FactNameh | فکت‌نامه

2024-05-18 17:11:19 پژوهش‌ها درباره سلامت آب در بطری‌های پلاستیکی چه می‌گوید؟

سال‌ها است که درباره خطرناک بودن بطری‌های آب بسته‌بندی شده، حرف‌های بی‌اساس زده‌ می‌شود. از مروجان شبه‌علم مانند علی کرمی و عباس تبریزیان تا برخی افراد متخصص و کارشناس در حوزه‌های تغذیه و کنترل مواد غذایی. این ادعاها مشابه خارجی هم دارد و عموما یک دهه پیش مطرح شده‌بودند. ادعاهای مختلفی که تفکیکشان دشوار است و انواع پلاستیک، با خواص شیمیایی کاملا متفاوت وجود دارد.

براساس تحقیقات در مورد بطری آب یا هر نوع نوشیدنی با عنوان کلی PET (که با علامت ۱ درون مثلث بازیافت شناخته می‌شود ♳) با استانداردهای مشخص مورد تایید مراجع جهانی (در اینجا ASTM) داشته باشیم:

۱. سرد کردن و گذاشتن بطری در فریزر و یخ‌زدن آن هیچ ریسک اضافه‌تری ایجاد نمی کند. اصولا «انجماد» و «تبرید» و «سرد کردن» پدیده‌هایی ضد انتشار مواد شیمیایی هستند (رالف هالدن، آریزونا استیت).

۲. نگه‌داری بطری آب بسته‌بندی‌شده، جلوی در مغازه و سوپرمارکت زیر آفتاب و درون ماشین در تابستان، در هوای گرم، سرطان‌زا نیست. (انجمن‌های سرطان کانادا و استرالیا)

۳. آزادشدن مونومرهای واکنش‌نداده پلی‌مرها در اثر گرم‌شدن، شبه‌علم است (شورای شیمی آمریکا).

۴. گرم‌شدن باعث پخش‌شدن بیشتر مواد شیمیایی از بدنه ظرف به محتوای درون آن می‌شود اما برای این منظور استانداردهایی وجود دارد (لئونارد سکس، ۲۰۱۰).

۵. در ساختار پلاستیک بطری‌های آب بسته‌بندی «دی‌اکسین» وجود ندارد ( رالف هالدن، اعلان خبری دانشکده بهداشت جانز‌ هاپکینز).

۶. فتالات Di(2-ethylhexyl)phthalate و بیسفنول A یا BPA سرطان‌زا نیستند (آژانس جهانی تحقیقات سرطان -IARC و موسسه ملی سرطان ایالات متحده)

مساله بطری‌های پلاستیکی برای سلامت در درجه اول میکرو پلاستیک‌ها هستند که در بسته‌بندی‌های همه برندهای معروف هم وجود دارند و «جذب میزان زیادی آنها می‌تواند آثار بالقوه زیانباری مثل مرگ سلول‌ها و واکنش آلرژی‌زا به‌همراه داشته‌باشد.»

مساله مهم بعدی آلوده‌بودن در اثر چند بار مصرف است که اگر به درستی تمیز و خشک نشوند یا در مناطق گرمی که میکروب‌های مضر رشد می‌کنند، رها شوند، می‌تواند مضر باشد. این میکروب‌ها می‌توانند افراد را بیمار کرده و باعث استفراغ یا اسهال شوند.

توضیحات کامل‌تر را در وبسایت فکت‌نامه بخوانید.

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-17 07:31:27 پادشاه دانمارک روی بالکن

این هفته در قسمت ۱۶۳ پادکست فکت‌نامه، سوژه‌های مختلفی را مرور می‌کنیم. ابتدا به سراغ درستی‌سنجی ادعای نادرستی می‌رویم که می‌گوید «هر کشوری که خواسته، موفق شده به بمب هسته‌ای دسترسی پیدا کند.»

در ادامه توضیح می‌دهیم که دلیل پایان تولید واکسن آسترازنکا چه بوده است و بعد از آن درباره وعده‌های دولت ابراهیم رئیسی درباره مسکن مهر، به چند مورد اشاره می‌کنیم.

کیفیت رشد اقتصادی در ایران و خبر نادرست حضور پادشاه دانمارک با پرچم فلسطین در حمایت از مردم غزه، دو سوژه دیگر پادکست این هفته هستند.

