پریسک زاگرس

2022-04-22 13:10:57 استاد "احمد حجتی " شاعر شیرین سخن بروجردی درگذشت

روان شان شاد و یادشان گرامی باد

https://t.me/Magperiskezagros باز کردن / نظر دهید

2022-04-03 04:36:35 نویسنده و پژوهشگر شعر و ادبیات بومی لرستان بر اثر عارضه قلبی درگذشت.

به گزارش یافته، سهراب آزادی نویسنده و پژوهشگر شعر و ادبیات بومی صبح امروز (13 فروردین‌ماه) بر اثر عارضه قلبی در سن 66 سالگی در خرم‌آباد درگذشت.

وی سال 1335 در روستای زیویار معمولان در پلدختر متولد شد.

کتاب شعر «تو را می‌نویسم» با همکاری ایرج رحمان‌پور از سوی انتشارات «سیفا» در سال ۱۳۸۷ از این نویسنده منتشر شد. این اثر با استقبال مخاطبان به چاپ سوم رسید.

این نویسنده و پژوهشگر بومی کتاب‌های ضرب‌المثل‌ها و فرهنگ لغات لری و همچنین اشعار و تک‌بیت‌های لکی را نیز در دست انتشار داشت.  

منبع: یافته نیوز

پریسک زاگرس درگذشت سهراب آزادی را به خانواده آن مرحوم و جامعه هنری لرستان تسلیت می گوید.

باز کردن / نظر دهید

2022-03-31 16:05:21 قتل عام بلوط های زاگرس
صالح سوری

انتشار فیلمی از خانواده ای که دسته جمعی کمر به قتل درخت بلوطی از جنگل های لرستان بسته بودند، واکنش های زیادی را در بین کاربران فضای مجازی برانگیخت. ناراحتی شهروندان طبیعت دوست استان از این عمل طبیعت ستیز چنان بود که برخی با ساخت کلیپ هایی از این صحنه، غمگینانه ترین نواهای محلی را بر روی آن میکس کرده بودند و برخی نیز چنان خشمگین بودند که بدترین واژه ها را نصیب مسئولان امر کرده و از این همه بی تفاوتی و بی عملی آنان انتقاد می کردند.

واقعیت این است که محیط زیست از اولویت های اول کشور نیست. بودجه بسیار پایین نهادها و سازمان های زیست محیطی، کمبود گسترده امکانات موردنیاز دستگاه های مرتبط با منابع طبیعی، کمبود فراوان نیروی انسانی ادارات مرتبط و... همه شواهدی دال بر عدم اولویت موضوع محیط زیست کشور است.

از طرف دیگری نهادهای قانونی هم از حداقل اختیارات خود در مبارزه با چنین تخریب هایی نیز آن طور که باید و شاید استفاده نمی کنند. همه می دانند که شب مانی و چادرزنی در جنگل های کوهدشت آسیب های جبران ناپذیری به آنان وارد می کند و با توجه به قدرت بسیار پایین تجدیدپذیری این جنگل ها اگر چاره ای برای آن نشود، در سال های آینده شاهد نابودی کامل این جنگل ها خواهیم بود و از آنان چیزی جز خاطره ای در فیلم ها و عکس ها نخواهند ماند.

شهروندانی که دغدغه های زیست محیطی دارند از متولیان امر می پرسند که چرا هیچ اقدامی برای مقابله با چنین رفتارهای ضد محیط زیستی نمی شود و چرا مسئولان و مدیران مرتبط، هیچ واکنشی حتی در حد حرف نشان نمی دهند ؟ چرا حداقل چادرزنی و شب مانی خانواده ها ممنوع نمی شود؟ آیا ممنوعیت شب مانی در جنگل، کار بسیار پیچیده ای است؟

اما نکته ای که در پایان بر آن باید تاکید کرد تشویق و ترغیب شهروند- خبرنگارانی است که با تهیه گزارش و فیلم، اعمال غیرمحیط زیستی افراد را رسانه ای می کنند. با توجه به امکاناتی که فضای مجازی در اختیار افراد نهاده است بر همه شهروندان فرض است که هرگونه رفتار تخریب کننده محیط زیست را رسانه ای کنند تا شاید حداقل ترس از فضای مجازی عاملی برای پرهیز از چنین حرکاتی شود و مدیران را نیز مجبور به پاسخ گویی و پیگیری کند.امروزه قدرت فضای مجازی بیش از هر قدرتی تاثیرگذار است.
#محیط_زیست
#جنگلهای_بلوط
#لرستان
#زاگرس
#نه_به_شب_مانی_و_چادرزنی_در_جنگلهای_بلوط باز کردن / نظر دهید

2022-03-20 23:22:51 عید باستانی نوروز بر همه همراهان گرامی پریسک زاگرس فرخنده باد.



آدرس کانال:
t.me/Magperiskezagros
ارتباط با مدیر مسئول و سردبیر :
@Salehsouri
آدرس اینستاگرام:
instagram.com/Perisk_zagros باز کردن / نظر دهید

2022-03-17 10:04:31 ‍ گذرگاه فصل ها

#محمد_حسین_آزادبخت

نمی دانم چرا احساس می کنم ، ما مردمانی که در چین خوردگیهای هزار توی زاگرس میانی، زندگی می کنیم، گذرگاه فصل ها را بر گزیده ایم .انگار همه ی فصل های سال هنگامی که می خواهند ، جای خود را به فصل دیگری بدهند ، به اینجا می آیند و آخرین بقایای به جای مانده از خود را بر می چینند و می روند .
فصلی که سپری می شود، در آخربن روز سلطه اش بر زمین ، با بدرقه ی خورشیدی که غروب می کند ، از دهلیزهای کوهستانهای دیار ما می گذرد و پشت سرش را هم نگاه نمی کند و میرود .

درهیچ جای سرزمین ایران جغرافیایی را نمی شناسم که گاه شماریهای ایامش ، مانند دیار ما عادلانه روزها و ماهای سال را بین چهار فصل ، به تساوی تقسیم کرده باشد . در اینجا هر فصل فقط سه ماه حکومت می کند . ماه اول در بده و بستان با ماه آخر فصل قبل ، واقعیت خود را تثبیت می کند . ماه دوم به تجلی ، مفهوم فصلی خود می رسد و ماهیت قاطع فصل را به نمایش می گذارد در اواخر ماه سوم فصل رو به زوال می رود و در بده و بستان دیگری آرام آرام قلمرو خود را به فصل دیگر تسلیم می کند .


در سایر اقالیم ایران زمین سال و ماه به این روال نیست. در جنوب ایران همه ی ایام سال بین تابستانی طولاتی و پاییزی کوتاه تقسیم می شود . در این اقلیم ، بهار و زمستان زمانی برای حکمرانی بر زمین نمی یابند . در مناطق سردسیر شمال ایران ، بیشترین ایام سال به زمستانی بلند و عبوس سپرده می شود . مجالی اندک به بهاری کوتاه داده می شود و تابستان داغ فرصتی برای حکمرانی نمی یابد . پاییز بی رمق از راه می رسد و جای آن را می گیرد تا بهار ناکام را هرچه زودتر در قدمگاه زمستان قربانی کند و با عجله خودش را به اردوی سر در گریبان زمستان برساند .


اجداد ما ساکنان باستانی زاگرس میانی هزاران سال دراین جغرافیا با آمدن و رفتن روزها و ماه ها و سالها و قرنها عجین بوده اند و مانند سایر جوامع انسانی مناسبترین اقلیم را برای شیوه ی زندگی خود بر گزیده اند . آنان کوه نشینان سخت کوشی بوده اند که برای چراگاههای گله ها و رمه های فراوانشان ، به علف کافی نیاز داشته اند . کوهستانهای سخاوتمند موازی با هم ، با دشت های متعدد میان کوهی شان گسترده ترین چراگاه ها را با مناسبترین منابع آبی ونزولات آسمانی فراهم کرده تا اجداد ما قاعده حیات خود را بر مثلث گیاه ، حیوان و انسان بنا نهند .اجداد ما تیرک سیاه چادر های خود را در سر تا سر این اقلیم پر برکت بر افراشتند . آنان فرهنگ خود ویژه ای به عنوان شاهک نشینان و خان سالارانی با قلمرو های محدود در تاریخ اجتماعی انسان شکل دادند . کوه نشینانی که این جغرافیا را بر گزیدند ، هزاران سال بی وقفه و مداوم به زندگی خود با معیشت شبانی و رمه گردانی سپری کرده اند . آنان با عبور از افت و خیز های رویداد های متعدد تاریخی بر سختی های زندگی کوه نشینی ظفر یافتند و دشواری ها را دوام آوردند و فرهنگی غنی و مختص به خود را به وجود آوردند .


