«گفتگوهای کتاب پروبلماتیکا» نشست ششم: گفتگویِ مهسا اسدالهنژاد با ابراهیم توفیق دربارهی کتاب «بازآرایی امپراتوری» (چشماندازی به اقتصادسیاسی دولت مدرن در ایران) سهشنبه، ۲۷ مهر ۱۴۰۰، ساعت ۲۰
در این سالها توفیق و همکاراناش پروژهای را پیش بردهاند که آن را ملهم از بیان خودشان میتوان «اندیشیدن به چگونگی نوشتنِ تاریخ انتقادی» نامید. در این میان آنها پایِ مفاهیم متعددی را وسط کشیدهاند که بتوانند توضیح دهند که چه میکنند و چه سودایی را در سر میپرورانند. از جملهی مفاهیمی که به کار میبرند، ترکیب مفهومیِ نسبتاً مرکزیتیافتهای وجود دارد که هم برساخت ایشان است و هم احتمالاً مُهر بازگوکنندهی فعالیت ایشان؛ «تعلیق لحظهی حال». شاید بتوان گفت هر جا این ترکیب یا کلمهای از این ترکیب در میدان علوم اجتماعی/ انسانی شنیده میشود، رد پایی از ایشان، حتی اگر بهمنظور بیانِ تخالف، به چشم میخورد. ترکیبی که مناقشههایی برانگیخته و پرسشهای متعددی ایجاد کردهاست. مراد از تعلیق، لحظه و حال در این ترکیب چیست؟ این ترکیب چگونه میتواند نظامِ دانش و در پیوند با آن نظم دولت را توضیح دهد؟ پروژهی خود توفیق و همکاراناش چگونه از دام چنین تعلیقی میگریزد تا درون آن نیفتد؟ آیا مراد از «نامیدن تعلیق» بهدستدادنِ چهارچوبی برای ارزیابیِ «هر» آن چیزیست که در نظام دانش ممکن شدهاست؟ خود چنین چهارچوبی از کدام افق آب میخورد؟ به تعبیر دیگر خود این چهارچوب که بازگوکنندهی شرایط امکان است، چگونه ممکن شدهاست؟ آیا تاریخ انتقادی نوشتن، تنها آنگونه که در این برنامهی پژوهشی قرار است با آن مواجه شویم، میسر است؟ از پروژهی توفیق و همکاران، تاکنون سه مجلد منتشر شدهاست که قرار است به نحوی قطعاتِ پازل نگاه ایشان را نسبت به نوشتنِ تاریخ انتقادی تکمیل کند: مجلد اول، نامیدن تعلیق (برنامهای پژوهشی برای جامعهشناسی تاریخی انتقادی در ایران)؛ مجلد دوم، بازآرایی امپراتوری (چشماندازی به اقتصادسیاسیِ دولت مدرن در ایران) و مجلد سوم، پیرامون مشروطه (سه مقاله دربارهی ولایات و مرکزگرایی). بحثی که بناست تا در ۲۷ مهر با ابراهیم توفیق پی بگیریم، معطوف به مجلد دوم با نگاهی به دو مجلد دیگر خواهد بود.