ایرج شهبازی

2023-01-28 09:09:22 معرفی کتاب "نقد و تحلیل دیکتاتوری"، از مانس اشپربر

دکتر محسن رنانی

نوروز گذشته توانستم خواندن کتاب نقد و تحلیل دیکتاتوری، نوشته‌ی «مانس اشپربر» را به پایان برسانم. این روان‌شناس آلمانی، کتاب را در ۳۲ سالگی و در دهه‌ی ۳۰ میلادی، پیش از آن‌که هیتلر جهان را به کام جنگ جهانی دوم بکشاند، نگاشته است. او در کتاب خود از روی تحلیل روانی رفتار دیکتاتورها، پیش‌بینی کرده است که کسی مانند هیتلر سرانجام خودکشی خواهد کرد.

این کتاب که منتشر شد، نویسنده‌اش نه تنها ناچار شد برای مصون ماندن از خشم نازی‌ها، به زندگی پنهانی روی آورد که کمونیست‌‌های پیرو استالین نیز خواندن این کتاب را ممنوع کردند. این کتاب توسط کریم قصیم به فارسی ترجمه شد و درسال۱۳۶۳ توسط انتشارات دماوند به چاپ رسید. انتشارات دماوند در سال ۶۴ تعطیل شد.

اشپربر در این کتاب که متنی بسیار روان و گیرا دارد، با تحلیل روان‌شناختی شخصیت و رفتار دیکتاتورها، نشان می‌دهد که آنها به خودی خود دیکتاتور نمی‌شوند. آنها پیامد رفتار توده‌هایی هستند که خوی دیکتاتوری بخشی از آنهاست. برای آن که دیکتاتوری برای همیشه از جامعه‌ای رخت بربندد، باید روحیه‌ی دیکتاتوری توده‌ها از میان برود.

یادمان نرود که ما ایرانی‌ها رابطه‌ی خوبی با ضعیف‌تر از خودمان نداریم. ببینید بچه‌هایمان به سوی گربه‌ها و سگ‌ها سنگ می‌اندازند، سواره‌ها به پیاده‌ها رحم نمی‌کنند، همه‌مان در کار خودمان فرمانروایی می‌کنیم؛ بقال حاکم است، نانوا حاکم است، راننده‌ی تاکسی حاکم است. مأمور پلیس و قاضی و همه‌‌ و همه، در کار خود، می‌خواهیم حکومت کنیم. وقتی در خیابان دزد را می‌گیریم، به جای آن که تحویل پلیس‌‌اش بدهیم، اول به او کتک مفصلی می‌زنیم. پلیس‌مان وقتی خطاکاری را دستگیر می‌کند، اول او را می‌زند. هر جای خیابان که دوست داشتیم، پارک می‌کنیم.
وقتی کسی با ما تصادف کرد با چماق پیاده می‌شویم. وقتی داخل کوچه‌ای باریک رانندگی می‌کنیم، حتما باید راننده‌ی مقابل دنده عقب بگیرد تا ما رد شویم؛ چون کوچه ارث پدرمان بوده! اینها همه نشانه‌‌های خوی دیکتاتوری نهفته‌ای است که در همه‌ی ما وجود دارد.

اشپربر نشان می‌دهد که چگونه شخصیت روانی یک دیکتاتور، در گذر زمان، تحول می‌یابد و او را از یک زندگی معمولی محروم می‌کند؛ به گونه‌ای که دیکتاتور رفته‌رفته دچار سادیسم (دیگر آزاری) و سپس مازوخیسم (خود آزاری) می‌شود.

