جامعه وحشت محمد زینالی اناری صدسال قبل، در ایران دولت مدرن | یاداشت

جامعه وحشت

محمد زینالی اناری
صدسال قبل، در ایران دولت مدرن وجود نداشت و به صورت خانخانی، به شکل «ریاستی» اداره می شد و همه چیز و همه کس حتی معاملات، بازار و خوردن تابع اذن ملوکانه بود! با برچیده شدن ارباب رعیتی و بزرگ مالکی به تدریج بازار و دولت از هم تفکیک یافتند. اما از زمان مشروطه ببعد، راه اندازی مدارس مدرن، توسعه ی سواد و رونق مطبوعات جامعه مدنی در ایران متولد شده و تکامل یافت. جامعه مدنی ایران توانسته است دو انقلاب و چندی ن جنبش مدنی و سیاسی را به راه اندازد، با این حال بازرگانان همیشه دست برتر را در مهار آن ( و پنهان کردن منافع خود) داشته اند.

در اردبیل، از گذشته اشعار نغز به جای مانده و تأثیر فضای سیاسی به ویژه از حوزه قفقاز بر اردبیل اثرات ماندگاری به جای گذاشته و درکتابها و خاطرات شفاهی گزارشی از روزنامه های اردبیل در دهه سی و چهل و اشعار انتقادی و اجتماعی زیادی به جای مانده که به درج اخبار و گزارش ها و در موارد ضروری به تقابل با سیاست و نقد رفتار اجتماعی مردم می پرداختند؛ میراث فرهنگی باید می توانست نشانی از چاپخانه ها، کتابخانه ها ومطبوعات دهه چهل را به عنوان خانه ی ذهن قشر فرهنگی اردبیل در این مدت احیا و مکتوب می کرد که مهم تر از خانه های متروک بازرگانان هست.

در گزارش تصویری آمده بود که اردبیل کف مطالبه گری را داشته که البته این گزارش مربوط به سایت کارزارنت است، اما به جای خود مهم و افشا کننده است. بازار و جامعه ی مدنی دو رقیب جدید قدرت هستند که هر کدام می خواند دولت ر به نحوی تابع نظرات خود کنند. طبیعتا کسانی در بازار پیشرو هستند که بیشترین منابع را دارند و اگر جامعه مدنی را ساکت و دولت را محصور کند، آن را برده و اسیر منافع خود کرده اند، به طوری که تأثیر شرکت های مختلف در تسخیر نهادهای نمایندگی با علامت ویژه لیست دادن بازار در انتخابات اردبیل مشهود است.

ماهیت بازار، رقابت و کارزار اساسی برای جمع آوری منابع توسط هر فرد بازاری است و کار دولت، تنظیم روابط آن و کنترل اخلاق اجتماعی و توزیع منابع و حمایت از محرومان است. اما اگر به جای عامه ی مردم که از طریق مطبوعات و مجالس می توانند حاکم بر سرنوشت خودباشند، بازار بر دولت مسلط باشد، کارزار رایج در بازار کل جامعه را در بر خواهد گرفت و منافع بازار از طریق تسخیر و ابزاری کردن دولت به قانون اساسی نانوشته جامعه تبدیل می شود. اگر جامعه مدنی بمیرد، ما با کشمکش اقتصادی شدید و در واقع با جامعه وحشت و آخرالزمانی روبرو خواهیم بود که سعی دارد کل جامعه را به پول تبدیل کند.

تبدیل کردن گروه هایی از جوانان که مجوز ان جی او گرفته اند به گروه های کاری که دراپیدمی و اجرای برنامه های آموزشی وردست دولت باشند، ما را به جای جامعه مدنی به نوچه های بازار مواجه می کند که اساسا هر گونه نشانی از جامعه مدنی را بی معنا می کند. در چنین شرایطی شاهد این هستیم که حتی برندهایی که برای جامعه مدنی ایجاد می شود، مانند مطبوعات، خیریه ها و سازمان های غیردولتی(سمن ها) به ابزار بازار تبدیل شده و مجوزها و اسامی متملق آن تنها شبحی از جامعه مدنی را ساخته که هیچ وقت توانایی طرح مطالبه از سوی مردم را نخواهد داشت، بلکه متأسفانه به ابزار استثمار دیگری هر چند غیرمستقیم و نقابدار در دست بازار تبدیل شده و لذا نیازمند بازنگری است.

@ardabilnote