وضعیت تشکل‌های دانشجویی و انتظارات محمد نوری @iranfardamag | ایران فردا
وضعیت تشکل‌های دانشجویی و انتظارات
محمد نوری @iranfardamag
تصور کنید که دانستن زمان مسئله است. طبعا می‌توان گفت بودن ساعت بهتر از نبودن آن است. اما اگر بدانیم که عقربه بعضی از ساعت‌ها ساعتگرد می‌چرخد و برخی پاد ساعتگرد آیا می‌توانیم با قطعیت به گزاره مطروحه بازگردیم؟ ساعتی که عقربه‌هایش پادساعتگرد می چرخد تمامی ویژگی های یک ساعت کامل را دارد. عقربه، صفحه نشانگر اعداد، باتری، آرمیچر و قابی که اگر در هر لحظه از آن عکس گرفته شود هیچ تفاوتی با ساعت ساعتگرد نخواهد داشت اما زمانی که حرکت عقربه مشاهده شود است که می‌توان قضاوت کرد که ساعت صحیح است یا خیر.
برای بررسی دقیق تر این گزاره اساسی که «بودن تشکل‌های دانشجویی از نبودن آن مفیدتر است.» ابتدا می بایست شرحی مشخص از نهاد ارائه داد تا مطابق آن شاخص‌هایی را برای بررسی کیفیت نهادها استخراج کرد. نهادها به دسته بندی‌های متفاوت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تقسیم می‌شوند. آن‌ها می توانند رسمی یا غیر رسمی باشند، اهداف متفاوتی را دنبال کنند و تا تک به تک اعضا خواست های گوناگونی را در بر بگیرند. برای شرح نهاد از دو عبارت «نهاد ایده‌آل» و «پاد نهاد» استفاده می کنیم که در ادامه توضیح داده خواهند شد.
مفاهیمی که بر اساس آن یک نهاد تعریف می‌شود عبارتند از:
1- مسئله ماهیتی: هر نهاد از یک مسئله ماهیتی آغاز می شود. این مفهوم به کلی ترین صورت خود به سوال «چراییِ بودنِ نهاد» می پردازد و از قبل جواب این پرسش جامعه هدف خود را مشخص می کند. مسئله ماهیتی کلی ترین صورتی است که جامعه هدف به واسطه آن با نهاد روبرو می‌شود و با آن تعامل می‌کند.
2- جامعه هدف: جامعه هدف متشکل از تمام افرادی است که در ارتباط با مسئله ماهیتی تعریف شده، منتفع می‌شوند. نهاد با این جامعه هدف در تعامل است. نظر آن‌ها برایش در اولویت است و با آن ها روابط رفت(از جنس فروش کالا در نهاد اقتصادی) یا برگشت(از جنس عضو گیری) دارد. جامعه هدف رفت و برگشتی یک نهاد می‌تواند یکسان یا متفاوت باشد.
3- هدفمندی: نهادها لزوما هدفمند هستند و دانسته اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت اجرایی‌ای را دنبال می کنند.
4- اعضا: نهادها لزوما از اعضایی تشکیل می شوند که دانسته به خاطر مسئله ماهیتی یا مسائل جانبی جذب هر نهادی می‌شوند و مطابق نظام ارزشی حاکم بر آن نهاد به فعالیت می پردازند.
5- نظام ارزشی: هر نهاد نوعی نظام ارزشی خود را داراست که با توجه به مسئله ماهیتی، نوع نهاد، روابط شبکه‌ای اعضای حال و گذشته، دغدغه‌های اعضا و شرایط و وضعیت خارج از نهاد تعریف می شود. مثلا مسئله ماهیتی در یک بنگاه اقتصادی کسب سود است اما درون نهاد زیر فرهنگ‌هایی وجود دارد که متاثر از خلقیات، تجربیات، رفتار و کردار ادوار مختلف اعضای شریک در آن باعث شود تا مثلا «صمیمیت و خون گرمی» نیز جزوی از نظام ارزشی آن نهاد باشد. یعنی افراد اجتماعی بیشتر از افراد کارا(کارایی در جهت درآمد زایی) ارتقا یابند. یا رانت آشنایی با مدیر یا جنسیت کارگر موثرتر از بهره وری نیروی کار در ارتقای او باشد.
6- شبکه: هر نهاد فراتر از اعضای حاضر، شبکه‌ای دارد که در طول و عرض مدت فعالیت آن نهاد ساخته می شود. این شبکه متشکل از ارتباطات اعضای ادوار گوناگون فعال در آن نهاد و تصویر کلی آن برای جامعه هدفش است.
7- عملکرد: هر نهاد با توجه به اهداف تعریف شده بر اساس مسئله ماهیتی‌اش لزوما عملکردی خواهد داشت که قابل قضاوتش می‌کند. «عملکرد» لزوما مبتنی بر کار آن نهاد نیست بلکه انفعال، کاستی‌ها و در واقع هر لحظه از بودن آن نهاد در کنار تصمیم‌هایش سازنده عملکردش است.
8- مسئولیت: نهادها لزوما در قبال مسئله ماهیتی و عملکرد خود مسئولند چرا که صرف بودن آن‌ها به معنی استفاده از توان، سرمایه و نیرویی‌است که می توانست در جایی دیگر خرج شود. آن ها به مسئله ماهیتی خود اعتبار می دهند و از اعتبار آن خرج می کنند پس بودن آن ها با خود هزینه فرصتی در قبال تمام کارها و نهادهای دیگری دارد که می توانست وجود داشته باشد یا تقویت شود اما وجود ندارد....