در ادامه نیز کمی درباره «کامیونیتی نوتس» در شبکه اجتماعی X صحبت می‌کنیم و به این بهانه توضیح می‌دهیم ماجرای توضیحی که پایین توییت رهبر جمهوری اسلامی منتشر شده، چیست.

تحصیل دختران، طلاق و رتبه‌بندی زنان ایرانی در جهان و همچنین داستان «جعبه نوزادان» نیز سوژه‌های دیگر این قسمت از پادکست فکت‌نامه‌اند.

پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-15 19:26:33 ادعای نادرست سازمان ثبت احوال درباره کاهش بی‌سابقه آمار طلاق

«مرکز رصد جمعیت کشور» وابسته به سازمان ثبت احوال ایران می‌گوید: «بر اساس آمار اولیه مرکز رصد جمعیت کشور پس از سه دهه، آمار طلاق در کشور کاهشی شده است.»

این ‌طور نیست. آنچه اتفاق افتاده، در واقع کاهش ناچیز (۲/۶ درصدی) آمار طلاق در سال ۱۴۰۲ به نسبت سال قبل از آن است که نه در سه دهه بی‌سابقه است، نه به نسبت روند رو به رشد طلاق در دهه‌های اخیر تغییر معناداری محسوب می‌شود.

از ابتدای دهه ۷۰ تاکنون دست‌کم در ۵ سال تعداد طلاق‌های ثبت شده از سال قبل کمتر بوده که ۳ مورد آن در یک دهه گذشته در سال‌های ۱۳۹۸، ۱۳۹۷ و ۱۳۹۴ اتفاق افتاده است.

طبق آمار منتشر شده در درگاه آمارهای انسانی سایت ثبت احوال، در سال ۱۴۰۲ نسبت طلاق به ازدواج با آمار ۴۸۱ هزار واقعه ازدواج و ۲۰۲ هزار واقعه طلاق، از ۴۲ درصد گذشته است.

به عبارتی در سال ۱۴۰۲ به ازای هر ۱۰ ازدواج، بیش از ۴ طلاق ثبت شده. این نرخ بالاترین نسبت طلاق به ازدواج، از زمان ثبت آمار رسمی در ایران است.

با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا که «پس از سه دهه، آمار طلاق در کشور کاهشی شده است» نشان نادرست می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-15 17:45:18 رتبه ایران میان کشورهای مناسب برای زنان

کانال تلگرامی «سهام‌نیوز» مطلبی با عنوان «بهترین کشورها برای زنان، ایران در رتبه ۸۵» منتشر کرده است. منبع این مطلب نظرسنجی سال ۲۰۲۳ سایت موسسه یو‌اس‌نیوز «US News and World Report» است. بر اساس این نظر‌سنجی در شاخص کشور «مناسب برای زنان»، ایران از بین ۸۷ کشور در رتبه ۸۵ قرار گرفت.

این نظرسنجی بخشی از یک نظرسنجی بزرگتر است که هر سال با هدف سنجش شاخص‌های اقتصادی در این موسسه انجام می‌شود. پیمایش در سال ۲۰۲۳ با نظرسنجی از بیش از ۱۷ هزار نفر در سراسر دنیا صورت گرفت و متدولوژی مشخصی دارد.

در برآورد شاخص‌های کلی در سال ۲۰۲۳، ایران در بین ۸۷ کشور رتبه آخر را داشت. در سال ۲۰۲۳ بهترین کشور جهان با در نظر گرفتن همه شاخص‌ها، سوئیس بود. کانادا، سوئد، استرالیا و ایالات متحده در جایگاه بعدی قرار داشتند. در میان کشورهای آسیایی ژاپن با رتبه ۶ پیشتاز بوده و در منطقه خلیج‌فارس، امارات با جایگاه ۱۹ بهترین بوده.

با توجه به اطلاعات موجود، فکت‌نامه به این مطلب سهام نیوز که «در میان بهترین کشورها برای زنان، ایران در رتبه ۸۵ قرار دارد.» نشان «درست» می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-14 07:31:40 نقل قول نادرست از یک جمعیت‌شناس درباره نرخ پوشش تحصیلی دختران

بسیاری از رسانه‌های فارسی‌زبان در داخل و خارج از ایران به نقل از شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس نوشته‌اند: «۳۰ درصد دختران دبیرستانی در کشور به مدرسه نمی‌روند.»