اشپربر با دسته‌بندی انواع ترس، نشان می‌دهد که دیکتاتورها دچار ترس تهاجمی هستند و در واقع بخش بزرگی از رفتار آنها ناشی از این نوع ترس است. اشپربر معتقد است اعتیاد به دشمن‌تراشی و ایده‌ی «دشمن‌انگاری هر کس که با ما نیست» از سوی دیکتاتورها رهاورد ترس عمیقی است که در آنها نهفته است. او از قول افلاطون می‌نویسد: «هر کس می‌تواند شایسته‌ی دلیری باشد به‌جز دیکتاتور» و بعد خودش به زیبایی و با تحلیل روان‌شناختی، نشان می‌دهد که این سخن افلاطون چه‌قدر دقیق است؛ دیکتاتوری ویژگی‌ای است که در نبود شجاعت پیدا می‌شود و این رفتار در همه‌ی سطوح قدرت (پدر، معلم، رئیس اداره، پلیس محله و ....) نمود دارد. ولی وقتی توده‌های دارای خوی دیکتاتوری با یکی از دیکتاتورها همراهی می‌کنند و از او پشتیبانی می‌کنند، از او یک فرمانروای به تمام معنی دیکتاتور می‌سازند.

اشپربر نشان می‌دهد که چگونه ترس در گذر زمان به نفرت تبدیل می‌شود و آن‌گاه توده‌ها برای ارضای نفرتشان از عده‌ای، دیکتاتوری را یاری می‌کنند تا آنان را نابود کند و بعد دوباره زمانی می‌رسد که توده‌‌ها به علت نفرت از همین دیکتاتور، او را به کمک دیکتاتور دیگری به چوبه‌دار می‌سپارند.

او نشان می‌دهد که چگونه دیکتاتورها با ساده کردن مسائل پیچیده‌ی زندگی، راه ‌‌حل‌های عامه‌پسند، اما غیرقابل‌اجرا، ارائه‌ ‌دهند و اصلا هم نگران عدم قابلیت اجرای این ایده‌های خود نیستند؛ چراکه آموخته‌اند وقتی راه حل‌شان به نتیجه نرسید، به‌ راحتی می‌توانند با انداختن مسئولیت این ناکامی ‌به گردن دیگران (دشمنان فرضی)، این ناکامی را تبدیل به فرصتی کنند تا نشان دهند که دشمنان‌شان چه‌قدر قدرتمند‌ هستنند و نمی‌گذارند آنها به اهدافشان برسند.

اشپربر البته تحلیلش را معطوف به شخصیت سیاسی خاصی نمی‌کند، ولی برخی مثال‌هایش را از رفتار دیکتاتورهای زمانه‌اش (استالین و هیتلر) می‌آورد. زیبایی کتاب او در این است که وقتی نام‌های هیتلر  و استالین را برمی‌داریم و نام هر دیکتاتور دیگری را به جای آنها می‌گذاریم، می‌بینیم چه‌قدر تحلیل او تازه است. گویا اشپربر آن را همین دیروز و برای تحلیل رفتار دیکتاتورهای این زمانه نوشته است.

با اجازه‌ی استاد عزیزم، دکتر رنانی، متن را با تغییرات لفظی بسیار مختصری، ویرایش کردم. ایرج شهبازی

@Renani_Mohsen
@irajshahbazi باز کردن / نظر دهید

2023-01-21 09:27:38 گزارش نیکوکاری‌های شما در سه ماه گذشته

دوستان عزیز و مهربانم

در آبان، آذر و دی‌ماه ۱۴۰۱، دویست و هفتاد و شش میلیون و صد هزار تومان از شما دریافت کردم و با کمک همراهان عزیزم، این مبلغ را به شرح زیر هزینه کردم:

مبلغ هشتاد میلیون تومان به پنجاه و هفت خانوادۀ نیازمند، بانوی سرپرست خانوار و خانوادۀ بی‌سرپرست تقدیم شد.

مبلغ چهل و نه میلیون و نهصد هزار تومان به چهل و پنج بیمار نیازمند، برای تهیۀ دارو و دیگر هزینه‌های درمان، تقدیم شد.