همانگونه که حیات آن کوه نشینان به رویش گیاه برای نگهداری حیوانات اهلی فراوانشان بستگی دارد، و محور زندگیشان را بر اساس سه رکن گیاه ، حیوان و انسان استوارش کرده بودند می بایست گاهشماری دقیقی را محاسبه می کردند و در گذر فصل ها به انتظار می ماندند تا چگونگی سپری شدن روز ها و ماه ها را بشمارند و برای دست یابی به گیاه مقتدرانه به زندگی کوچ نشیتی خود ادامه بدهند . آنان برای فرا رسیدن به فراوانی آئین های مختلفی را به جای می آورده اند و به شادمانی می پرداخته اند .


باشکوهترین آئین باستانی مردمان دیار ما ، عید نوروز بوده است . شاید این آئین ریشه ای در زندگی شبانی آنان دارد .شادمانی برای فرا رسیدن فصل بهار و شادمانی برای احیای دوباره ی زندگی ای بوده است که چراگاهها پذیرای دوباره ی رمه ها و گله ها شوند و زندگی بر همان ثقل مثلث گیاه ، حیوان وانسان بنشیند .


پیش قراولان بهار ، بشارت فرا رسیدن فراوانی را نوید می دهند . ارغوانها پیشاپیش طپش نبض بهار را می فهمند و سر تا پا به گل می نشینند . سبزینه در رگ بادام بنانها می دود و تر و تازه شان می گرداند تا آمدن بهار را بباورانند . کله باد مهار گسبخته از آنسوی صحاری گرم می اید و می وزد و می تازد تا برف و یخ را از فرق کوهها فرو بکاهد و درختان را از خواب زمستانی بیدار کند .
__

درنوشتن این مطالب نگاهی به گزارش کاوشهای سرخ دم لکی توسط خانم دکتر آرمان شیشه گر داشته ام که قبلا آن را مطالعه کرده ام .
https://t.me/Magperiskezagros باز کردن / نظر دهید

2022-03-17 10:04:16 باز کردن / نظر دهید

2022-03-13 16:57:01 دیشموک و گریه استاندار کهگیلویه‌ و بویراحمد
صالح سوری

انتشار فیلم گریه سید علی احمدزاده، استاندار محترم کهگیلویه ‌و بویراحمد در ۲۰ اسفند ماه ۱۴۰۰ هنگام بازدید از منطقه محروم دیشموک و انتشار آن در فضای مجازی، که واکنش‌هایی را هم در سطح جامعه برانگیخت، بهانه‌ای شد تا نگاهی اجمالی به استان کهگیلویه ‌و بویراحمد داشته باشیم و ببینیم منطقه‌ای که اشک آقای استاندار را درآورده و بغض او را ترکانده است چه آسیب‌هایی دارد و از چه توان‌هایی بهر مند است.

  استان کهگیلویه‌ و بویراحمد در جنوب غربی کشور قرار گرفته و از شمال با استان چهارمحال و بختیاری، از غرب با استان خوزستان، از شرق با استان‌های فارس و اصفهان و از جنوب با استان‌های فارس و بوشهر همسایه است. بر اساس سرشماری عمومی ۱۳۹۵ این استان با مساحتی برابر با ۱۵۵۰۵ کیلومتر مربع حدود یک درصد از مساحت کل کشور و با ۷۱۳۰۵۲ نفرکمتر از یک (۰/۹) درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص داده است. استان کهگیلویه ‌و بویراحمد از نظر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی در بین استان‌های کشور وضعیت مناسبی ندارد و براساس اطلاعات موجود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-پنجمین استان مهاجرفرست کشور؛
-رتبه ۲۲ شاخص توسعه انسانی در بین استان‌های کشور؛
-پایین‌تر بودن شاخص امید به زندگی نسبت به میانگین کشوری؛
-رتبه ۲۵ باسوادی کشور با ۸۴/۴ درصد (پایین‌تر از میانگین کشوری که ۸۷/۶ درصد است)؛
-رتبه ۶ بیکاری کشور با نرخ بیکاری ۱۲/۹ درصد؛
- رتبه ۲۱ درآمد سرانه؛
-رتبه ۲۸ نرخ مشارکت اقتصادی؛
-رتبه ۲۷ نسبت اشتغال استان؛
 -بالا بودن درصد جمعیت زیرخط فقر مناطق شهری (۳۹/۴ درصد) و مناطق روستایی (۵۰/۱۴ درصد) نسبت به میانگین کشوری (به ترتیب ۳۳/۴ و ۴۰/۱)؛
-دارای بالاترین آمار نزاع‌های دسته جمعی کشور؛
-رتبه سوم کشوری خودکشی و رسیدن سن خودکشی به ۱۴ سال (در دیشموک)؛
-دو برابر بودن شاخص میانگین کوتاهی قد (۱۲ درصد) نسبت به میانگین کشوری (۶ درصد)؛

اگرچه استان کهگیلویه ‌و بویراحمد در بین استان‌های کشور از نظر مساحت و جمعیت به ترتیب دارای رتبه‌های ۲۷و ۲۹ کشور است؛ اما قابلیت‌های فراوانی داراست که انتظار می‌رود استاندار محترم با کنترل احساسات خود چاره‌ای اساسی برای توسعه استان بیندیشد و با بسیج تمام امکانات کشوری و استانی، کهگیلویه و بویراحمد را به جایگاهی متناسب با توان‌های محیطی، انسانی، اقتصادی و اجتماعی آن ارتقا دهد. مردم این دیار به‌اندازه کافی روزانه بر غم‌های خویش می‌گریند و راضی به دیدن اشک مسئولان و مدیران خود نیستند تا مبادا خاطر آنان هرچند برای زمانی کوتاه آزرده گردد و فرصت خدمت‌گزاری به مردم را از آنان بگیرد.! راستی استانی با قابلیت‌های زیر چگونه مردمان آن بر سر سفره فقر و محرومیت نشسته‌اند؟
-رتبه ۲ تولید نفت و گاز کشور؛
-رتبه ۴ تولید ماهیان سردابی کشور؛
-رتبه ۷ تولید گردو کشور؛
-رتبه ۷ تولید شلتوک کشور؛
-رتبه ۸ تولید جو کشور؛
-رتبه ۸ تولید مرکبات کشور؛
-رتبه ۹ تولید سیب درختی کشور؛
-رتبه ۱۱ تولید حبوبات کشور؛
-دارای ۲/۲ درصد از کل معادن کشور؛
-دارای بزرگ‌ترین معدن فسفات کشور؛
-دارای مرغوب‌ترین نوع سلستین کشور؛
-دارای ۷۳۵ میلی‌متر میانگین بارندگی سالانه(نزدیک به سه برابر میانگین بارش سالانه کشور)؛
-دومین تولیدکننده آب کشور (دارای ۸ تا ۱۰ درصد منابع آبی کشور)؛
-دارای سهم ۸درصدی از جنگل‌های کشور و ۲۰درصدی از جنگل‌های زاگرس؛
-وجود ۱۸ رودخانه کوچک و بزرگ، ۴۰ چشمه جوشان آب آشامیدنی و معدنی، ۱۷ حلقه قنات، ۵ آبشار، ۳ دریاچه و ۶۰ دره و تنگه؛
-دارای ۴۰ قله بالای ۴۰۰۰ متر؛
-دارای ۷۷۰ اثر تاریخی ثبت‌شده، ۲۸۸ جاذبه طبیعی گردشگری و ۳۰۰ مقبره امامزادگان؛
-وجود ۲۱۰۰ گونه گیاهی و دارای ۴۰ درصد گونه‌های گیاهان دارویی کشور؛
 -دارای ۴۶ گونه گیاهی آندومیک و سه گیاه دارویی کمیاب دنیا؛
 -وجود منطقه حفاظت‌شده دنا به عنوان ذخیره گاه زیست کره جهانی.

*منابع:
معاونت امور اقتصادی و برنامه‌ریزی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیم‌نگاهی به شاخص‌های توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد، ۱۳۹۹.
سجاد فتاحی و فاطمه خوشدلی، مسئله شناسی راهبردی توسعه در استان کهگیلویه و بویراحمد، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، ۱۳۹۵.
سازمان برنامه و بودجه کشور، سند آمایش سرزمین استان کهگیلویه و بویراحمد، ۱۳۹۸.
مرکز آمار ایران، سالنامه آماری استان کهگیلویه و بویراحمد، ۱۳۹۹.


#استاندار_کهگیلویه‌_و_بویراحمد
#دیشموک 
#کهگیلویه‌_و_بویراحمد
#سید_علی_احمدزاده
#صالح_سوری

آدرس کانال:
t.me/Magperiskezagros
ارتباط با مدیر مسئول و سردبیر :
@Salehsouri
آدرس اینستاگرام:
instagram.com/Perisk_zagros باز کردن / نظر دهید

2022-03-06 18:49:11 ممکن است عدّه ای بگویند که لک های لرستان در هزاران سال پیش به قفقاز رفته و در طول سالیان، تغییر زبان و فرهنگ داده اند، در جواب آن ها باید گفت که در مورد نظر آنها هیچ سند و روایت تاریخی وجود ندارد.
در هیچ کتاب تاریخی، اشاره ای به مهاجرت آنها از ایران به قفقاز نشده است. در هیچ کتابی ذکر نشده که لک های داغستان ایرانی تبارند.
اتفاقاً در همین منابع موجود در داخل کشور، ذکر شده که آن ها و اجداد آنها (لاک های داغستان) بومی قفقاز هستند.
در کتاب اقوام مسلمان اتحاد شوروی در صفحه ۱۸۸ به صراحت گفته شده که: « لک ها، قوم بومی داغستان هستند».
و در ادامه برای تأکید بیشتر می افزاید: نویسندگان سده ی نهم و دهم عرب نظیر مسعودی از قومی به نام غومیک نام می‌برد که در ناحیه کنونی متعلق به لک ها [ی داغستان]  سکنی داشته اند و گمان می رود که اجداد لک های [داغستان] امروزی باشند (آکینر ۱۳۶۷: ۱۸۸).
در توضیح واژه غومیک لازم به ذکر است که قبلا لک ها [ی داغستان] را به نام قاضی کوموخ یا قاضی کومیک می شناختند(آکینر ۱۳۶۷: ۱۸۸).
در باب تشابه کلمه ای باید گفت با آن که کومیک ها و قاضی کومیک ها از نظر لغوی بسیار به هم شبیه هستند و با آن که آن ها در داغستان و در کنار هم سکنی دارند اما در بحث زبان و قومیت، هرگز آنها را یکی ندانسته و کاملا از هم جدا می دانند.
کومیک ها بر خلاف قاضی کومیخ ها ترک تبارند(آکینر ۱۳۶۷: ۱۸۹). کومیک ها در گروه زبانی و قومی، آلتایی (ترکی) قرار دارند در حالی که قاضی کومیک ها (لک های داغستان) در گروه زبانی و قومی قفقازی هستند.
جای تعجب است که پژهشگران قفقازی با وجود تشابه کلمه ای که بین کلمات کومیک و قاضی کومیک یا کومیخ وجود دارد آن ها را جدا می دانند اما معدودی از نظریه پردازان لرستان، لک های لرستان را با لک داغستان، بدون هیچ تحقیق و بررسی، یکی می دانند.

نتیجه‌گیری

لک های لرستان و لک داغستان ارتباطی با هم دارند؟
همان طور که دیدیم، مشهود است که لاک یا لک‌های داغستان از نظر قومی ( نژاد و زبان) جزء گروه زبانی و نژادی قفقازی هستند. گروه زبانی و نژادی قفقازی یک گروه جداگانه و متمایز از هند واروپایی است.
نژاد و زبان قومیت های ایرانی (از جمله مردم لرستان) زیرگروه هندو-اروپایی است، در حالی که لک‌های داغستان جزء گروه هندواروپایی نیستند، بنابراین لک‌های لرستان و لک‌های داغستان هیچ ارتباطی با هم ندارند، این صرفا یک «شباهت اسمی» طبیعی و غیر قابل اعتناء است.
همان طور که در اقصی نقاط جهان اقوام، طوایف یا افرادی با نام های شبیه لر، لک، ساکی، نورآباد، ایران، فارس، کُرد، گیلک، بیران، گوران، چگنی، بختیاری و غیره وجود دارد که غالبا کوچک ترین ارتباطی با همنام ایرانی شان ندارند.
همچنین در هیچ منبع و کتابی، درج نشده که لک های داغستان تبار ایرانی دارند یا مهاجرتی بین این دو منطقه صورت گرفته است.
روانشاد مرحوم محمد حسین آریا در سال ۱۳۶۷ کتاب اقوام مسلمان اتحاد شوروی را ترجمه کرده اند و یکی از اولین کسانی هستند که به این تشابه اسمی پی برده اند، اگر لک داغستان با لک لرستان کوچکترین ارتباطی با هم داشتند مسلما ده ها سال بیش روانشاد آریا، این ارتباط را در مقدمه یا در پاورقی یکی از صفحات کتابش درج می کرد، ایشان خود به لرهای لک زبان تعلق داشتند و مانند همه لک های لرستان به فرهنگ و زبان خود، آگاه و علاقمند بوده اند.
اگر ارتباطی مشهود می بود خود ایشان آن را مطرح می کردند. اما برای آن که با چشمی باز و ذهنی پژوهنده بنگرد؛ واقعا هیچ ارتباطی بین لک داغستان با لک های لرستان وجود ندارد.
فقط با توجه به تشابه اسمی که در بسیاری موارد وجود دارد، متأسفانه خیلی از دوستداران فرهنگ های بومی در اولین مشاهدات خود فوراً دچار فریب می شوند، مانند تشابه لفظی و کلمه ای ساکی لرستان با ساکی ژاپن یا نشابه کلمه ای سگوند با سکاها و هزاران مثال دیگر.
منابع:

آکینر. شیرین (۱۳۶۷).  اقوام مسلمان اتحاد شوروی. ترجمه محمد حسین آریا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی

امیر احمدیان. بهرام (۱۳۷۶). جغرافیای قفقاز. تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه

 دانشنامه آزاد اینترنتی ویکی پدیا (فارسی) fa.wikipedia.org

منبع: هفته‌نامه سیمره باز کردن / نظر دهید

2022-03-06 18:49:11 لک های لرستان و لک داغستان ارتباطی با هم دارند؟
عیسی قائدرحمت

خطاهای ناشی از شباهت اسامی اخیرا در موارد متعددی مثل لک و لاک، سگوند و سکا، بختیاری و باکتریا، کاسیان و کاسی و غیره دامن‌گیر لرستان‌شناسی شده است.
لک‌ ها یا لاک‌های داغستان از نظر زبانی و نژادی در گروه قفقازی قرار می‌گیرند، حتی هندواروپایی هم نیستند چه برسد به این که ارتباطی با ما داشته باشند.
داغستان بخشی از قفقاز و یکی از جمهوری‌های خودمختار وابسته به فدراسیون روسیه است. قفقاز منطقه‌ای است کوهستانی در جنوب‌غربی روسیه، که از غرب به دریای سیاه و آزوف، از شرق به دریای خزر، از شمال به اراضی پست کوما ـ مانیچ و از جنوب به ایران و از جنوب غرب به ترکیه محدود می‌شود.
این منطقه به وسیله رشته کوه‌های قفقاز بزرگ یا کوه‌های آب‌پخشان، به دو منطقه جداگانه قفقاز شمالی و قفقاز جنوبی [ماوراء قفقاز] تقسیم می‌شود (امیراحمدیان ۱۳۷۶: ۱۵). امروزه در سرزمین قفقاز کشورهای مستقلی به نام ارمنستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان و بخشی از روسیه قرار دارند.
کشور روسیه از مجموعه مناطق و جمهوری‌های نیمه خودمختار و خودمختاری درست شده، ناحیه قفقاز شمالی نیز شامل چندین جمهوری وابسته به کشور روسیه است.
در قفقاز شمالی واحدهای اداری و سیاسی قرار دارند که همه آن‌ها در ترکیب جمهوری فدراسیون روسیه و در جنوب‌غرب آن واقع شده‌اند این واحدها از شرق به غرب در امتداد رشته کوه‌های قفقاز به ترتیب عبارتند از: داغستان، چچن، اینگوش، اوستیای شمالی، کابارداـ بالکار، قره چی چرکس، آدیگه [آدیغه]. (امیر احمدیان ۱۳۷۶: ۱۰-۱۱)
منطقه اصلی مورد بحث ما، جمهوری داغستان، از جمهوری‌های فدرال روسیه است.
بیش از هشتاد درصد جمعیت داغستان مسلمان هستند اما از قومیت‌ها با زبان‌های مختلفی تشکیل شده‌اند.
در گزارش‌های سرشماری شوروی و تحلیل‌های دیگر آماری، اغلب اوقات اقوام داغستانی را در زیر یک مجموعه واحد با عنوان داغستانی ذکر می‌کنند.
این نام شامل این اقوام است:  آوارها، دارگین‌ها، کومیک‌ها، لک‌های یا لاک‌ها، لزگی‌ها، نوگای‌ها، طباسران‌ها، تساخورها، روتول‌ها، و آگول‌ها هستند(آکینر ۱۳۶۷: ۱۵۲).
از این ده قوم، دو قوم کومیک و نوگای در گروه زبانی و قومی ترکی [آلتایی] قرار  دارند بقیه آن‌ها از جمله لک‌ ها یا لاک‌های داغستان در گروه زبانی و قومی قفقازی می‌باشند (آکینر ۱۳۶۷: ۱۶۰).

لاک‌ ها یا لک‌ های داغستان

لک های لرستان و لک داغستان ارتباطی با هم دارند؟
یکی از قومیت‌های داغستان مردمی هستند که به زبان خودشان “لاک” یا “لک” خوانده می‌شوند، اما به روسی “لک تسی”، به زبان آواری “تومل”، به زبان دارگین “بولوغونی” و به زبان لزگی “یاخولوی” نامیده می‌شوند. قبلاً لک‌ها را به نام “قاضی کوموخ” یا “قاضی کومیک” می‌شناختند. (آکینر۱۳۶۷: ۱۸۸).
با توجه به مستندات به نظر می‌آید لاک یا لک‌ ها در ناحیه قفقاز بیشتر در کشور داغستان و غرب شهر دربند ساکن هستند.
لک‌های داغستان در بین اقوام آوارها و دارگین‌ها و رتولها و تساخورها محصور هستند.
لک‌های داغستان سنی مذهب و پیرو مکتب شافعی هستند. (آکینر ۱۳۶۷:۱۹۳). زبان ملی لک‌ های داغستان زبان لکی یا لاکی است و به گروه زبان‌های شمال خاوری قفقاز، گروه فرعی دارگین ـ لک تعلق دارد.
این زبان شامل پنج گویش است کوموخ، و تسخین، آشتقولی، وخلی، و بلخار؛ این گویش‌ها… واژگان زبان لک حاوی تعدادی لغات قرضی عربی، فارسی، ترکی، و همچنین روسی است (آکینر ۱۳۶۷: ۱۹۱).

نژاد و زبان اقوام قفقاز

دردسته بندی دیگری در صفحه ۱۶۰ کتاب “اقوام مسلمان شوروی” گروه های قومی مختلف ساکن داغستان عبارتند از:
۱ـ قفقاز ها: آوار ها (از جمله اخوخ ها، آندی ها و غیره) دارگین ها (از جمله قیتاق ها و قوبه چیها) لک ها، لزگی ها، چچن ها، روتولها، تساخور ها و آگول ها.
۲ـ ترک ها: کومیک ها، نوگای ها، تاتار ها و آذربایجانی ها.
۳ـ ایرانی ها: تات ها و ایرانی ها
۴ـ اسلاو ها: روس ها و اکرایین ها
۴ـ  سامی ها: یهودی ها
با توجه به این تقسیم بندی، لک های داغستان قومیت شان (نژاد و زبانشان) به دسته ایرانی تعلق ندارد. لک های داغستان حتی هندو اروپایی هم نیستند که به این طریق کوچکترین اشتراکات زبانی و نژادی با ما داشته باشند.
در جدول زیر نیز مشاهده می کنیم اقوام گوناگون با زبان های متفاوت در قفقاز زندگی می کنند.
در این منطقه حدود پنجاه گروه قومی وجود دارد که عمدتاً به سه خانواده زبانی تقسیم می‌شوند.
۱ـ « قفقاز (ایبر ـ قفقاز)». ۲ـ «هندو اروپایی». ۳ـ « آلتایی» (امیر احمدیان ۱۳۷۶: ۷).  این جدول با توجه به صفحات هفت و هشت کتاب جغرافیای قفقاز  تنظیم شده است و در این جدول هم تصریح شده که لک های داغستان، به گروه هند و اروپایی و منحصراً، ایرانی تعلق ندارند.
 

لک های لرستان و لک داغستان ارتباطی با هم دارند؟ باز کردن / نظر دهید

2022-02-28 07:05:55 
جامعه‌ی ما تاریخ بلندی از فرهنگ شفاهی دارد و گرچه چند دهه است وارد مرحله‌ی فرهنگ مکتوب شده و جمع‌آوری و ثبت و انتشار میراث شفاهی خود را شروع کرده ولی هنوز تا رسیدن به وضعیتی که این آثار به حد آستانه‌ای از غنا و انباشت علمی برسد و فرآیند ساخت مفاهیم و نظریه‌ها و ایده‌ها را عملیاتی کند و خود را به بدنه‌ي علمی و فرهنگی موجود پیوند دهد، فاصله بسیار دارد. اثری مانند کتاب عشایر لر و دیگر آثار این چنین مواد خام چنین رشد علمی را برای محققان و صاحب‌نظران و ورد به فرهنگ کتابت تسریع کنند. این کتاب را از این منظر می‌توان نگریست که موقعیت، لحظات و رخدادهایی را ثبت و مکتوب می‌کند که تکرارناپذیر بوده و بعدها می‌تواند ماده‌ی خام تفکر و اندیشه‌ورزی در مورد فرهنگ محلی باشد.
البته از این نکته نیز نباید غافل شد که آثاری مانند عشایر لر با مولفان برجسته‌اش که در حوزه‌ی حرفه‌ای خود در تراز ملی مطرح هستند، می‌تواند برای این جامعه به مثابه‌ی یک شناسنامه‌ی قومی عمل کند. این آثار روایت‌گر تاریخ این قوم هستند و می‌توانند هویت قومی را در یک زمینه‌ی مدنی تقویت کنند و راهی برای گفت‌وگو با دیگر اقوام و جوامع باز کنند. این آثار به مردم این قوم اعتماد به نفس قومی بیش‌تری برای بیان هویت خود بدون لکنت زبان و شرمندگی می‌دهند. چیزی که اقوام ما به‌خاطر سال‌ها تحقیر در یک نظام مرکزگرا بدان سخت نیازمند هستند. ابراز هویت خود بدون شرمندگی و احساس تحقیر یک احساس سالم انسانی است که هر انسان بدان نیاز دارد. کتاب عشایر لر گوشه‌ای از تاریخ و فرهنگ و هویت مادران و پدران این دیار را نشان می‌دهد تا از لابه‌لای این سطور نقش مهم زنان در این فرهنگ را ببینیم و بدانیم چگونه وقتی در جوامع دیگر زنان در پستوی اندرونی‌ها پنهان بوده‌اند، زنان این سرزمین در متن اصلی زندگی پابه‌پای مردان در کوه‌ها و دشت‌ها در حال کوچ و پرورش دام و تربیت فرزندان و سامان زندگی خانوادگی حضور داشته‌اند. این کتاب به ما می‌آموزد که باید واقعیت فرهنگ خود را دید و شناخت و دوست داشت؛ گرچه باید از آن نیز گذر کرد و ذات تغییر را نیز پذیرفت.
البته این کتاب نیز مانند هرکتاب دیگری مبرا از انتقاد نیست. شاید بشود گفت اگر نویسندگان بین متن‌ها و تصاویر ارتباط مناسبی برقرار می‌کردند و متن به صورت ارگانیک‌تری به عکس‌ها مرتبط می‌شد و یا عکس‌ها موضوع‌بندی می‌شدند و یا مانند یک دایره‌المعارف مصور از کارشناسان بیش‌تری برای توصیف و تفسیر عکس‌ها بهره می‌گرفت، حتماً کتاب غنای بیش‌تری داشت و یا اگر زمان ثبت عکس‌ها نوشته می‌شد برای کارهای مقایسه‌ای و یا تحلیلی در تاریخ و جامعه‌شناسی و تاریخ اجتماعی می‌توانست مفیدتر باشد ولی باید پذیرفت ما در اول راه هستیم و امیدواریم در چاپ‌های بعدی به این موضوعات توجه شود.
در پایان لازم می‌دانیم از زحمات مولفین گران‌قدر کتاب به‌خصوص علی‌رضا فرزین که از سرمایه‌های بزرگ این دیار هستند، سپاس‌گزاری کنیم و از حمایت‌کنندگان فرهنگ دوستی که با مساعدت و حمایت مالی‌شان انتشار این اثر فرهنگی را تسهیل نمودند تشکر کرده و امیدوار باشیم شاهد انتشار آثار دیگری از بزرگان این دیار به همین شیوه باشیم و فرهنگ دوستان این دیار از دیگر مولفان نیز حمایت کنند.
*دکترای جامعه‌شناسی

| سرچشمه : سیمره613(28 بهمن 1400) باز کردن / نظر دهید