دو سال پیش هم آمارهای مشابهی به نقل از این کارشناس در رسانه‌ها منتشر شده است. با این حال خانم کاظمی‌پور به فکت‌نامه می‌گوید که این آمار به اشتباه از او نقل شده.

این آمار نادرست است و با جمعیت دختران در سن تحصیل مقاطع متوسطه اول و دوم و تعداد دانش‌‌آموزان دختر اختلاف قابل ملاحظه‌ای دارد.

بر اساس آمارهای رسمی در سال تحصیلی ۰۲-۱۴۰۱، نرخ پوشش تحصیلی برای دختران در مقطع متوسطه اول ۹۴ درصد و در مقطع متوسطه دوم کمی بیش از ۸۱ درصد است.

فکت‌نامه به این گزاره که «۳۰ درصد دختران دبیرستانی در کشور به مدرسه نمی‌روند» نشان نادرست می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-13 23:25:43 ادعای روزنامه جوان درباره پرچم فلسطین در دست پادشاه دانمارک

روزنامه جوان در صفحه اول خود عکس و مطلبی را منتشر کرده که ادعا می‌کند پادشاه «دانمارک» با در دست‌گرفتن پرچم فلسطین، در حال حمایت از اعتراض‌های مردم است.

این خبر در مشرق‌نیوز، پارسینه و باشگاه خبرنگاران جوان نیز به همراه ویدئویی منتشر شده است.

این ویدئو ارتباطی با پادشاه دانمارک ندارد. اینجا شهر مالمو در سوئد، محل برگزاری مسابقات موسیقی «یوروویژن» است و ویدئو در جریان راهپیمایی اعتراضی طرفداران فلسطین ضبط شده است.

معترضان در این راهپیمایی خواستار کنار گذاشتن خواننده اسرائیلی از این مسابقات بوده‌اند.

ساختمان نیز یک بنای تاریخی مربوط به مدرسه عالی دختران در مالمو است و در ویدئو یکی از ساکنان شهر در حمایت از معترضان، پرچم فلسطین در دست دارد.

فکت‌نامه به این ادعای روزنامه جوان نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-12 16:28:44 ادعای نادرست باکس جمع‌آوری جنین در شهرهای اروپا

برخی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی با انتشار عکسی مربوط به ایالات متحده می‌گویند «شهرداری‌های اروپا باکس جمع آوری نوزادان نامشروع در کوچه‌های شهر تعبیه کردند تا جنین‌ها روی زمین و در معابر نمانند.» آنها همچنین به «تعطیلی شیرخواه‌گاهی در مشهد» اشاره کرده‌اند.

جستجوهای ما نشان می‌دهد که تصویر منتشر شده ربطی به اروپا ندارد، بلکه یکی از صد‌ها جعبه‌ کودک نصب شده در برخی بیمارستان‌ها و مراکز آتش نشانی در آمریکاست. در اروپا، آمریکا و بسیاری از کشورهای جهان، جعبه‌هایی وجود دارد که به مادران این امکان را می‌دهد که نوزادان خود را در آن قرار دهند تا افراد یا گروه‌های امن اجتماعی از آنها حفاظت کنند. بنابراین مساله مربوط به «رها کردن جنین» نیست.

از طرفی می‌دانیم که در مشهد از سال گذشته قرار بوده که شیرخوارگاه‌ها به بهسرا تبدیل شوند یعنی به جای نگهداری بلند مدت کودکان آنها را ظرف ۲۱ روز به خانواده زیستی یا قانونی یا موقت تحویل بدهند، در چنین پروسه‌ای خالی شدن یک شیرخوارگاه یا بهسرا معادل تعطیلی یا عدم نیاز به آن نیست. بنابراین ما در فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهیم.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-11 18:28:01 مردان ترکیه و شرکای جنسی

این هفته در پادکست فکت‌نامه چند سوژه مختلف را مرور می‌کنیم؛ از ویدئوهایی که ادعا می‌شود مربوط به اعتراض‌ها به اسرائیل در آمریکاست تا ادعای نادرست درباره روابط جنسی مردان در ترکیه.

