کروی بودن زمین در مجمع البیان طبرسی در مجمع‌البیان هنگام تفس | کانال بازنگری
کروی بودن زمین در مجمع البیان
طبرسی در مجمع‌البیان هنگام تفسیر آیات مربوط به سفرهای ذو القرنین، وقتی به سفر او به انتهای مشرق‌زمین همانجا که خورشید از آنجا طلوع می‌کند ،و مثلا انگار انتهای زمین است، می‌رسد (: فاتبع سببا. حتی اذا بلغ مغرب الشمس ... ثم اتبع سببا. حتی اذا بلغ مطلع الشمس ...) و شرح حضور او در آن مکان را می‌دهد آنگاه در شرحِ ادامه ماجرا و سفر بعدی‌اش که در آیه "ثم أتبع سبباً. حتی اذا بلغ بین السدین" (: سپس راهی دیگر را پی گرفت ... -کهف ۹۲ و ۹۳) آمده چنین نتیجه می‌گیرد:
(ثم أتبع سببا) معناه: ثم اتبع مسلكا بالغا مما يبلغه قطرا من أقطار الأرض، وهذا يقوي قول من قال: إن الأرض كروية الشكل، لأنه لم يأخذ في الطريق الذي كان قد عاد فيه، وإنما أخذ في طريق آخر: (مجمع‌البیان ج ۶ ص ۳۸۲ سوره کهف آیات ۸۸ تا ۹۲) "اینجا"
ترجمه (ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً): سپس از راه ديگرى بحركت در آمد، براى اينكه بر منطقه‌اى ديگر دست پيدا كند. از اين جمله استفاده مى‌شود كه شكل زمين كروى است، زيرا از راهى كه آمده بود باز نگشت، بلكه از همانجا راهى سمت ديگرى شد (ترجمه مجمع البیان ج ۱۵ ص ۱۲۲) "اینجا"
منظور این است که اگر زمین تخت و مسطح بود در این صورت هنگام رسیدن به انتهای آن (: که مثلا خورشید از آنجا طلوع می‌کند) سفرش پایان‌یافته می‌بود و باید به مبدأ حرکت باز می‌گشت ولی از آنجا که وی سفر را در همان امتداد ادامه داده پس لابد زمین تخت نیست بلکه کروی و توپی است.
گفتنی است صاحب مجمع‌البیان از مفسران قرن ششم هجری (متوفی به سال ۵۴۸؟ ق) است.
