2021-10-02 11:45:39
بررسی مشاغل خانگی زنان فرودست و بی‌ثبات‌کار (با محوریت نقد عملکرد استارتاپ‌های غذای خانگی)
پرونده ویژه: تبعیض جنسیتی در حوزه کار
شکیبا عسگرپور
بیدارزنی: «استارتاپ‌ها» (۱) یا آنچه توسط سرمایه‌گذاران داخلی، «اکوسیستم کارآفرینی» نامیده می‌شوند، برای ارتقا و تبدیل شدن به ابر نهادی اقتصادی، همان شکل پدیداری سرمایه در دورپیمایی‌ها را خواهند پیمود. به این طریق که در دورپیمایی پول_سرمایه، نقطه‌ی عزیمت شیوه‌ی وجود سرمایه، پول است، سرمایه‌دار با این پول، شرایط عینی تولید (مواد خام، ابزار کار، ساختمان‌ها، تاسیسات، مواد کمکی و…) و نیروی کار را می‌خرد تا فرآیندی از تولید را آغاز کند… همین فرآیند یعنی شکل پولیِ نقطه آغاز و انجام آن و رسیدن به پولی بیشتر، این قابلیت را دارد که با حذف مرحله‌ی تعیین کننده‌ی تولید ارزش و ارزش اضافی، در سود سرمایه‌ی تجاری یا سرمایه‌های اعتباری و مجازی و بهره، واقعیت یابد. (۲)
جدا از کلیت آسیب‌شناسی مزایا و یا تضییع حقوق نیروی کار در حوزه‌ی «مشاغل خدماتی استارتاپی»، پرداخت به این قسم از کارآفرینی را نیز می‌بایست بسیار پیشینی‌تر و ذیل مختصات بازار بررسی کرد. تاریخ تحولات نظام سرمایه‌داری به ما یادآور می‌شود که به‌همان نسبت که «منطق بازار آزاد» به آزادی تولید کنندگان واقعی و آزادی نسبی نوع بشر منجر نشد، به‌همان نسبت نیز طی بیش از دویست سال گذشته، تاکیدا مفهومِ «آزادی» به «آزادی کسب و کار» و تعریف «مردم» به «مصرف کننده» تقلیل پیدا کرده است. در حقیقت، ساختار ضدکارگری استارتاپ‌های خدماتی را می‌بایست ذیل هر اپ و مبتنی بر عملکرد هر یک از آنان بررسی کرد تا بتوان سیاهه‌ای مشترک از بهره‌کشی حداکثری از نیروی کار، فقدان ثبات شغلی و عدم تخصیص بیمه را نمایان‌تر کرد...
در ایران نیز «تاکیدا» مطابق با سیاست‌های تجلیل از کارآفرینان و سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد، استارتاپ‌هایی در تمامی زمینه‌ها رشد پیدا کرده است. از کاریابی و بخش حیوانات گرفته تا وجوه مختلف خدماتی و خاصه حوزه‌ی «غذا» در این گستره عرض اندام می‌کنند. از آنجا که متن پیش‌رو سعی در پرداخت به مشاغل خانگی زنان در حوزه‌ی غذا و کیک‌های خانگی دارد، گفتگو با چهار نفر از زنان مشغول به‌کار در این حوزه صورت پذیرفته است. همچنین لیست استارتاپ‌های مختص این بخش با محوریت بیشترین کاربری در یک جدول طراحی شده است (جدول شماره ۱).
کلانْ استارتاپ‌هایی نظیر «اسنپ‌فود» با حجم تقاضای میلیونی و درصد بالای دریافتی از هر کافه، رستوران، نانوایی، سوپر مارکت و…مصداق سود حداکثری کارآفرین و عادی‌سازی از فقدان حقوق اولیه کارگران نظیر ثبات شغلی، درصد مکفی، بیمه و چشم‌انداز اقتصادی برای نیروی کار است. طی سه سال گذشته پیک‌های موتوری «اسنپ» و «اسنپ‌فود»، دست به اعتصاب‌هایی تاریخ‌ساز در جهت پایان دادن به استثمار هر روزه‌ی این مجموعه زدند.
اعتصابات دی‌ماه ۹۷ در اعتراض به کاهش ۳۰ درصدی کرایه‌ی پیک‌ها، تجمع رانندگان در آذر ۹۸ و اعتصاب ۹۹/۰۹/۰۹، همچنین دو اعتصاب ۲۵ خرداد و تیرماه ۱۴۰۰ مواردی از این دست است. البته اسنپ، فقط در دو گزاره‌ی «مقاومت نیروهای کار» و «چرخش سرمایه‌ی میلیاردی برای مدیران» آن نام آشنا نیست. از تئوریزه و قانونی کردن نقض حریم حقوق کاربران بر مبنای ماده‌ی ۴ و ۵ قوانین مصوب این شرکت، تا کنترل حجاب و انحصاری‌سازی استارتاپ‌های خدماتی در این شرکت، بخشی از روند هر روزه‌ی «اکوسیستم کارآفرینی»ای است که ۱۰ درصد سهام آن متعلق به سپاه پاسداران است.
زنان بی‌ثبات‌کاری که غذاهای خانگی خود را در خیابان می‌فروشند
خانم محمدنژاد در رده‌ی زنانی است که تجربه‌ی موفقی در استخدام استارتاپ‌های غذای خانگی نداشته است: «برای کسی که دستش به دهنش می‌رسه خیلی هم خوبه. تا ماهی ده پونزده میلیون هم درمیارن، اما نه برای منی که برنج هندی و «قاطی» میخرم. باز پاییز تو راهه و آش و سوپْ مشتری داره. به جز راننده‌ها، مسافرها هم می‌خرن. معمولا تو سایت‌های غذای خانگی، غذای آبکی نمیشه گذاشت، میگن حمل‌اش سخته، اما خب به جیب من که میخوره، ها؟»
#اشتغال_زنان #بی‌ثبات‌کاران #مشاغل_خانگی #استارتاپ‌ها
ادامهی متن را در وبسایت بیدارزنی بخوانید:
https://bidarzani.com/43112
@bidarzani
357 views08:45
ب
