شهرسازی و شهرنشینی در دورۀ فرمانروایان کرد(۲) اسماعیل شمس | کردستان نامه
شهرسازی و شهرنشینی در دورۀ فرمانروایان کرد(۲)
اسماعیل شمس
[این ستون بازنویسی نوشته های نویسندگان کهن درباره شهرنشینی و شهرسازی توسط فرمانروایان کرد در سدۀ پنجم قمری(هزار سال پیش)است. بخش اول به مشاهدات ناصرخسرو از شهرهای قلمرو نصرالدوله،فرمانروای دولت کرد مروانی در دیاربکر و اطراف آن اختصاص داشت که به مدت ۵۳ سال(۴۹۱-۴۵۳ق) بر آنجا حکومت می کرد. بخش دوم این ستون به توصیف قطران تبریزی، شاعر دربار شدادیان از شهر لشکری آباد اختصاص دارد که ابوالحسن علی بن موسی/ لشکری دوم(حکومت: 425 -441ق/ 1034 – 1049م) فرمانروای شدادیان در اطراف گنجه در کشور آذربایجان کنونی ساخته بود. این شهر چنان در نظر قطران بزرگ و زیبا و تمیز بود که آن را به نوشاد(شهر افسانه ای خوبرویان) و بهشت گنگ(پایتخت افسانه ای افراسیاب، شاه توران) تشبیه کرده است. با تهاجم سلجوقیان،این شهر نیز مانند سایر میراث شهری و تمدنی فرمانروایان کرد در سدۀ پنجم قمری ویران گردید و بانیان و ساکنان کرد آن از بین رفتند یا آوارۀ سرزمینهای دور و نزدیک شدند. تا جایی که تحقیق کرده ام، امروز نامی و یادگاری از این شهر در آذربایجان وجود ندارد].
یـاد نیـاری ز قنـدهار و ز نوشـاد
نیـز نگـویی حدیث بصره و بغداد
نام و نشان بهشت گَنگ نجویی
گر بنشینی میــان لشـکری آبـاد
هست درونش پر از نگار چو دیبا
هست ز بیرونش استوار چو فولاد
همچو سپهر برین، بلند به بالا
همچو کوه بیستون درست به بنیاد
زیر وی اندر چو سلسبیل روان، آب
وز بر آن چون حدیث هوربران باد
کرد لب جوی او، مثال دوصد باغ
یاسمن و نرگس و بنفشه و شمشاد
شاد در او میرلشکری و جهان، بیش
تا به ابد، یادگار لشکری این باد.
منبع: دیوان قطران تبریزی، تصحیح محمد نخجوانی، ص ۴۶۷