مبلغ هفتاد و نه میلیون و دویست هزار تومان جهت هزینۀ تحصیل و تهیۀ لوازم التحریر، برای چهل و هشت دانش‌آموز و دانشجوی نیازمند هزینه شد.

مبلغ شصت و هفت میلیون تومان، به عنوان کمک‌هزینه مسکن، برای بیست و پنج خانواده نیازمند هزینه شد.

از خواهران و برادران ارجمندم، خانم هانیه جهان‌تیغ، خانم مریم منش و دوستان ارجمندشان، آقای فرامرز افشار، آقای حسین غلامی، خانم پروین حامدی، خانم صغری عابدی، آقای محمداسماعیل شهبازی، آقای علی‌رضا حافظی‌نژاد، خانم زهرا نوری، خانم ملیحه نجفی، آقای محمدصادق شهبازی، خانم مرضیه فردوسی، آقای امیرحسین جلالوند، خانم مریم خالقی، آقای علی ذوالفقاری، آقای محمدباقر مظاهری، آقای علی فولادی، خانم جمیله استوار، آقای مجتبی مرادی، خانم پری‌ناز حقیقت‌جو، خانم مژگان نکویی، آقای محسن سلگی، خانم فریبا خادمی، آقای علی آقاحسینی و خانم نجمه باقری که هر کدام در مرحله‌ای از کار کمک‌رسانی به نیازمندان، مشفقانه و خالصانه مرا یاری و همراهی کردند، صمیمانه سپاسگزارم.

امیدوارم خداوند مهربان به شما و عزیزان‌تان نور و نشاط و نیکی عطا کند و ترس و نگرانی و افسردگی و پژمردگی و درد و رنج را از تن و جان‌تان دور بدارد.

@irajshahbazi باز کردن / نظر دهید

2023-01-10 22:44:38 باز کردن / نظر دهید

2023-01-10 22:44:29 اطلاع‌رسانی درمورد کلاس شرح داستان دقوقی و ابدال

داستان دقوقی و ابدال یکی از رازآلودترین و شگفت‌آورترین داستان‌های مثنوی است و مولانا در آن مباحث بسیار مهمی را مطرح کرده است. موضوع اصلی این داستان رابطۀ تسلیم و رضا با دعا است. به نظر مولانا، عارفانی که به مقام رضا رسیده‌اند، دعا را بوالفضولی در کار خدا می‌دانند و هیچ‌گاه برای دست‌یابی به خواستۀ خودشان دعا نمی‌کنند.

گذشته از این موضوع مهم، مولانا بیش از هفتاد موضوع عمیق عرفانی، اخلاقی، روان‌شناختی و فلسفی دیگر را هم در لابه‌لای این داستان زیبا طرح کرده است؛ مسائلی از قبیل: دوزخِ اوصاف بودنِ عشق، عشق آگاپه‌ای، رابطۀ جزو و کل، تفاوت مِثل و مثال، جستجوی اولیای حق، تصعید رذائل نفسانی، تحلیل رابطۀ موسی و خضر، یگانگی اولیای حق، بی‌اعتنایی مردم به اولیای راستین حق و جذب شدن آنها به مدعیان دروغین، چشم‌بندی خدا، تفاوت‌های عارفان و بیماران روانی، اولیای مشهور و اولیای مستور، رهایی یافتن از سیطرۀ زمان، رابطۀ زمان و رنج، تفسیر عرفانی نماز، تفاوت کورچشمی و کوردلی، حسام الدین چلپی، حسادت، خودبزرگ‌بینی، دعای بی‌خودانه، آخربینی و دوراندیشی، طلب و نهایتاً تفاوت دلِ راستین و دل دروغین.

گذشته از این موضوعات مهم و جالب، داستان دقوقی داستانی دوصدایی است و مولانا در آن اجازه داده است که دو صدای کاملاً متفاوت، با رسایی و بلندی تمام، شنیده شوند؛ یکی صدای عارفانی که دعا را اعتراض به خواست خدا می‌دانند و آن را روا نمی‌شمارند و دیگر صدای عارفانی مانند دقوقی است که عاشقانه و بی‌خودانه دعا می‌کنند و از خدا حاجت می‌خواهند. مولانا این داستان را چنان هنرمندانه سامان داده و چنان غیر منتظره آن را به پایان رسانده است که خواننده را سراپا غرق حیرت می‌کند، به گونه‌ای که نمی‌داند باید با کدام صدا هم‌داستان و هم‌سو شود.

تا کنون دو دوره از شرح داستان دقوقی و ابدال در مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا برگزار شده است. به یاری خدا دورۀ سوم شرح داستان دقوقی، به همت مؤسسۀ سپهر خرد و اندیشه برگزار می‌شود. فایل‌های دو دورۀ قبل، به رایگان در اختیار اعضای کلاس قرار می‌گیرند. لازم است دوستان عزیزی که در دوره‌های گذشته حضور نداشته‌اند، این شانزده سخنرانی، به ویژه سه سخنرانی اول را گوش کنند، تا با آمادگی بیشتری در کلاس حاضر می‌شوند.

این برنامه روزهای سه‌شنبه، ساعت پنج بعدازظهر، به شکل مجازی، در فضای اسکای روم، برگزار می‌شود. لطفاً برای اطلاعات بیشتر دربارۀ این دوره، به پوستر زیر نگاه کنید. برای ثبت نام و کسب اطلاعات بیشتر، با شماره تلفن ۰۹۰۲۷۹۶۵۰۸۹ (خانم باریکانی) تماس بگیرید.

امیدوارم این کلاس برای همه‌ی ما مایه‌ی رشد و آگاهی باشد.

@irajshahbazi باز کردن / نظر دهید

2023-01-05 09:31:38 کانون بعثت اخلاق برگزار می‌کند:

اخلاق خشونت‌پرهیزی
و اخلاق دفاع مشروع

سخنرانی و گفت‌وگو با
استاد مصطفی ملکیان

جمعه، ۱۶ دی‌ماه ۱۴۰۱
ساعت ۱۹
در بستر اسکای‌روم

لینک ورود به اتاق برنامه (لینک زیر از روز جمعه فعال خواهد شد):
https://www.skyroom.online/ch/kanoonbea/akhlaghekarbordi باز کردن / نظر دهید

2022-12-10 15:01:24 باز کردن / نظر دهید

2022-12-10 15:01:12 خوانش چهار فصل اول کتاب قدرت بی‌قدرتان

کتاب قدرت بی قدرتان از واتسلاف هاول، در سال ۱۹۷۸ نوشته شده است. این کتاب به زیبایی تمام، ماهیت نظام سیاسی حاکم بر چکسلواکی آن زمان را تحلیل می‌کند. بااین‌که چهل و چهار سال از آن تاریخ گذشته است، این کتاب همچنان جدید و جالب است و گفتنی‌های زیادی برای ما دارد.

من در یک پوشه‌ی شنیداری کوتاه، چهار فصل نخست این کتاب را برای شما دوستان عزیزم خوانده‌ام. امیدوارم که از آن لذت ببرید و بیاموزید. باور دارم فهم دقیق و عمیق این کتاب، امیدواری فراوانی را به همه کسانی که نگران اوضاع کشور ما هستند، هدیه می‌کند.