ابتدا، دو ویدئو را بررسی می‌کنیم که هر دو به اشتباه به عنوان ویدئوهای مربوط به اعتراض‌ها در دانشگاه‌های آمریکا معرفی شده‌اند. پس از آن به سراغ ادعای نماینده اصفهان می‌رویم که می‌گوید مردان در ترکیه همزمان، ۱۵ شریک جنسی دارند. توضیح می‌دهیم که چرا صحبت‌های او با واقعیت منطبق نیست.

ادعای نادرست مرگ‌بار بودن واکسن کرونا آسترازنکا، ادعای گمراه‌کننده رئیس پیشین بانک مرکزی و همچنین ادعای نادرست نماینده مجلس درباره بودجه سفرهای رئیس جمهور، دیگر سوژه‌های این هفته‌اند.

در پایان نیز توضیح می‌دهیم چرا ویدئوهای مربوط به تولید نوشابه در کارگاه غیربهداشتی مربوط به ایران نیست و چرا ویدئویی که ادعا می‌کند مربوط به بارش ماهی در یاسوج است، ساختگی است.

پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

00:02:19 ویدئو با ادعای برخورد پلیس آمریکا با معترضان
00:05:00 ویدئو با ادعای اعتراض رابرت دنیرو به معترضان
00:09:04 ادعای داشتن ۱۵ شریک جنسی برای مردان در ترکیه
00:26:17 ادعای اعتراف آسترازنکا به مرگ‌بار بودن واکسن‌های کرونا
00:30:25 ادعای همتی درباره رشد پایه پولی
00:30:35 ردیف بودجه اعتباری خاص برای سفرهای رئیس‌جمهور
00:37:45 ویدئوی تولید نوشابه در کارگاه غیربهداشتی
00:39:52 ویدئوی جعلی بارش ماهی در یاسوج
00:44:14 کامنت‌ها

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-10 20:25:18 ادعای بی‌اساس وزیر اقتصاد درباره کیفیت رشد اقتصادی ۱۴۰۲

احسان خاندوزی می‌گوید: «رشد اقتصادی سال ۱۴۰۲ یکی از باکیفیت‌ترین رشدهای اقتصادی تمام سال‌های اخیر است.»

طبق گزارش منابع داخلی، شاخص‌ها به نسبت سال قبل کمی بهتر شده‌اند، اما در سال‌های اخیر، رکوردهای به مراتب بهتر از این فراوان است.

خاندوزی برای اثبات ادعای خود به تحول چهار شاخص، «تشکیل سرمایه»، «اشتغال»، «صادرات غیرنفتی» و «سرمایه‌گذاری خارجی» اشاره می‌کند که در واقع هیچ کدام تحول چشمگیری نداشته‌اند.

از سوی دیگر تحلیل اجزای رشد اقتصادی سال ۱۴۰۲ (۹ ماه نخست) نشان می‌دهد، نیمی از رشد اقتصادی سهم نفت است، وگرنه رشد در بخش‌های کشاورزی و صنعت منفی بوده. در بخش خدمات هم به رغم رشد نسبتا بالا، همچنان شرایط به وضعیت پیش از همه‌گیری کرونا بازنگشته است.

توضیحات مفصل را به همراه نسخه اینتراکتیو نمودارها، در سایت فکت‌نامه ببینید.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-05-10 08:30:37 ادعای نادرست رئیسی درباره وعده «مسکن مهر»

ابراهیم رئیسی، می‌گوید: «ما برای مسکن مهر وعده ندادیم اما وعده دیگران را باید محقق کنیم.»

ابراهیم رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰ متعهد شده بود طی چهار سال ۴ میلیون واحد مسکونی (متوسط سالی یک میلیون واحد) ساخته شود.

رئیسی علاوه بر این، در سخنرانی‌های انتخاباتی خود، به طور مجزا وعده داده بود: «مسکن مهر» در دولت او تکمیل شود.

مسکن مهر، در عمل از همان ابتدا جزو برنامه‌های دولت برای «طرح ملی مسکن» یا همان ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال بوده است.

مقام‌های وزارت راه و شهرسازی سال ۱۴۰۰ اعلام کردند طرح مسکن مهر، در طرح ملی مسکن (ساخت چهار میلیون واحد) ادغام شده‌ و جزئی از آن است.

در آمارهای رسمی دولت از طرح نهضت ملی مسکن نیز، آمارهای مسکن مهر در سر جمع اعداد و ارقام محاسبه می‌شود.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید