بر اجرا و پیگیری آن اصرار داشته‌اند.

نمی‌توان گفت اگر رئیسی زنده می‌ماند در یک سال و نیم باقی‌مانده دولت سیزدهم چه اتفاقی می‌افتاد، اما مسلما وعده رئیسی «ساخت» چهار میلیون واحد مسکونی در چهار سال بود، نه «شروع ساخت» آن.

با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعای محمد مخبر نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-28 07:30:48 کارنامه رئیسی

این هفته در قسمت ۱۶۴ کارنامه فکت‌نامه‌ای ابراهیم #رئیسی، رئیس‌جمهوری سابق و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه را مرور می‌کنیم که اوایل هفته در سانحه سقوط بالگرد کشته شدند.

در ارتباط با همین موضوع چند درستی‌سنجی کوتاه مرتبط با ماجرای سقوط هلی‌کوپتر و واکنش‌ها به این خبر را توضیح داده‌ایم. از خبر جعلی خبرگزاری فارس که در ساعت‌های اول از سلامت کامل رئیسی و همراهان او خبر می‌داد تا تصاویر نادرستی که به اسم سقوط هلی‌کوپتر در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شدند.

در این قسمت همچنین درباره این صحبت کردیم که آیا نوشیدن آب از بطری پلاستیکی خطرناک است؟ درباره اعتبار آمارهایی که در ایران به اسم نظرسنجی‌ برای دفاع از حجاب اجباری انجام می‌شوند توضیح داده‌ایم.

خبر نادقیق «ساخت سریال شاه در نتفلیکس» و ادعای نادرست «کاهش بی‌سابقه آمار طلاق» از دیگر موضوعات این قسمت است.

پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

00:01:30 کارنامه رئیسی و امیرعبداللهیان در فکت‌نامه
00:22:51 تصاویر نادرست بعد از سانحه
00:28:40 شادی در غزه
00:33:09 آتش‌بازی پس از سقوط بالگرد رئیسی
00:36:15 ادعای نادرست درباره کاهش بی‌سابقه آمار طلاق
00:39:38 آمار کشف حجاب قبل و بعد از اعتراضات ۱۴۰۱
00:45:53 سلامت آب در بطری‌های پلاستیکی
00:57:33 نتفلیکس و سریال «آخرین شاه»

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-27 23:46:39 ویدیوی گمراه‌کننده درباره امکان تولید دایناسور از زبان رئیس پژوهشگاه رویان

در شبکه‌های اجتماعی، ویدیویی از برنامه برمودا، از شبکه نسیم که روز ۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ پخش شده، و ادعا می‌شود «رئیس پژوهشگاه رویان گفته امکان تولید دایناسور واقعی داریم.»

مهمان برنامه عبدالحسین شاهوردی، رئیس فعلی موسسه پژوهشی رویان است که خود از محققان پروژه «شبیه‌سازی قوچ قمیشلو» است.

سوالی که مجری می‌پرسد به درستی بیان نشده و جمله‌بندی و کلماتش نادرست است، همچنین لحن پاسخ شاهوردی به سوال مثبت است در حالی‌که بر اساس «دانش و فناوری امروز» پاسخ سوال باید منفی باشد.

اما بریدن قسمتی از این برنامه بدون ذکر صحبت‌های قبلی و انتشار آن در شبکه‌های اجتماعی با زیرنویس، طوری که انگار «رئیس پژوهشگاه رویان در برنامه تلویزیونی گفته امکان تولید دایناسور واقعی داریم» گمراه‌کننده است.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-26 18:42:09 بررسی نقش پهپاد ترکیه در پیدا کردن محل هلی‌کوپتر رئیسی و همراهان

در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بحث‌هایی بین کاربران و تحلیل‌گران درباره شدت و جدیت نقش پهپاد ترکیه‌ای در پیدا کردن محل سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و همراهان مطرح است.

تنها طرف‌های ایرانی و ترکیه‌ای می‌دانند چه اطلاعاتی بین آنها رد و بدل شده‌است. اما اینکه گفته‌شده «مختصات اعلام شده پهپاد ترکیه‌ای درست نبوده‌است» غیرقابل اثبات است.

براساس شواهد، پهپاد ترکیه ساعت‌ها در حوالی محل بوده و دوربین WESCAM رو به زاویه‌ای بوده که محل سقوط هلی‌کوپتر است.

اطلاعاتی که روی مانیتور دیده می‌شود، محل پهپاد و محل تارگت (نقطه مرکزی WESCAM است).

چون پهپاد بالای سر محل سقوط نیست، به این معنی نیست که آن را پیدا نکرده، یا مختصات آن را به مقامات ایرانی نداده است.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-25 20:11:51 عزاداری برای ابراهیم رئیسی در کشمیر

چند نفر از مخاطبان فکت‌نامه از ما خواسته‌اند، صحت و سقم ویدئویی را که روز جمعه، چهارم خرداد ۱۴۰۳ با عنوان «عزاداری هزاران نفر از مردم کشمیر هند برای ابراهیم رئیسی» در رسانه‌های ایران منتشر شده بررسی کنیم.

این ویدئو در اغلب رسانه‌ها و سایت‌های خبری داخل ایران، مانند سایت روزنامه ایران، ایلنا، تسنیم، باشگاه خبرنگاران جوان، خبرگزاری آنا، عصر ایران، مشرق‌نیوز، رکنا و بسیاری دیگر از رسانه‌های رسمی و نیمه‌رسمی منتشر شده است.

تولیدکننده اصلی این ویدئو PressTV، شبکه تلویزیونی انگلیسی‌زبان صدا و سیمای جمهوری اسلامی است که آن را به همراه گزارشی روز جمعه صبح در سایت خود نیز منتشر کرده است.

