2022-07-18 11:33:09
تبعیض در استفاده‌ی "خیابان" (به بهانه‌ی رویداد جشن ۱۰ کیلومتری غدیر در تهران)/ محسن‌حسام مظاهری/ قسمت ۱
راهپیمایی غدیر امسال در تهران با نام «مهمونی ۱۰ کیلومتری» که تبلیغات محیطی و تلویزیونی وسیعی برای آن صورت گرفته، قرار است فردا برگزار شود. برگزارکنندگان که باوجود حجم بالای مشارکت نهادهای حاکمیتی و شهری در این برنامه، اصرار بر «مردمی» و «خودجوش» نامیدن آن دارند.
در تبلیغات برنامه، حضور ۶۰۰ «موکب»، ۴۰ شهربازی موقت، ۷۰ استیج، اجرای ۱۵۰ سرود و توزیع دومیلیون وعده‌ی غذایی و ۱۱۰ هزار اسباب‌بازی را وعده داده‌اند.
این رویداد در امتداد توسعه‌ی مناسک غدیر است که در سال‌های اخیر رشد شتابانی یافته است. سه سال پیش در یادداشت «غدیر؛ عید رسمی شیعه» به این توسعه و زمینه‌های آن اشاره کردم. اما افزون بر مطالبی که در یادداشت مذکور گفته شد، درباب رویداد امسال چند نکته قابل ذکر است.
مخاطب این نکات، نه حاکمیت یا سازمان‌های دینی ـ فرهنگی، بلکه بدنه‌ی مذهبی جامعه است؛ آن بخشی از جامعه که این توسعه‌ی مناسک طبعاً برایشان خوشایند و رضایت‌بخش است و آن را مصداق رشد گرایش به دین و «گسترش شعائر» می‌دانند؛ درحالی‌که از منظری دیگر این توسعه می‌تواند به زیان دین و دینداران تمام شود. به دلایلی ازجمله:
۱. در این مانور جمعیت‌ها و لشکرکشی‌های خیابانی، آشکارا منافع سیاسی حاکمیت دنبال می‌شود؛ گرچه به نام دین و آموزه‌های شیعی برگزار می‌شوند.
مشابه پروژه‌ی سرود «سلام فرمانده» که در آن با ظاهری مذهبی، مقاصدی سیاسی دنبال شده و می‌شود.
«مهدویتِ» سلام فرمانده و «ولایتِ» مهمونی ۱۰ کیلومتری ذیل الاهیات سیاسی جمهوری اسلامی (که دال مرکزی آن «ولایت مطلقه‌ی فقیه» است) معنا می‌شوند. این انتظار که بخش‌های دیگرِ جامعه این مناسک را صرفاً مناسک مذهبی قلمداد کنند و با آن همدلی نشان دهند، ساده‌اندیشانه و خلاف واقع است.
۲. در شرایطی که «خیابان» برای بخش‌های دیگری از جامعه به اشکال مختلفِ قانونی و غیرقانونی (ازجمله طرح نابخردانه و جامعه‌ستیزِ «گشت ارشاد» و قانون «عفاف و حجاب» و...) ناامن و محدود می‌شود، این حضورهای متناوبِ توده‌ای «مذهبی‌ها» و «محجبه‌ها» طبعاً بازتاب مثبتی ندارد و خواسته و ناخواسته به روند تولید و انباشت نفرت و خشم در بخش‌های غیرمذهبی یا کمترمذهبی دامن می‌زند.
«خیابان» متعلق به همه‌ی جامعه است و تبعیض آشکار میان شهروندان مذهبی و غیرمذهبی در استفاده از آن، به‌ویژه که با مداخله و همراهی مستقیم حاکمیت همراه است، عواقب سوئی خواهد داشت که تنها دامن‌گیر حاکمیت نمی‌شود و همه‌ی سازمان‌ها و جریان‌های دینی در آن سهیم خواهند بود؛ چه حامیان نظام سیاسی و چه دیگران.
۳. یکی از پیامدهای منفی راهپیمایی‌ها، ایجاد نوعی خطای برآوردی و به‌تبع آن خطای تحلیلی است که می‌توان آن را «توهم اکثریت» نامید.
حضور انبوه و توده‌ای در راهپیمایی‌ها نوعاً اثر حسی بالایی دارد و حاضران و ناظران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همین امر در بسیاری از موارد رهزن واقعیت است و در افراد برآوردهای غیردقیق و اغراق‌آمیزی تولید می‌کند. به‌ویژه که تخمین جمعیت در این رویدادها معمولاً دشوار و غیرروشمند است.
نمونه‌های فراوانی را می‌شود ذکر کرد که متأثر از همین خطای روشی با صفت «میلیونی» شهرت یافته و از مشهورات تاریخی شده‌اند؛ ازجمله: تاسوعا و عاشورای ۱۳۵۷، تشییع‌جنازه‌ی آیت‌الله خمینی، مراسم سالانه‌ی ۲۲ بهمن، پیاده‌روی اربعین، تظاهرات ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ و تشییع‌جنازه‌ی سردار سلیمانی.
در همه‌ی این موارد، تخمین جمعیت شرکت‌کنندگان محل مناقشه بوده و هر راوی و تحلیلگر بسته به گرایش سیاسی خود سعی در بالاتر و پایین‌تر تخمین‌زدن شرکت‌کنندگان داشته است. گرچه این مناقشات لاینحل می‌مانند، اما مشهورات با تکرار در رسانه‌ها ثبت شده و به عنوان گزاره‌ای مسلم فرض شده و مورد استناد قرار می‌گیرند.
به‌عنوان مثال استناد به حضور میلیونی در تشییع سلیمانی یا استقبال از سرود «سلام فرمانده» شاهدی برای «دینداربودن اکثریت جامعه» پنداشته می‌شود یا شرکت جمعیت انبوه در راهپیمایی ۲۵ خرداد، مستندی برای اثبات تقلب در انتخابات محسوب می‌شود. درحالی‌که هیچیک از این استنادات دقیق و از نظر علمی قابل پذیرش نیست.
ادامه
https://b2n.ir/x18111
@mohsenhesammazaheri
16.5K viewsتاریخ آنلاین, edited 08:33
خ