از شما خواهش می‌کنم متن اصلی کتاب را تهیه کنید و با دقت تمام، چندین بار آن را بخوانید. باز کردن / نظر دهید

2022-11-27 08:48:34 عنوان دوره:
اخلاق دشمنی

استاد: دکتر ایرج شهبازی

شیوه برگزاری: مجازی(اسکای‌روم)

زمان: شنبه‌ها (ساعت ۱۶:۰۰ تا ۱۸:۰۰)

تعداد جلسات: ۴جلسه

۲۲۲۲۲۳۰۰
۰۹۲۱۳۰۱۹۰۱۹

@khanehashena
www.khanehashena.com

اینستاگرام خانه آشنا:
https://plink.ir/l9NsP باز کردن / نظر دهید

2022-11-27 08:48:21 اطلاع‌رسانی درمورد دوره‌ی اخلاق دشمنی

ایرج شهبازی

دشمنی یکی از وضعیت‌های ممکن و موجود در روابط انسانی است که ظاهراً از آن گریز و گزیری نیست و کمتر شخصی را می‌توان یافت که در طول عمر خود دشمنی با کسی یا چیزی را تجربه نکرده باشد. به دلایل گوناگون، دشمنی شدیدتر و عمیق‌تر از دوستی تجربه می‌شود و بر زندگی انسان تأثیر می‌گذارد؛ یعنی شدت و عمقِ رنجِ دشمنی معمولاً از شدت و عمقِ لذتِ دوستی بسیار بیشتر است.

دشمنی معمولاً با احساسات ناخوشایندی مانند خشم، خشونت، نفرت و مانند آنها همراه است و چه بسا به تجاوز و سلطه‌جویی و غارت و قتل منجر می‌شود؛ بنابراین دشمنی ابعاد گوناگون زندگی شخص را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و در مواردی مسیر و هدف زندگی او را دگرگون می‌کند. کم نیستند کسانی که همه یا بخشی از عمر خود را با کینه و نفرت و انتقام‌جویی گذرانده‌اند و خود و دیگران را از تمام زیبایی‌های زندگی محروم کرده‌اند.

گفتنی است که دشمنی یک پدیدۀ شخصی نیست که صرفاً در مناسبات میان دو انسان پدید می‌آید. از تراژدی‌های زندگی انسان یکی هم این است که در بسیاری از موارد، دشمنی جنبۀ عمومی و فراگیر پیدا می‌کند و به وجه غالبِ مناسبات میان احزاب سیاسی، قوم‌ها و قبیله‌ها و ملت‌ها تبدیل می‌شود و غالباً در حد یک احساس درونی متوقف نمی‌شود و به انواع جنگ‌ها و نزاع‌های خونین می‌انجامد. مطالعۀ تاریخ یک کشور، یا مطالعۀ تاریخ بشر نشان می‌دهد که با کمال دریغ، دشمنی بسیار بیشتر از دوستی، روابط میان ملت‌ها را مدیریت کرده است.

از سوی دیگر، نظام سیاسی ما دشمن‌محوری را به یکی از مهم‌ترین مبانی نظری و عملی خود تبدیل کرده و به این ترتیب آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به کشور وارد ساخته است.

حال که دشمنی از مهم‌ترین الگوها در روابط انسانی است و همواره خسارت‌ها و صدمه‌های زیادی را با خود به همراه داشته است و جامعه‌ی ما هم بابت دشمن‌محوری‌های حاکمان، تاوان سنگینی را پرداخته است، لازم است که دربارۀ ابعاد گوناگون آن تحقیقات دقیق و عمیقی انجام پذیرد و از طریق آموزش‌های درست از گسترش آن در مناسبات میان انسان‌ها و جوامع جلوگیری شود.

به یاری خدا، در چهار درس‌گفتار که به همت خانه‌ی آشنا برگزار می‌شود، به تفصیل درباره‌ی دشمنی و آسیب‌های آن، بهترین شیوه‌های برخورد با دشمنان، خشونت، دشمن‌محوری و مسائلی از این دست سخن می‌گویبم. را بررسی می‌کنیم.

امیدوارم که این مباحث در شرایط کنونی که کشور ما به شدیدترین وجهی درگیر خشم و خشونت و نفرت است، سودمند باشد. برای اطلاعات بیشتر، به اطلاعیه زیر نگاه کنید.

@irajshahbazi باز کردن / نظر دهید