به جز پرس‌تی‌وی، گزارش‌های دیگری نیز در سایر رسانه‌های غیرایرانی منتشر شده که تایید می‌کند این مراسم با حضور تعداد زیادی از مردم در کشمیر برگزار شده است.

به عنوان نمونه می‌توان به گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های Kashmir Observer و Kashmir Ahead اشاره کرد.

با این اوصاف فکت‌نامه به «ویدئوی عزاداری هزاران نفر از مردم کشمیر هند برای ابراهیم رئیسی» نشان «درست» می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-24 23:45:03 کسی در ژاپن به فارسی شعار نداده است.

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی روز ۲ خرداد ۱۴۰۳ در دیدار با اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس که برای شرکت در مراسم تشییع ابراهیم رئیسی به تهران آمده بود با اشاره به آنچه «تعجب جهانیان از مقاومت فوق‌العاده مردم غزه» می‌خواند گفت: ​​«چه کسی باور می‌کرد که روزی در دانشگاه‌های آمریکا به نفع فلسطین شعار داده و پرچم فلسطین برافراشته شود و چه کسی باور می‌کرد که روزی در ژاپن و در تظاهرات به نفع فلسطین، به زبان فارسی شعار «مرگ بر اسرائیل» سر داده شود.»

به احتمال نزدیک به یقین، استناد آقای خامنه‌ای به ویدیویی کوتاهی است که در برخی رسانه‌های رسمی ایران و همچنین شبکه‌های اجتماعی فارسی از یک تظاهرات در خیابان‌‌های ژاپن است که شعارهای شرکت‌کنندگان به گوش برخی شبیه مرگ بر اسرائیل آمده است.

در ۱۱ مه ۲۰۲۴ (۲۲ اردیبهشت) تظاهراتی با عنوان «راهپیمایی انتفاضه» در منطقه شیبویای توکیو انجام شد که گروه «فلسطینیان ژاپن» برگزارکننده‌ آن بود. این گروه از فلسطینیان یا افرادی با تبار فلسطینی‌ تشکیل شده که در ژاپن زندگی می‌کنند و از طریق شبکه‌های اجتماعی از مردم برای شرکت در این راهپیمایی دعوت و اعلام کرده بودند. برخی گزارش‌ها خبر از شرکت چند صد تن در این راهپیمایی می‌دهند.

ویدیویی که در رسانه‌های ایران منتشر شده و گفته می‌شود شرکت‌کنندگان به فارسی شعار مرگ بر اسرائیل می‌دهند اولین بار در یک حساب اینستاگرامی به نام Hidden Palestine منتشر شده. در توضیحات این ویدیو نوشته شده که افراد در حال شعار «بایکوت اسراییل» هستند.

در ویدیوهای دیگری که از این راهپیمایی به دست آوردیم شعارهایی به زبان انگلیسی، عربی و ژاپنی داده می‌شود. شعارهایی مثل «Free, Free Palestine» ،«Intifada, Intifada» و از جمله شعار «Boycott Israel».

واضح است که در هیچ بخشی از این راهپیمایی شعار فارسی سر داده نمی‌شود. حتی در یکی از ویدیوها که صورت شعاردهندگان دیده می‌شود، می‌توان از حرکت لب‌ها هم مطمئن شد که قطعا می‌گویند Boycott Israel و نه مرگ بر اسرائیل، آن هم به فارسی.

این ادعای آقای خامنه‌ای که «حامیان فلسطین در ژاپن به فارسی مرگ بر اسرائیل داده‌اند» از ما نشان شاخ‌دار می‌گیرد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-24 19:42:48 آتش‌بازی پس از سقوط هلی‌کوپتر رئیسی و همراهانش

پس از اعلام مفقود شدن و سپس کشته‌شدن ابراهیم #رئیسی، ویدیوهایی از آتش‌بازی در شبکه‌های اجتماعی با عنوان خوشحالی و جشن مردم منتشر شد.

توضیحات یکی از ویدئوها دقیق و درست است. مکان آن سقز و زمان آن شامگاه ۳۰ اردیبهشت است. از دو ویدئوی دیگر سابقه‌ای پیدا نکردیم و نمی‌توانیم با قطعیت مکان و زمان دقیق آن را تایید کنیم، اما نشانه‌ای هم نیست که ثابت کند این ویدئوها قدیمی یا بی‌ارتباط با موضوع کشته شدن ابراهیم رئیسی‌اند.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-24 09:01:58 انتشار عکس‌های قدیمی در سانحه سقوط هواپیمای رئیسی

در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌‌ها، عکس‌هایی منتسب به واقعه سقوط هلی‌کوپتر حامل ابراهیم رئیسی و همراهانش منتشر شده که بسیاری از آنها قدیمی و مربوط به سقوط یک هواپیمای آموزشی در اردیبهشت ۱۳۹۹ در مازندران است.

یکی از ادعاهای نادرست طرح شده بر مبنای این عکس‌های قدیمی این است که دم بالگرد حامل رئیسی در عکس‌های قبل از سقوط آبی و بعد از آن سفید است. در عکس‌ها و ویدیوهای موثقی که از هلیکوپتر حامل رئیسی و همراهانش قبل و بعد از سقوط منتشر شده دم هلیکوپتر آبی-سفید است.

در میان عکس‌هایی که در منابع داخلی و خارجی به عنوان تصاویر هلیکوپتر قبل از سقوط دست به دست می‌شود هم عکس‌های سفرهای پیشین رئیسی با همین مدل هلیکوپتر، به اشتباه به عنوان عکس سفر آخر او منتشر می‌شود.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید