قوله: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا، اهل لسان گفتند: اسمهم | مهر استاد
قوله: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا، اهل لسان گفتند: اسمهم باسمه و رسمهم برسمه ، فشرّفهم حين عرّفهم، و وصفهم ثمّ كلّفهم. به نام خودت بخواند كه : «امنوا» به رسم خود رقم زد كه «عبادى»، به تعريف خودت تشريف داد، به تلطيف خودت تكليف كرد، اوّل مشرّف آمد آنگه معرّف آمد، آنگه ملطّف آنگه مكلّف، سهّل لك السّبيل و اوضح لك الدّليل، خاشاك از راهت دور كرد و رهنماى بر سر راهت بداشت. حق تعالى از غايت كرم و نهايت نعم چون تو را تكليفى خواست كردن كه در آن مشقّتى بود، چند عذر خواست و چند لطف كرد: اوّل تو را به نداى شرف و مدحت ندا كرد: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا، مذهب جماعتى فقها آن است كه: كنايت از عتق، عتق باشد، و از كنايات عتق آن است كه سيّد بنده را به نام آزادان برخواند، اگر گويد: يا فلان، و نام آزادان بود آزاد شود. حق تعالى تو را به نام خود برخواند، اميد است كه علامت آزاديت باشد از دوزخ. عذر ديگر اين است كه: «كتب» گفت به لفظ مجهول، اگر چه او نوشت، حواله به خود نكرد براى آن كه در او رنج است، رحمت كه در او راحت است حواله به خود كرد، گفت: كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ ...، او آنچه رنج تو است از طاعت به خود حواله نكرد، شرم ندارى كه آنچه نقص تو است از معصيت بدو حواله كنى. دگر عذر: كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ، تا بدانى كه اين كار كه تو را افتاد پيش از تو ديگران را افتاد. عذر ديگر: لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ، تا بدانى كه براى تو كنيم نه براى خود. عذر ديگر: أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ، تحقير كار مىكند بر تو تا ترغيب در كار او برى. عذر ديگر: فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ. عذر ديگر در آخر آيات: يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ. اى عجب! به يك تكليفى كه صلاح تو است، از تو هفت عذر خواست، هر روز هزار خطا بكنى كه فساد كار تو است، و يك عذر نخواهى!
ص ۵ - ۴ #تفسیرروض‌الجنان‌و‌روح‌الجنان‌ج۳_ابوالفتوح‌رازی
